Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie
Zabytek sztuki sakralnej wykonany w 1494 roku, poświęcony biskupowi warmińskiemu Pawłowi Stango-Legendorffowi.
Spis treści
Historia
Płyta nagrobna pochodzi z 1494 roku. Poświęcona została biskupowi warmińskiemu Pawłowi Stango-Legendorffowi (Paulus Stange de Legendorf, pol. Mgowski), zmarłemu w Bartoszycach w 1467 roku. Pochodzi z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie. Jej fundatorem jest biskup warmiński Łukasz Watzenrode. Wykonana została według projektu średniowiecznego artysty - Hansa Brandta (zm. ok. 1506 roku), rzeźbiarza, muratora i malarza działającego w Gdańsku, Toruniu, Gnieźnie i Poznaniu. Projekt odtworzył natomiast w warsztacie ludwisarskim w Gdańsku, Andrzej Grottkau, pracujący na zlecenie kapituły warmińskiej. Ze względu na ujawniane przez Hansa Bandta tendencje renesansowe, płyta ta należy do cennych zabytków na Warmii i Mazurach, będących świadectwem zmiany stylów. Do zbiorów Muzeum Mazurskiego w Olsztynie pozyskana została w 1961 roku za pośrednictwem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obecnie płyta jest eksponowana w sali Wielkiego Refektarza na zamku w Lidzbarku warmińskim.
Opis
Płyta stanowi typ nagrobka tzw. lubeckiego, rozpowszechnionego na terenie krajów nadbałtyckich, a także w Anglii. Wykonana została z metalu (brąz) oraz kamienia (pierwotnie gotlandzkiego, uzupełnionego trakcie konserwacji kamieniem sztucznym). Jej wymiary to: 290 x180 cm. Obiekt poddano pełnej konserwacji w 1965 roku.
Charakterystyka
Płyta jest jednym z najstarszych przedstawień portretowych w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Późnośredniowieczna płyta przedstawia Pawła Stango-Legendorffa, biskupa warmińskiego w latach 1458–1467. Usytuowana centralnie na płycie postać prezentuje duchownego w szatach i z insygniami władzy kościelnej. Legendorff przybył na Warmię w czasach wojny trzynastoletniej, aby w imieniu władz kościelnych zaprowadzić na tych terenach porządek. Początkowo sprzyjający Krzyżakom, zwrócił się z czasem w stronę Polski. Został koronowany na biskupa w Toruniu w 1466 roku. Nagrobek ufundował 30 lat po jego śmierci, wuj Mikołaja Kopernika – Łukasz Watzenrode. O jego intencji świadczy napis łaciński okalający całopostaciowy portret:
Monumentum Dni Pauli de Logendorf Episcopi Warmiensis Pie Defuncti Qui Prohibente Vi Armorum Cum Patribus in Ecclesia sua Warmien Minime Collocari Potuit FactumImpensis Dni Luce Succesoris Sui Anno Dni 1494.
tłumaczony jako:
Tu leży biskup Paweł Legendorff, który walczył z siłami wojny i w kościele swoim Warmińskim, w żaden sposób nie mógł lec. Nagrobek ten postawił mu jego sukcesor i następca Łukasz roku Pańskiego 1494.
W narożach płyty usytuowane zostały herby biskupa Watzenrode (odmiennie niż przyjęte było w średniowieczu, kiedy umieszczano tam symbole czterech Ewangelistów). Herb rodowy Stangonów znalazł się pod stopami na wizerunku zmarłego. Zwraca uwagę także rzadko spotykana w średniowieczu dbałość o wyraźny wizerunek twarzy, ujawniająca brzydotę fizyczną.
Zobacz też
- Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie
- Paweł Legendorf
- Łukasz Watzenrode
- Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
- Zamek w Lidzbarku Warmińskim
Bibliografia
- Sztuka dawna w zbiorach muzeów województwa olsztyńskiego / oprac. Elżbieta Celińska, Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Wojewódzki Konserwator Zabytków, 1971. - S. 21-22.
- Wróblewska, Kamila: Późnogotycka brązowa płyta nagrobna biskupa warmińskiego Pawła Legendorfa / Kamila Wróblewska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. – 1966, nr 1, s. 99-126.
- Wróblewska, Kamila: Stary portret ze zbiorów Muzeum Mazurskiego / Kamila Wróblewska // „Warmia i Mazury”. – 1965, nr 4/5, s. 2.
Linki
- Eksponat w Wirtualnym Muzeum Warmii i Mazur wmwm.pl
