Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie

Logo Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie.

Siedziba teatru.
www.ro.com.pl

Der Treudank w 1926 r. na rysunku H.B. Nerna.
Źródło: Tadeusz Prusiński, Jest teatr w Olsztynie, Olsztyn, 2005, s. 26.

Scena z pierwszego powojennego spektaklu, 18 XI 1945 r.
Źródło: XV lat Teatru im. Stefana Jaracza na Warmii i Mazurach, Olsztyn, Pojezierze, 1960, s. [19].

Informator teatralny z 1952 r.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Pomnik Stefana Jaracza - patrona olsztyńskiego teatru znajduje się na przeciwko placówki.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Kamienna Aleja Gwiazd za pomnikiem Stefana Jaracza przy ul. 1 Maja w Olsztynie.
Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka

Teatr dramatyczny w Olsztynie, działający od 1925 r., od 2006 r. mający status Narodowej Instytucji Kultury.

Siedziba

ul. 1 Maja 4, 10-118 Olsztyn

Historia

Teatr powstał w 1925 r. jako dar dla mieszkańców Allenstein za zwycięstwo w plebiscycie. Stąd jego nazwa - „Der Treudanktheater” (z niem. „W podzięce za wierność”), pod którą funkcjonował do 1945 r. W tym okresie w repertuarze placówki znajdowały się sztuki teatralne oraz operowe i operetkowe (prezentowane w języku niemieckim).

18 listopada 1945 r. po raz pierwszy teatr zaistniał jako polska scena pod nazwą Teatru Warmii i Mazur. W trudnych warunkach lokalowych wystawiono wówczas „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej w reżyserii Artura Młodnickiego.

Od 1946 r. instytucja funkcjonuje pod obecna nazwą Teatru im. Stefana Jaracza. W pierwszym zespole artystycznym znaleźli się: Maria Homerska, Hanna Skarżanka, Eugenia Śnieżko-Szafnaglowa, Karol Adwentowicz, Jan Kurnakowicz, Stanisław Igar, Stanisław Milski, Janusz Strachocki. Jednym z pierwszych kierowników muzycznych był pianista, Mirosław Dąbrowski. Ważną rolę w rozwoju teatru odegrał dyrektor placówki Aleksander Sewruk. Teatr poza funkcjonowaniem sceny olsztyńskiej jednocześnie prowadził działalność objazdową na terenie regionu i województw sąsiednich. Do 1975 r. teatr posiadał także scenę w Elblągu. Dzisiaj jego filialna scena znajduje się w Mrągowie. Uczestniczył ponadto w festiwalach i przeglądach ogólnopolskich, m.in. w Festiwalu Teatrów Polski Północnej, Festiwalu Małych Form w Szczecinie, Warszawskich Spotkaniach Teatralnych oraz w Teatrze TV. Gościł także na scenach zagranicznych. Do końca lat 60-tych teatr utrzymywał charakter sceny prowincjonalnej. W repertuarze dominowały sztuki realistyczne i psychologiczno-obyczajowe oraz o wymowie antywojennej, a także inscenizacje polskich i obcych dzieł klasycznych.

W latach 90-tych na scenie odbywały się ponadto spektakle dla dzieci i widowiska muzyczne, łączące w przedstawieniach słowo z muzyką, tańcem i śpiewem. W 1991 r. przy teatrze rozpoczęło działalność Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka ze specjalnością: aktorstwo dramatyczne, którego dyrektorem został Janusz Kijowski.

Od 2004 r. do 2018 r. funkcję dyrektora pełnił Janusz Kijowski. W tym czasie reaktywowana została Scena Margines, jako miejsce dla młodych twórców i formalnych eksperymentów. W repertuarze teatru pojawiły się ponadto przedstawienia odwołujące się do lokalnych wątków i spraw. W 2006 r. teatr uzyskał status Narodowej Instytucji stając się pierwszą jednostką kulturalną w północno-wschodniej Polsce o takiej randze.

W 2014 r. zakończyła się modernizacja i rozbudowa budynku teatru, m.in. powstała nowa Scena Margines, przebudowana została widownia Sceny Dużej, odremontowano Scenę Kameralną. Dobudowano również łącznik między teatrem a budynkiem studium aktorskiego.

