Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (dodanie zdjęcia z 2021 roku) |
|||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Image: | + | [[Image:Braniewo.jpeg|thumb|right|550px|Bazylika pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej<br> Fot. Janusz Gerszberg]] |
| − | Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1343-1442) - jeden z najpiękniejszych kościołów Warmii | + | [[Image: Bazylika braniewo.JPG|thumb|right|300px| Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie <br>Źródło: commons.wikimedia.org]] |
| + | |||
| + | Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1343-1442) - jeden z najpiękniejszych kościołów [[ewim:Warmia|Warmii]] | ||
==Historia <br> == | ==Historia <br> == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | Bazylika pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie to kościół gotycki ,ceglany, trójnawowy, halowy, budowany na planie prostokąta o wymiarach 41m x 25m, z wydzielonym prezbiterium. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach. | + | Położone nad [[ewim:Rzeka Pasłęka|rzeką Pasłęką]] [[ewim:Braniewo|Braniewo]] powstało ok. 1240 r. Jest najstarszym miastem warmińskim i pierwszą siedzibą [[ewim:biskupi warmińscy|biskupów warmińskich]] oraz [[ewim:kapituła warmińska|kapituły warmińskiej]]. W 1370 r. przeniesiono ją do [[ewim:Orneta|Ornety]], a później do [[ewim:Lidzbark Warmiński|Lidzbarka Warmińskiego]]. |
| + | |||
| + | Bazylika pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie to kościół gotycki, ceglany, trójnawowy, halowy, budowany na planie prostokąta o wymiarach 41m x 25m, z wydzielonym prezbiterium. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach. | ||
Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi on prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościółka warmińskiego. W roku 1381 kościół był już przykryty dachem i miał przeszklone okna. | Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi on prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościółka warmińskiego. W roku 1381 kościół był już przykryty dachem i miał przeszklone okna. | ||
| Linia 21: | Linia 23: | ||
Bazylika została spalona w 1945 roku. Ocalały tylko filary, fragmenty ścian i wieży. Kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979. | Bazylika została spalona w 1945 roku. Ocalały tylko filary, fragmenty ścian i wieży. Kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979. | ||
| − | Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r. na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie świątyni, które to zadanie Kuria Biskupia zleciła księdzu Tadeuszowi Brandysowi. | + | Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r. na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie świątyni, które to zadanie Kuria Biskupia zleciła księdzu [[ewim:Tadeusz Brandys|Tadeuszowi Brandysowi]]. |
Dzisiaj nazywają w Braniewie księdza prałata Tadeusza Brandysa Wielkim Budowniczym. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa. W pokrywanie kosztów odbudowy kościoła włączyli się także katolicy niemieccy, żyjący na tym terenie do 1945 r. | Dzisiaj nazywają w Braniewie księdza prałata Tadeusza Brandysa Wielkim Budowniczym. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa. W pokrywanie kosztów odbudowy kościoła włączyli się także katolicy niemieccy, żyjący na tym terenie do 1945 r. | ||
| Linia 28: | Linia 30: | ||
== Zabytki wnętrza <br> == | == Zabytki wnętrza <br> == | ||
| − | [[Image: | + | [[Image: Sklepienie braniewo.jpg|thumb|right|350px| Sklepienie bazyliki <br>Źródło:commons.wikimedia.org]] |
| − | [[Image: Braniewo_bazylika_penataptyk_jpg-seo.jpg|thumb|left|500px|Zabytkowy penaptyk <br> Źródło: | + | [[Image: Braniewo_bazylika_penataptyk_jpg-seo.jpg|thumb|left|500px|Zabytkowy penaptyk <br> Źródło:commons.wikimedia.org]] |
| − | + | Obecnie w prezbiterium znajduje się marmurowy krzyż z mosiężną postacią Chrystusa. Po jego lewej stronie figura Matki Bożej Fatimskiej i obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej – patronki kościoła. | |
