Kronika Olsztyńska: Różnice pomiędzy wersjami
Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (Utworzył nową stronę „Poemat autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, napisany w 1950 r., w Leśniczówce Pranie nad Jeziorem Nidzkim. == Kontekst utworu == Latem 1950 r., tuż p…”) |
|||
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | Poemat autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, napisany w 1950 r., w Leśniczówce Pranie nad Jeziorem Nidzkim. | + | [[Image:Krinika1.jpg|thumb|right|300px|Ze ściany Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu.<br>Źródło: „SZKLANE OKO” - codziennik fotograficzny - Agnieszka Baranowska. http://3.bp.blogspot.com]][[Image:Krinika2.jpg|thumb|right|300px|Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu<br>Źródło: [http://gonzoo.bikestats.pl/index.php?m=6&y=2009 http://gonzoo.bikestats.pl] ]] |
| + | |||
| + | Poemat autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, napisany w 1950 r., w [[Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu|Leśniczówce Pranie]] nad [[ewim:Jezioro Nidzkie|Jeziorem Nidzkim]]. | ||
== Kontekst utworu == | == Kontekst utworu == | ||
| − | |||
Latem 1950 r., tuż po bardzo krytycznym dla poety warszawskim Zjeździe Literatów Polskich, Gałczyński wyjechał do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim. Wcześniej zachorował też na szkarlatynę (prawdopodobnie był to wyjazd m.in. w ramach rekonwalescencji). Tam napisał uznane za najwybitniejsze – z ostatnich lat jego życia – utwory. Pierwszym z nich był poemat Kronika Olsztyńska. | Latem 1950 r., tuż po bardzo krytycznym dla poety warszawskim Zjeździe Literatów Polskich, Gałczyński wyjechał do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim. Wcześniej zachorował też na szkarlatynę (prawdopodobnie był to wyjazd m.in. w ramach rekonwalescencji). Tam napisał uznane za najwybitniejsze – z ostatnich lat jego życia – utwory. Pierwszym z nich był poemat Kronika Olsztyńska. | ||
== Wydania == | == Wydania == | ||
| − | |||
Pierwodruk: „Przekrój”, 1952, nr 403. | Pierwodruk: „Przekrój”, 1952, nr 403. | ||
| − | |||
| − | |||
== Budowa dzieła == | == Budowa dzieła == | ||
| + | Motto ze ''Snu nocy letniej'' W. Szekspira, słowa Tytanii: „I wieczne lato świeci w moim państwie...”. Poemat złożony z 21 nierównomiernie zbudowanych części. <br> | ||
| − | + | Poemat złożony z 21 nierównomiernie zbudowanych części.<br> | |
| − | + | #Wezwanie-prośba do odchodzącego lata. Motywy: ptaki i zmieniająca się roślinność. Antropomorfizacja lata. | |
| − | Poemat złożony z 21 nierównomiernie zbudowanych części.<br> | + | #Deszczowa noc nad jeziorem. Spokojny sen ludzi i zwierząt. Motywy: jezioro, noc, lampa naftowa, księżyc, psy, polowanie. Klimat oniryczny, bajkowy. |
| − | + | #Sielankowy, dziarski opis słonecznego poranka. Motywy: słońce, woda, wiatr. | |
| − | #Wezwanie-prośba do odchodzącego lata. Motywy: ptaki i zmieniająca się roślinność. Antropomorfizacja lata. | + | #Nostalgiczny opis „borów olsztyńskich” i „olsztyńskich jarów”. Motywy: las, drzewa, dzień, noc, ptaki. Antropomorfizacja fauny i ciał niebieskich. Nawiązania do mitologii greckiej. |
| − | #Deszczowa noc nad jeziorem. Spokojny sen ludzi i zwierząt. Motywy: jezioro, noc, lampa naftowa, księżyc, psy, polowanie. Klimat oniryczny, bajkowy. | + | #Ciekawa kompozycja złożona z litanijnych powtórzeń sfinalizowane wyznaniem miłości do świata. |
