Lavabo z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
  
 
==Historia==
 
==Historia==
−
Lavabo, czyli zestaw naczyń liturgicznych, składający się z niewielkiej miski i dzbanka, służący do obmywania rąk kapłana podczas mszy, zostało wykonane w Gdańsku w 1752 roku<ref>Lavabo zostało wykonane w tym samym czasie i na tę samą okoliczność co [[Monstrancja z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku |monstrancja]]. Oba obiekty widnieją na rachunku z 3 stycznia 1752 roku opiewającego na kwotę 12 tysięcy florenów.</ref> przez Johanna Gottfrrieda Schlaubitza (działającego w latach 1733-1771). Ufundował je dla katedry fromborskiej biskup warmiński [[ewim:Adam Stanisław Grafowski| Adam Stanisław Grabowski]], z okazji 10 rocznicy jego wyboru na biskupa oraz metropolity. W 1945 roku naczynia zostały wywiezione z [[ewim:Frombork|Fromborka]] przez wojska radzieckie wraz z innymi zabytkami. Do kraju powróciły w ramach rewindykacji w 1953 roku. Początkowo umieszczono je jako depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie, w 1956 roku zostały włączone do jego zbiorów własnych. 15 kwietnia 1981 roku, decyzją ówczesnego Ministra Kultury i Sportu powróciły do [[Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedry fromborskiej]], gdzie przechowywane były w skarbcu. Naczynia wykazywane są w inwentarzu Warmińskiej Kurii Metropolitalnej w Olsztynie.
+
Lavabo, czyli zestaw naczyń liturgicznych, składający się z niewielkiej miski i dzbanka, służący do obmywania rąk kapłana podczas mszy, zostało wykonane w Gdańsku w 1752 roku<ref>Lavabo zostało wykonane w tym samym czasie i na tę samą okoliczność co [[Monstrancja z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku |monstrancja]]. Oba obiekty widnieją na rachunku z 3 stycznia 1752 roku opiewającego na kwotę 12 tysięcy florenów.</ref> przez [[ewim:Johann Gottfried Schlaubitz |Johanna Gottfrieda Schlaubitza]] (działającego w latach 1733-1771). Ufundował je dla katedry fromborskiej biskup warmiński [[ewim:Adam Stanisław Grabowski| Adam Stanisław Grabowski]], z okazji 10 rocznicy jego wyboru na biskupa oraz metropolity. W 1945 roku naczynia zostały wywiezione z [[ewim:Frombork|Fromborka]] przez wojska radzieckie wraz z innymi zabytkami. Do kraju powróciły w ramach rewindykacji w 1953 roku. Początkowo umieszczono je jako depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie, w 1956 roku zostały włączone do jego zbiorów własnych. 15 kwietnia 1981 roku, decyzją ówczesnego Ministra Kultury i Sportu powróciły do [[Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedry fromborskiej]], gdzie przechowywane były w skarbcu. Naczynia wykazywane są w inwentarzu Warmińskiej Kurii Metropolitalnej w Olsztynie.
  