| − | + | W nawie lewej przy ścianie znajduje się figura Chrystusa stojącego na kuli ziemskiej, w kaplicy po lewej stronie obejrzeć można ołtarz Matki Boskiej Różańcowej i trzy rzeźby: Matki Boskiej Różańcowej, św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu. | |
| − | + | Nawę boczną prawą zdobią trzy obrazy: św. Katarzyny z 1803, obraz Ukrzyżowania i obraz św. Andrzeja Boboli. Z tej nawy jest zejście do podziemi - do kaplicy bł. [[ewim:Regina Prottman|Reginy Prottman]]. | |
| − | + | Regina Prottman urodziła się w Braniewie w roku 1552 i była założycielką i pierwszą przełożoną Zgromadzenia Sióstr Katarzynek w Braniewie. Decyzję ustanowienia jej Patronką Braniewa powzięła Rada Miejska ustawą z dnia 28 czerwca 2000 roku. Pomnik bł. Reginy Prottman, patronki miasta Braniewa umiejscowiony jest nieopodal Bazyliki. | |
| − | + | Niegdyś w kościele znajdowały się cenne zabytki, do których zaliczyć trzeba: | |
| + | *późnogotycki poliptyk w typie ołtarzy antwerpskich, znajdujący się w kaplicy „Ostatniej Wieczerzy”, | ||
| + | *malowany tryptyk z 1485 roku ufundowany przez kanonika Tomasza Wernera w kaplicy „Matki Boskiej” | ||
| + | *[[Ołtarz Świętego Krzyża z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie|ołtarz Świętego Krzyża]], wykonany w warsztacie [[ewim:Jan Chrystian Schmidt |Jana Chrystiana Schmidta]] w [[ewim:Reszel |Reszlu]]. | ||
| + | *[[Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie|późnogotycka płyta nagrobna biskupa Legendorfa]] (zm. 1467), ufundowana w 1494 roku przez biskupa [[ewim:Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. Obecnie znajduje się w zbiorach [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]]. | ||
| − | + | W Braniewie kardynał [[ewim:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] założył w 1565 słynne [[ewim:Collegium Hosianum w Braniewie|Collegium Hosianum]]. Uczęszczał do niego w latach 1606-1611 [[ewim:Andrzej Bobola|św. Andrzej Bobola]], męczennik, patron Polski. [[ewim:Akademia Braniewska|Akademia Braniewska]] (dawne Liceum Hosianum) z roku 1912 przetrwała do ostatniej wojny. | |
| − | + | == Multimedia<br> == | |
| + | <youtube>zqvY74JJXGs</youtube> | ||
| − | == | + | ==Zobacz też== |
| − | + | *[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Braniewie]] | |
| + | *[[Ołtarz Świętego Krzyża z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie]] | ||
| + | *[[Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie]] | ||
| + | *[[ewim:biskupi warmińscy|biskupi warmińscy]] | ||
| + | *[[ewim:kapituła warmińska|kapituła warmińska]] | ||
| + | *[[ewim:Tadeusz Brandys|Tadeusz Brandys]] | ||
| + | *[[ewim:Łukasz Watzenrode|Łukasz Watzenrode]] | ||
| + | *[[ewim:Paweł Legendorf|Paweł Legendorf]] | ||
| + | *[[ewim:Regina Prottman|Regina Prottman]] | ||
| + | *[[ewim:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] | ||
| + | *[[ewim:Collegium Hosianum|Collegium Hosianum]] | ||
| + | *[[ewim:Akademia Braniewska|Akademia Braniewska]] | ||
| + | *[[ewim:Jan Chrystian Schmidt |Jan Chrystian Schmidt]] | ||
==Bibliografia<br> == | ==Bibliografia<br> == | ||
| Linia 58: | Linia 77: | ||
7. http://www.polskiekrajobrazy.pl<br> | 7. http://www.polskiekrajobrazy.pl<br> | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Kościoły i kaplice]] |
| − | [[Category: | + | [[Category: Powiat braniewski|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]] |
| − | + | [[Category: Braniewo|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]] | |
| − | + | [[Category: 1301-1400|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]] | |
| − | [[Category: | ||
| − | [[Category:1301-1400 | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 10:54, 11 sty 2022
Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1343-1442) - jeden z najpiękniejszych kościołów Warmii
Historia
Położone nad rzeką Pasłęką Braniewo powstało ok. 1240 r. Jest najstarszym miastem warmińskim i pierwszą siedzibą biskupów warmińskich oraz kapituły warmińskiej. W 1370 r. przeniesiono ją do Ornety, a później do Lidzbarka Warmińskiego.
Bazylika pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie to kościół gotycki, ceglany, trójnawowy, halowy, budowany na planie prostokąta o wymiarach 41m x 25m, z wydzielonym prezbiterium. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach.
Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi on prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościółka warmińskiego. W roku 1381 kościół był już przykryty dachem i miał przeszklone okna. Początkowo zamierzano realizować koncepcje architektoniczną pseudobazyliki, od której odstąpiono na rzecz układu halowego.
Wieże wybudowano w 1420 roku, a w 1425 pojawił się na niej zegar. W latach 40-tych zamknięto trójnawowe wnętrze świątyni sklepieniem gwiaździstym. Ponownie częściowo je odtworzono po pożarze 1480 roku.
Podczas wojny pruskiej wieża kościoła została uszkodzona. Została odbudowana w 1536 roku na nowo przez mistrza Niklisa z Ornety. Gruntownego odnowienia kościoła dokonano w latach 1890-1893.
Bazylika została spalona w 1945 roku. Ocalały tylko filary, fragmenty ścian i wieży. Kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979.
Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r. na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie świątyni, które to zadanie Kuria Biskupia zleciła księdzu Tadeuszowi Brandysowi.
Dzisiaj nazywają w Braniewie księdza prałata Tadeusza Brandysa Wielkim Budowniczym. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa. W pokrywanie kosztów odbudowy kościoła włączyli się także katolicy niemieccy, żyjący na tym terenie do 1945 r. W 2001 roku kościół św. Katarzyny w Braniewie otrzymał tytuł i godność Bazyliki Mniejszej.
Zabytki wnętrza
Obecnie w prezbiterium znajduje się marmurowy krzyż z mosiężną postacią Chrystusa. Po jego lewej stronie figura Matki Bożej Fatimskiej i obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej – patronki kościoła.
W nawie lewej przy ścianie znajduje się figura Chrystusa stojącego na kuli ziemskiej, w kaplicy po lewej stronie obejrzeć można ołtarz Matki Boskiej Różańcowej i trzy rzeźby: Matki Boskiej Różańcowej, św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu.
Nawę boczną prawą zdobią trzy obrazy: św. Katarzyny z 1803, obraz Ukrzyżowania i obraz św. Andrzeja Boboli. Z tej nawy jest zejście do podziemi - do kaplicy bł. Reginy Prottman.
Regina Prottman urodziła się w Braniewie w roku 1552 i była założycielką i pierwszą przełożoną Zgromadzenia Sióstr Katarzynek w Braniewie. Decyzję ustanowienia jej Patronką Braniewa powzięła Rada Miejska ustawą z dnia 28 czerwca 2000 roku. Pomnik bł. Reginy Prottman, patronki miasta Braniewa umiejscowiony jest nieopodal Bazyliki.
Niegdyś w kościele znajdowały się cenne zabytki, do których zaliczyć trzeba:
- późnogotycki poliptyk w typie ołtarzy antwerpskich, znajdujący się w kaplicy „Ostatniej Wieczerzy”,
- malowany tryptyk z 1485 roku ufundowany przez kanonika Tomasza Wernera w kaplicy „Matki Boskiej”
- ołtarz Świętego Krzyża, wykonany w warsztacie Jana Chrystiana Schmidta w Reszlu.
- późnogotycka płyta nagrobna biskupa Legendorfa (zm. 1467), ufundowana w 1494 roku przez biskupa Łukasza Watzenrode. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
W Braniewie kardynał Stanisław Hozjusz założył w 1565 słynne Collegium Hosianum. Uczęszczał do niego w latach 1606-1611 św. Andrzej Bobola, męczennik, patron Polski. Akademia Braniewska (dawne Liceum Hosianum) z roku 1912 przetrwała do ostatniej wojny.
Multimedia
Zobacz też
- Kościół pw. Świętego Krzyża w Braniewie
- Ołtarz Świętego Krzyża z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie
- Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie
- biskupi warmińscy
- kapituła warmińska
- Tadeusz Brandys
- Łukasz Watzenrode
- Paweł Legendorf
- Regina Prottman
- Stanisław Hozjusz
- Collegium Hosianum
- Akademia Braniewska
- Jan Chrystian Schmidt
Bibliografia
1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, Tom I Święta Warmia, praca zbiorowa pod red. ks. Bronisława Magdziarza, Olsztyn 1999.
2. M. Borzyszkowski, A. Kopiczko, J. Wojtkowski, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Olsztyn, 1996.
3. J. Chłosta, Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Olsztyn 2002.
4. J. Obłąk, Historia diecezji warmińskiej, Olsztyn 1959.
5. K. Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn 1978
6. http://mapa.targeo.pl
7. http://www.polskiekrajobrazy.pl
