Kaplica pw. św. Anny we Fromborku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
(→Wyposażenie) |
|||
| (Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XV wieku. | ||
| Linia 31: | Linia 26: | ||
*[[ewim:Zespół kurii kanonicznych we Fromborku|Zespół kurii kanonicznych we Fromborku]] | *[[ewim:Zespół kurii kanonicznych we Fromborku|Zespół kurii kanonicznych we Fromborku]] | ||
*[[Muzeum_Mikołaja_Kopernika_we_Fromborku|Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku]] | *[[Muzeum_Mikołaja_Kopernika_we_Fromborku|Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku]] | ||
| + | *[[ewim:Chrystian Bernard Schmidt|Chrystian Bernard Schmidt]] | ||
<br> | <br> | ||
Aktualna wersja na dzień 09:56, 19 cze 2015
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XV wieku.
Lokalizacja
Kaplica powstała w obrębie średniowiecznej zabudowy Fromborka (niem. Frauenburg), przy szpitalu pw. Św. Ducha (obecna ulica Stara).
Historia
Pierwsze wzmianki na temat kaplicy pochodzą z 1437 roku. Powstała ona równocześnie ze szpitalem, a czas jej budowy sytuuje się między latami 1430 i 1450. Pochodzi ona z fundacji proboszcza kapituły, kanonika Arnolda von Datteln. W 1507 roku kaplicę oddano na cele klasztorne antonitom przybyłym do Fromborka z Tempzin z Meklemburgii. Pozostała w ich rękach do roku 1519. Z tego czasu pochodzi szczyt północny aneksu kaplicy (1507-1513). Po 1686 roku kaplica otrzymała drewniane sklepienie kolebkowe, ozdobione motywami gwiazdek i prostą dekorację malarską. W roku 1709 kustosz Jan Jerzy Kunigk wzniósł od wschodu nową, prostokątną zakrystię, przylegającą do apsydy kaplicy i ufundował do niej ołtarz. Z kolei, w 1712 roku, z legatu kanonika Szymona Aleksego Tretera, do kaplicy ufundowano dwukondygnacyjny ołtarz główny, a w sześć lat później, dwa ołtarze boczne. Na przełomie XIX i XX wieku kaplica użytkowana była przez polską gminę katolicką (stąd zwana była również „polską”). W latach 1927-1932 została ona odrestaurowana. W trakcie prac odsłonięto na jej ścianach średniowieczne freski z przedstawieniami scen „Sądu Ostatecznego” (1931 rok). W 1945 roku kaplica uległa w znacznym stopniu zniszczeniu. Prace remontowe prowadzono w latach 1948-1958 roku. Zamurowano wówczas przejście łączące kaplicę ze szpitalem.
Opis
Kaplicę wzniesiono w stylu gotyckim. Jest to budowla salowa, jednonawowa, murowana z cegły, zamknięta od wschodu półkolista apsydą, przechodzącą w górnej części w czworobok. Po bokach kaplicy znajdują się dwa kwadratowe oratoria otwarte swą całą szerokością do wnętrza kaplicy. Od wschodu za apsydą usytuowana jest prostokątna dobudówka zakrystii, osłonięta szczytem schodkowym ze sterczynami i trzema blendami o łukach odcinkowych. Kaplica złączona jest szeroką półkolistą arkadą z nawą główną szpitala. Jej wnętrze przykryto pozornym (drewnianym) sklepieniem kolebkowym W apsydzie znajduje się strop belkowy, natomiast w bocznych oratoriach – strop kolebkowy. W XIX wieku nad kaplicą umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę. Wnętrze kaplicy pokryte zostało malowidłami. Badania przeprowadzone w 2007 roku wskazały, że ich powstanie należy wiązać z pobytem antonitów (1507-1519). Jedynie malowana kotara na ścianie wschodniej, wykonana została około 1712 roku, kiedy to ustawiono w tym miejscu dwukondygnacyjny ołtarz Dobrego Pasterza. Najcenniejsze malowidła znajdują się w apsydzie. Widnieje tam kompozycja 19 scen odnoszących się do tematyki Sądu Ostatecznego, rozmieszczonych w czterech strefach pośród schematycznie wykonanej dekoracji z wici roślinnej. Sceny prezentują m.in.: Chrystusa Sędziego, zwołującego na sąd aniołów, zmarłych wychodzących z grobów, Archanioła Gabriela ważącego dusze, Matkę Boską i św. Jana Chrzciciela jako orędowników, anioła walczącego z diabłem o dusze, diabły prowadzące do piekła grzeszników, wyobrażenia grzechów głównych. Na ścianach bocznych kaplicy, ścianie z łukiem tęczowym i w bocznych oratoriach, zachowały się fragmenty malowideł ściennych z zacheuszkami, wicią roślinną, przedstawieniami ludzi i zwierząt. Malowidła te mają cechy sztuki stosowanej w zdobieniu średniowiecznych inkunabułów.
Wyposażenie
W kaplicy zachowały się fragmenty dawnego wyposażenia (niektóre mocno zniszczone), w tym: ambona rokokowa z 1775 roku, pochodząca z warsztatu rzeźbiarskiego Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla, późnobarokowe stalle i konfesjonał z około połowy XVIII wieku, a także tors rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem z drugiej połowy XIV wieku i późnobarokowa rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego z drugiej połowy XVIII wieku.
Zobacz też
- Bazylika Archikatedralna we Fromborku
- Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku
- Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku
- Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Wieża dzwonna katedry we Fromborku
- Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
- Grota we Fromborku
- Cmentarz kanonicki we Fromborku
- Zespół kurii kanonicznych we Fromborku
- Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
- Chrystian Bernard Schmidt
Bibliografia
- Czubiel, Lucjan: Zabytki Fromborka // „Komentarze Fromborskie”. – Z. 2 (1968), s. 30.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 33.
- Województwo elbląskie / oprac. aut. Marian Arszyński i Marian Kutzner; red. nacz. Jerzy Z. Łoziński, Barbara Wolff-Łozińska. – Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980. – S. 112-114.
Linki
- Piastowski, Tadeusz: Malowidła ścienne w przyszpitalnej kaplicy św. Anny we Fromborku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.frombork.art.pl [dostęp 08.01.2014 r.]
- Semków, Jagoda: Historia budowy i przekształceń zespołu szpitalnego św. Ducha, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.frombork.art.pl [dostęp 08.022014 r.]