 
==Opis==
 
==Opis==
−
Lavabo w całości zostało wykonane z kutego srebra, metodą odlewania, fakturowania, cyzelowania i repusowania. Składa się z misy i dzbana. Wymiary misy to: wysokość – 5,5 cm, szerokość – 62,2 cm. Obiekt waży 3450 gram. Wymiary dzbana to: wysokość -. 27,2 cm, stopa 14,2 x 9,9 cm. Obiekt waży 1450 gram. Zachowane na obu obiektach znaki złotnicze wskazują na: cechę miejską Gdańska, pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł), cechę probierza CT (Christoph Turek starszy cechu w latach 1752, 1758, 1764) oraz cechę mistrza SCHLAU/BITZ ( Johann Gottfried Schlaubitz). Zarówno dzbanek jak i misa zdobione są medalionami z wizerunkiem fundatora, na których widnieje inskrypcja: na awersie - ADAM. STANISL. D. G. EPISC. WARMIENSIS S. R. L PRINC; na rewersie - A. MDCCXLII VIII ID. OCT. ECCL. CATHEDR. FRAVENB. INGRESS.
+
Lavabo w całości zostało wykonane z kutego białego srebra, metodą odlewania, fakturowania, cyzelowania i repusowania. Składa się z misy i dzbana. Wymiary misy to: wysokość – 5,5 cm, szerokość – 62,2 cm. Obiekt waży 3450 gram. Wymiary dzbana to: wysokość -. 27,2 cm, stopa 14,2 x 9,9 cm. Obiekt waży 1450 gram. Zachowane na obu obiektach znaki złotnicze wskazują na: cechę miejską Gdańska, pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł), cechę probierza CT (Christoph Turek starszy cechu w latach 1752, 1758, 1764) oraz cechę mistrza SCHLAU/BITZ (Johann Gottfried Schlaubitz). Zarówno dzbanek jak i misa zdobione są medalionami z wizerunkiem fundatora, na których widnieje inskrypcja: na awersie - ADAM. STANISL. D. G. EPISC. WARMIENSIS S. R. L PRINC; na rewersie - A. MDCCXLII VIII ID. OCT. ECCL. CATHEDR. FRAVENB. INGRESS.
  
 
==Charakterystyka==
 
==Charakterystyka==
 
Na lavabo składają się dwa naczynia liturgiczne, służące rytualnemu obmywaniu wodą palców kapłana, w celu symbolicznego uwolnienia od grzechu (oczyszczenia). Dzbanek wykonany w stylu rocaille ma kształt hełmowy. Osadzony na lekko wzniesionej stopie i krótkim trzonie brzusiec zakończony jest szerokim wlewem i wzniesioną wylewką. Symetrii obiektu dopełnia wąskie, wolutowo wygięte ucho. Rokokowa dekoracja dzbanka to bogactwo form nawiązujących tematycznie do muszli, grzyw fal, kogucich grzebieni, postrzępionych i wzdłużnych liści. Krótki trzon dekorują dodatkowo dwa delfiny oplatające go, skierowane ogonami w górę.
 
Na lavabo składają się dwa naczynia liturgiczne, służące rytualnemu obmywaniu wodą palców kapłana, w celu symbolicznego uwolnienia od grzechu (oczyszczenia). Dzbanek wykonany w stylu rocaille ma kształt hełmowy. Osadzony na lekko wzniesionej stopie i krótkim trzonie brzusiec zakończony jest szerokim wlewem i wzniesioną wylewką. Symetrii obiektu dopełnia wąskie, wolutowo wygięte ucho. Rokokowa dekoracja dzbanka to bogactwo form nawiązujących tematycznie do muszli, grzyw fal, kogucich grzebieni, postrzępionych i wzdłużnych liści. Krótki trzon dekorują dodatkowo dwa delfiny oplatające go, skierowane ogonami w górę.
  
−
Misa ma kształt owalny. Obwiedziona jest kryzą z wcięciami (zarys czterolistny). Dno misy jest gładkie, udekorowane jedynie ramkowym ornamentem w stylu rocaille z centralnie umieszczonym medalionem. Kołnierz natomiast zdobi bogaty, unikatowy wzór w stylu rokokowym. Składa się na niego symetryczna kompozycja zbudowana z szesnastu kartuszy, o oryginalnych, niepowtarzalnych kształtach, wzorowanych na słynnych projektach Meissonniera<ref>Projekty francuskiego złotnika i rzeźbiarza okresu oświecenia Juste’a Aurèle Meissonniera zawarte zostały w pracy pt. „Livre d'ornements inventez et dessinez par J.O. Meissonnier” z 1734 roku.</ref> Wypełniają je charakterystyczne dla całego lavabo medaliony z portretem fundatora – trzy na dzbanku, siedemnaście na misie (ułożone naprzemiennie: awers-rewers). Ich autorem jest Andreas Vestner z Norymbergi. Zostały wybite z okazji 10 rocznicy wyboru [[ewim: Adam Stanisław Grabowski|Adama Stanisława Grabowskiego]] na biskupa warmińskiego.
+
Misa ma kształt owalny. Obwiedziona jest kryzą z wcięciami (zarys czterolistny). Dno misy jest gładkie, udekorowane jedynie ramkowym ornamentem w stylu rocaille z centralnie umieszczonym medalionem. Kołnierz natomiast zdobi bogaty, unikatowy wzór w stylu rokokowym. Składa się na niego symetryczna kompozycja zbudowana z szesnastu kartuszy, o oryginalnych, niepowtarzalnych kształtach, wzorowanych na słynnych projektach Meissonniera<ref>Projekty francuskiego złotnika i rzeźbiarza okresu oświecenia Juste’a Aurèle Meissonniera zawarte zostały w pracy pt. „Livre d'ornements inventez et dessinez par J.O. Meissonnier” z 1734 roku.</ref> Wypełniają je charakterystyczne dla całego lavabo wmontowane medaliony z portretem fundatora – trzy na dzbanku, siedemnaście na misie (ułożone naprzemiennie: awers-rewers). Ich autorem jest Andreas Vestner z Norymbergi. Zostały wybite z okazji 10 rocznicy wyboru [[ewim: Adam Stanisław Grabowski|Adama Stanisława Grabowskiego]] na biskupa warmińskiego.
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
 