| − | #Sielankowy, dziarski opis słonecznego poranka. Motywy: słońce, woda, wiatr. | + | #Hymn na cześć jeziora wygłoszony ustami słońca. Motywy: słońce, jezioro, noc, gwiazdy. Animizacja zjawisk przyrody. |
| − | #Nostalgiczny opis „borów olsztyńskich” i „olsztyńskich jarów”. Motywy: las, drzewa, dzień, noc, ptaki. Antropomorfizacja fauny i ciał niebieskich. Nawiązania do mitologii greckiej. | + | #Opis nocy – jako przejazdu cygańskiego taboru. Motywy: noc, księżyc, taniec, wóz. Antropomorfizacja: zjawisk i zwierząt. |
| − | #Ciekawa kompozycja złożona z litanijnych powtórzeń sfinalizowane wyznaniem miłości do świata. | + | #Miniatura poetycka: porównanie nocy do kobiety. Motywy: kobieta, noc. Kompozycja aforystyczna, bardzo nowoczesna. |
| − | #Hymn na cześć jeziora wygłoszony ustami słońca. Motywy: słońce, jezioro, noc, gwiazdy. Animizacja zjawisk przyrody. | + | #Rozbudowany poetycki opis nocy miłosnej. Motywy: kobieta, noc, niebo, gwiazdy. Antropomorfizacja nocy, romantyczny nastrój. |
| − | #Opis nocy – jako przejazdu cygańskiego taboru. Motywy: noc, księżyc, taniec, wóz. Antropomorfizacja: zjawisk i zwierząt. | + | #Obraz-opis nocy. Możliwa również interpretacja odmienna – w nawiązaniu do mitologii greckiej opis księżyca-bogini. Motywy: noc, srebro, muzyka, jezioro. |
| − | #Miniatura poetycka: porównanie nocy do kobiety. Motywy: kobieta, noc. Kompozycja aforystyczna, bardzo nowoczesna. | + | #Impresja pierwszoosobowa na temat spaceru przez mokradła. Motywy: las, wędrówka, słońce, mokradło, zieleń i błękit Animizacja zjawisk przyrody. Nawiązanie do mitologii rzymskiej. |
| − | #Rozbudowany poetycki opis nocy miłosnej. Motywy: kobieta, noc, niebo, gwiazdy. Antropomorfizacja nocy, romantyczny nastrój. | + | #Zwięzłe przemyślenia podczas wędrówki lasem. Motywy: las, wędrówka, muzyka. Duszny nastrój tajemnicy. |
| − | #Obraz-opis nocy. Możliwa również interpretacja odmienna – w nawiązaniu do mitologii greckiej opis księżyca-bogini. Motywy: noc, srebro, muzyka, jezioro. | + | #Poetycka wizja – transformacja – z elementami personifikacji przyrody. Motywy: łąka, zwierzęta, ptaki, las. Powrót do dzieciństwa. |
| − | #Impresja pierwszoosobowa na temat spaceru przez mokradła. Motywy: las, wędrówka, słońce, mokradło, zieleń i błękit Animizacja zjawisk przyrody. Nawiązanie do mitologii rzymskiej. | + | #Rozbudowany opis ciała kobiecego w wodzie. Motywy: kobieta, woda, księżyc, słońce. Nawiązania do mitologii greckiej, personifikacja księżyca. |
| − | #Zwięzłe przemyślenia podczas wędrówki lasem. Motywy: las, wędrówka, muzyka. Duszny nastrój tajemnicy. | + | #Jednostrofowa zmetaforyzowana scenka rodzajowa – pisarz tworzy za pomocą piasku i światła księżyca. Motywy: jezioro, pies, piasek, księżyc, mężczyzna. Oniryzm i romantyzm. |
| − | #Poetycka wizja – transformacja – z elementami personifikacji przyrody. Motywy: łąka, zwierzęta, ptaki, las. Powrót do dzieciństwa. | + | #Zanimizowany obraz deszczu. Motywy: deszcz, jabłka. Nastrój pogody i optymizmu. |
| − | #Rozbudowany opis ciała kobiecego w wodzie. Motywy: kobieta, woda, księżyc, słońce. Nawiązania do mitologii greckiej, personifikacja księżyca. | + | #Opis deszczu, jak na opisywany cykl – mało zmitologizowany, dość realistyczny. Motywy: deszcz, grom, drzewa. Prostota kontra eleganckie, mocne porównanie. |
| − | #Jednostrofowa zmetaforyzowana scenka rodzajowa – pisarz tworzy za pomocą piasku i światła księżyca. Motywy: jezioro, pies, piasek, księżyc, mężczyzna. Oniryzm i romantyzm. | + | #Stylizowany na ludowa opis deszczu, podobieństwo do piosenki dla dzieci. Motywy: deszcz, pole, piorun, las. Nietypowe dla opisywanego cyklu operowanie krótkimi, skonkretyzowanymi określeniami. |