Dyrektorzy

• Stanisław Wolicki (1945-1946)
• Stefan Nafalski (1946-1947)
• Janusz Strachocki (1947-1948)
• Władysław Surzyński (1948-1952)
• Stefan Nafalski (1952-1953)
• Antoni Biliczak (1953)
• Andrzej Michejda (1953-1955)
• Zofia Modrzewska (1955-1957)
• Aleksander Sewruk (1957-1969)
• Jan Błaszyński (1969-1973)
• Janusz Kozłowski (1973-1975)
• Krzysztof Rościszewski (1975-1977)
• Andrzej Rozhin (1977-1978)
• Krzysztof Rościszewski (1978-1984)
• Krzysztof Ziembiński (1984-1989)
• Zbigniew Marek Hass (1989-2003)
• Andrzej Fabisiak (pełniący obowiązki - 2003)
• Janusz Kijowski (2004-2018)
• Zbigniew Marek Hass (pełniący obowiązki) (2018)
• Zbigniew Brzoza (od 22 listopada 2018 r.)

Obecny zespół

• Andrzej Fabisiak - zastępca dyrektora

aktorzy:

• Agnieszka Castellanos-Pawlak
• Dawid Dziarkowski
• Agnieszka Giza-Gradowska
• Aleksandra Kolan
• Alicja Kochańska
• Anna Lipnicka
• Artur Steranko
• Cezary Ilczyna
• Dariusz Poleszak
• Ewa Pałuska-Szozda
• Marta Markowicz
• Grzegorz Gromek
• Radosław Jamroż
• Grzegorz Jurkiewicz
• Hanna Wolicka
• Irena Telesz-Burczyk
• Jarosław Borodziuk
• Jerzy Lipnicki
• Joanna Fertacz
• Katarzyna Kropidłowska
• Maciej Mydlak
• Małgorzata Rydzyńska
• Marcin Kiszluk
• Marcin Tyrlik
• Marian Czarkowski
• Marzena Bergmann
• Milena Gauer
• Alicja Parczewska
• Paweł Parczewski
• Radosław Hebal
• Wiesława Niemaszek-Szymańska
• Władysław Jeżewski
• Wojciech Rydzio

Działalność

Sceny

Stała działalność repertuarowa teatru odbywa się na czterech scenach:

• Scena Duża (407 miejsc) - to miejsce prezentacji klasyki dramaturgii polskiej i światowej, z włączeniem tytułów przeznaczonych dla dzieci i młodzieży. Repertuar Dużej Sceny układa się w rodzaj uważnej rozmowy z przeszłością i wydobywania z teatralnego kanonu sensów, które pozwalają lepiej tłumaczyć dzisiejszy świat. To prawo i jednoczesna powinność narodowej instytucji kultury, jaką jest Teatr Jaracza.
• Scena Kameralna (98 miejsc) - dominantą jest szeroko pojęta dramaturgia współczesna, obejmująca sztuki dramaturgiczne XX wieku oraz najnowsze, często prapremierowe przedstawienia. Jeśli Sceną Dużą rządzi tradycja i klasyka, tak Scena Kameralna buduje oś między zachodnią a wschodnią dramaturgią Europy.
• Scena Margines (86 miejsc) – cechę konstytutywną stanowi sztuka niezależna, poszukująca i eksperymentatorska, wyznaczająca nowe tendencje w teatrze, generująca pytania na temat najbardziej palących problemów świata nazywanego „ponowoczesnym”.
• Scena u Sewruka (50 miejsc) - to miejsce eksponowania młodego teatru – studentów stawiających pierwsze kroki na scenie pod okiem doświadczonych reżyserów-pedagogów – to istota działalności Sceny u Sewruka. Do jej domeny należy zaliczyć zarówno wyrażanie dynamiki i inicjacyjnego charakteru teatralnych debiutów, jak również tworzenie wewnątrzpokoleniowego dialogu młodych ludzi, mieszkających na Warmii i Mazurach.

Festiwale

• Olsztyńskie Spotkania Teatralne
• Międzynarodowy Festiwal Teatralny „DEMOLUDY” (dawniej jako Międzynarodowy Letni Festiwal Teatralny „Na Pomostach")

Konkursy

• Teatralna Kreacja Roku – nagroda dla najlepszej/ego aktorki/a przyznawana przez jury
• Plebiscyt na "Najpopularniejszą Aktorkę Roku" i "Najpopularniejszego Aktora Roku" - nagroda dla aktorki/a przyznawana przez widzów

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

1. Prusiński, Tadeusz: Jest Teatr w Olsztynie / Tadeusz Prusiński. – Olsztyn : Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie ; Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2005.
2. Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka / pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. – S. 373-410.
3. XV lat Teatru im. Stefana Jaracza na Warmii i Mazurach / red. Edward Martuszewski, Tadeusz Trepanowski, Jerzy Żułkwa. - Olsztyn : Wydawnictwo Pojezierze, 1960.

Zobacz też

• Strona główna Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie http://www.teatr.olsztyn.pl
• Monika Mokrzycka-Pokora, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, materiał na stronie www.culture.pl