<references/>
 
<references/>
 +
 +
==Hasła powiązane==
 +
*[[Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku]]
 +
*[[Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku|Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku]]
 +
*[[Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku|Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku]]
 +
*[[Kaplica pw. św. Anny we Fromborku|Kaplica pw. św. Anny we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku|Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku]]
 +
*[[Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Wieża dzwonna katedry we Fromborku|Wieża dzwonna katedry we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku|Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Grota we Fromborku|Grota we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Cmentarz kanonicki we Fromborku|Cmentarz kanonicki we Fromborku]]
 +
*[[ewim:Zespół kurii kanonicznych we Fromborku|Zespół kurii kanonicznych we Fromborku]]
 +
*[[Muzeum_Mikołaja_Kopernika_we_Fromborku|Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku]]
 +
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 +
#''Katedra we Fromborku'' / tekst Janina Bosko ; zdj. Jacek Maciej Wojtkowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. – S. 145.
 
#Okulicz, Małgorzata: ''Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy'' / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 406-409.
 
#Okulicz, Małgorzata: ''Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy'' / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 406-409.
−
#''Katedra we Fromborku'' / tekst Janina Bosko ; zdj. Jacek Maciej Wojtkowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. – S. 145.
+
#Piskorska, Józefa: ''Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: ilustrowany katalog zachowanych dzieł'' / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 41.
 +
#Samek, Jan: ''Dzieje złotnictwa w Polsce'' / Jan Samek ; zdj. Wojciech Kryński, Tomasz Prażmowski. - Warszawa : Interpress, [1992]. S. 151-152.  
  
 
[[Category:Rzemiosło artystyczne]]
 
[[Category:Rzemiosło artystyczne]]

Aktualna wersja na dzień 10:23, 21 mar 2014

Źródło: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego, Olsztyn 2006, s. 408.
Portret fundatora (detal).
Źródło: Katedra we Fromborku, Olsztyn 2010, s. 145.

XVIII-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku.

Historia

Lavabo, czyli zestaw naczyń liturgicznych, składający się z niewielkiej miski i dzbanka, służący do obmywania rąk kapłana podczas mszy, zostało wykonane w Gdańsku w 1752 roku[1] przez Johanna Gottfrieda Schlaubitza (działającego w latach 1733-1771). Ufundował je dla katedry fromborskiej biskup warmiński Adam Stanisław Grabowski, z okazji 10 rocznicy jego wyboru na biskupa oraz metropolity. W 1945 roku naczynia zostały wywiezione z Fromborka przez wojska radzieckie wraz z innymi zabytkami. Do kraju powróciły w ramach rewindykacji w 1953 roku. Początkowo umieszczono je jako depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie, w 1956 roku zostały włączone do jego zbiorów własnych. 15 kwietnia 1981 roku, decyzją ówczesnego Ministra Kultury i Sportu powróciły do katedry fromborskiej, gdzie przechowywane były w skarbcu. Naczynia wykazywane są w inwentarzu Warmińskiej Kurii Metropolitalnej w Olsztynie.

