Maria Teresa Then-Mączkowska

(1938-2002) – archeolog, konserwator dzieł sztuki, muzealnik

Biografia

Urodziła się 24 listopada 1938 roku w majątku Końskie koło Sanoka w rodzinie Wiktora Thena i Janiny ze Stanków. We wrześniu 1946 roku osiedliła się z rodziną w Olsztynie. Ukończyła II Liceum Ogólnokształcące w Olsztynie i rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku (1958). W 1958 roku wyszła za mąż za Henryka Mączkowskiego, późniejszego malarza. Obowiązki rodzinne spowodowały przerwanie studiów. W 1962 roku rozpoczęła pracę w Dziale Archeologii Muzeum Mazurskiego w Olsztynie. „Nowa dziedzina archeologii okazała się tak zajmująca, że Maria Mączkowska zdecydowała się związać z nią dalszą karierę zawodową”. Ukończyła studia archeologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim w 1966 roku pracą magisterską „Pradzieje powiatu olsztyńskiego”. Prowadziła samodzielne badania archeologiczne osady mezolitycznej w Garbnie k. Fromborka (1970-1973), brała udział w badaniach cmentarzyska w Niedanowie k. Kozłowa. Sporządziła bogatą dokumentację rysunkową zabytków archeologicznych dawnych zbiorów Prussia-Museum w Królewcu i Muzeum Mazurskiego w Olsztynie. Otrzymała stanowisko adiunkta w Dziale Archeologii Muzeum Mazurskiego. Następnie podjęła pracę w nowo utworzonym zakładzie olsztyńskim PP Pracownie Konserwacji Zabytków. Porzucając archeologię związała się z konserwacją dzieł sztuki. Pracowała w Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki Pracowni Konserwacji Zabytków w Olsztynie, w latach 1977-1982 była kierownikiem zespołu. Prowadziła prace konserwatorskie i badania malarstwa monumentalnego. W latach 1982-1983 pracowała w Kurii Biskupiej Diecezji Warmińskiej, zajmując się konserwacją sztuki sakralnej.W 1984 roku uzyskała uprawnienia do wykonywania zawodu artysty-plastyka w dziedzinie konserwacji malarstwa i rzeźby polichromowanej. Wówczas podjęła indywidualną działalność konserwatorską. Zmarła w 2002 roku.

Twórczość

Maria Mączkowska była konserwatorem z doskonałym wyczuciem koloru, posiadała dar odkrywania tajemnic warsztatowych dawnych mistrzów malarstwa. Sama lub w zespole Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki Pracowni Konserwacji Zabytków w Olsztynie dokonała konserwacji dzieł m.in.

• obraz na desce z epitafium rodziny Dohnów z około 1600 roku
• portret Krzysztofa Delfikusa Dohny (1628-1668)
• całopostaciowy portret Augusta III Sasa z epoki
• panorama Konstantynopola z początku XIX wieku
• późnorenesansowy obraz ołtarzowy „Opłakiwanie” według Georgio Vasariego z kościoła we Fromborku
• obraz Marii z Dzieciątkiem z I połowy XVII wieku z Płoskini
• późnogotyckie drewniane figury świętych biskupów dla diecezji ełckiej
• całopostaciowy portret księcia Albrechta Hohenzollerna
• późnogotycka rzeźbiona grupa Św. Anny Samotrzeć z Lipowiny k. Braniewa
• reprezentacyjny portret pruskiej królowej Zofii Doroty
• portret Fanny von Kunheim z 1857 roku Ludwika Rosenfeldera
• portret księcia Albrechta Fryderyka Hohenzollerna na dębowej desce z pracowni Antoniego Möllera
• obraz z renesansowego epitafium Hansa Nymptscha z katedry królewieckiej
• późnogotycka figura św. Andrzeja z Fromborka
• elementy epitafium nieznanej rodziny z Bartoszyc z końca XVI wieku
• portret trojga dzieci Krzysztofa Delfikusa Dohny

Najwięcej prac wykonała na rzecz Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz kościołów warmińskich.

Ciekawostki

Babcia Marii Teresy Then, Maria Stankowa była znaną śpiewaczką i pedagogiem olsztyńskiej Szkoły Muzycznej.

Upamiętnienie

W 2003 roku została zorganizowana wystawa w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie „By czas nie zatarł i niepamięć…”. Muzealia zakonserwowane przez Marię Mączkowską (1938-2002)” Wystawa prezentowała na olsztyńskim zamku dzieła sztuki kilku epok, późnogotyckie rzeźby sakralne po obrazy malarzy niemieckich z połowy XIX wieku. Wszystkie poddane konserwacji przez Marię Mączkowską.

Bibliografia

1. „By czas nie zatarł i niepamięć..." : muzealia zakonserwowane przez Marię Mączkowską (1938-2002) : wystawa / tekst Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Muzuem Warmii i Mazur, 2003. -
2. Rzempołuch, Andrzej: Maria Teresa Then-Mączkowska (1938-2002) / Andrzej Rzempołuch // „Rocznik Olsztyński”. – T. 18 (2009), s. 475-478.