Opis

Lavabo w całości zostało wykonane z kutego białego srebra, metodą odlewania, fakturowania, cyzelowania i repusowania. Składa się z misy i dzbana. Wymiary misy to: wysokość – 5,5 cm, szerokość – 62,2 cm. Obiekt waży 3450 gram. Wymiary dzbana to: wysokość -. 27,2 cm, stopa 14,2 x 9,9 cm. Obiekt waży 1450 gram. Zachowane na obu obiektach znaki złotnicze wskazują na: cechę miejską Gdańska, pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł), cechę probierza CT (Christoph Turek starszy cechu w latach 1752, 1758, 1764) oraz cechę mistrza SCHLAU/BITZ (Johann Gottfried Schlaubitz). Zarówno dzbanek jak i misa zdobione są medalionami z wizerunkiem fundatora, na których widnieje inskrypcja: na awersie - ADAM. STANISL. D. G. EPISC. WARMIENSIS S. R. L PRINC; na rewersie - A. MDCCXLII VIII ID. OCT. ECCL. CATHEDR. FRAVENB. INGRESS.

Charakterystyka

Na lavabo składają się dwa naczynia liturgiczne, służące rytualnemu obmywaniu wodą palców kapłana, w celu symbolicznego uwolnienia od grzechu (oczyszczenia). Dzbanek wykonany w stylu rocaille ma kształt hełmowy. Osadzony na lekko wzniesionej stopie i krótkim trzonie brzusiec zakończony jest szerokim wlewem i wzniesioną wylewką. Symetrii obiektu dopełnia wąskie, wolutowo wygięte ucho. Rokokowa dekoracja dzbanka to bogactwo form nawiązujących tematycznie do muszli, grzyw fal, kogucich grzebieni, postrzępionych i wzdłużnych liści. Krótki trzon dekorują dodatkowo dwa delfiny oplatające go, skierowane ogonami w górę.

Misa ma kształt owalny. Obwiedziona jest kryzą z wcięciami (zarys czterolistny). Dno misy jest gładkie, udekorowane jedynie ramkowym ornamentem w stylu rocaille z centralnie umieszczonym medalionem. Kołnierz natomiast zdobi bogaty, unikatowy wzór w stylu rokokowym. Składa się na niego symetryczna kompozycja zbudowana z szesnastu kartuszy, o oryginalnych, niepowtarzalnych kształtach, wzorowanych na słynnych projektach Meissonniera[2] Wypełniają je charakterystyczne dla całego lavabo wmontowane medaliony z portretem fundatora – trzy na dzbanku, siedemnaście na misie (ułożone naprzemiennie: awers-rewers). Ich autorem jest Andreas Vestner z Norymbergi. Zostały wybite z okazji 10 rocznicy wyboru Adama Stanisława Grabowskiego na biskupa warmińskiego.

Przypisy

  1. ↑ Lavabo zostało wykonane w tym samym czasie i na tę samą okoliczność co monstrancja. Oba obiekty widnieją na rachunku z 3 stycznia 1752 roku opiewającego na kwotę 12 tysięcy florenów.
  2. ↑ Projekty francuskiego złotnika i rzeźbiarza okresu oświecenia Juste’a Aurèle Meissonniera zawarte zostały w pracy pt. „Livre d'ornements inventez et dessinez par J.O. Meissonnier” z 1734 roku.

Hasła powiązane


Bibliografia

  1. Katedra we Fromborku / tekst Janina Bosko ; zdj. Jacek Maciej Wojtkowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. – S. 145.
  2. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 406-409.
  3. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 41.
  4. Samek, Jan: Dzieje złotnictwa w Polsce / Jan Samek ; zdj. Wojciech Kryński, Tomasz Prażmowski. - Warszawa : Interpress, [1992]. S. 151-152.
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Lavabo_z_Bazyliki_Archikatedralnej_we_Fromborku&oldid=57816”