| − | #Zanimizowany obraz deszczu. Motywy: deszcz, jabłka. Nastrój pogody i optymizmu. | + | #Zmitologizowany obraz wyprawy wędkarskiej. Motywy: woda, ryby, gwiazdy, lasy, ptaki. Nastrój entuzjazmu i uniesienia. Animizacja przyrody. |
| − | #Opis deszczu, jak na opisywany cykl – mało zmitologizowany, dość realistyczny. Motywy: deszcz, grom, drzewa. Prostota kontra eleganckie, mocne porównanie. | + | #Wyznanie-marzenie podmiotu lirycznego, skierowane do kobiety. Zabieg-niespodzianka: zmiana obrazu lirycznego na rozbudowany opis przyrody. Motywy: kobieta, mężczyzna, jezioro, gwiazdy, drzewa, ryby, ptak, księżyc, noc. |
| − | #Stylizowany na ludowa opis deszczu, podobieństwo do piosenki dla dzieci. Motywy: deszcz, pole, piorun, las. Nietypowe dla opisywanego cyklu operowanie krótkimi, skonkretyzowanymi określeniami. | ||
| − | #Zmitologizowany obraz wyprawy wędkarskiej. Motywy: woda, ryby, gwiazdy, lasy, ptaki. Nastrój entuzjazmu i uniesienia. Animizacja przyrody. | ||
| − | #Wyznanie-marzenie podmiotu lirycznego, skierowane do kobiety. Zabieg-niespodzianka: zmiana obrazu lirycznego na rozbudowany opis przyrody. Motywy: kobieta, mężczyzna, jezioro, gwiazdy, drzewa, ryby, ptak, księżyc, noc. | ||
#Podmiot liryczny zbiorowy (nietypowe): obraz pełen optymizmu i wzniosłości – wieczór z przyjaciółmi przy ognisku. Motywy: słońce, wieczór, ogień, pieśń, gwiazdy, ojczyzna. Sfinalizowanie cyklu utworem o całkowicie odmiennej tonacji od wcześniej opisanych. Podobieństwo do piosenek harcerskich | #Podmiot liryczny zbiorowy (nietypowe): obraz pełen optymizmu i wzniosłości – wieczór z przyjaciółmi przy ognisku. Motywy: słońce, wieczór, ogień, pieśń, gwiazdy, ojczyzna. Sfinalizowanie cyklu utworem o całkowicie odmiennej tonacji od wcześniej opisanych. Podobieństwo do piosenek harcerskich | ||
| + | == Charakterystyka == | ||
| + | Na wybór motta poematu prawdopodobnie wpłynął fakt, iż od grudnia 1949 r. Gałczyński pracował nad tłumaczeniem „Snu nocy letniej W. Szekspira”<ref>Za T. Januszewskim, w: K. I. Gałczyński, Listy, Warszawa, 1969, s. 35.</ref>. Jak wspominają znajomi poety, na kształt Kroniki... wpłynęła również poprawa kondycji fizycznej i psychicznej poety podczas pobytu w Praniu: „(...) Wrócił dopiero z Jezior Mazurskich. Jest opalony i szczęśliwy po napisaniu tylu nowych wierszy i poematów”<ref>Wspomnienia o K. I. Gałczyńskim, Warszawa, 1961, s.10.</ref>. W całości poematu dominuje motyw ucieczki od codzienności w przyrodniczą Arkadię. To szczególny rodzaj „mitu zwyczajnego”, w którym niezwykłość budowana jest na bazie codzienności, prostoty, „rzeczywistości takiej, jaka jest”. To wyjście poety z metafizyki do Niespodziewanej Ziemi Obiecanej. Całość charakteryzuje odrzucenie fantastyki na rzecz personifikacji świata natury, przede wszystkim ciał niebieskich. W tym wszystkim występuje tylko dwoje ludzi – para nienazwana: On (podmiot liryczny) oraz piękna, tajemnicza Ona. W niewielu fragmentach pojawia się odniesienie do (również nieokreślonej acz przyjacielskiej) zbiorowości. W ani jednym fragmencie wiersza nie występuje motyw śmierci, choroby, zła, zepsucia. Mazury w Kronice... zostały więc zmitologizowane oraz wyidealizowane: podmiot liryczny odnalazł w nich odbicie wszystkich poszukiwanych w życiu ideałów. Cechy charakterystyczne utworu: motywy mitologiczne (np. postacie bogów, typowe atrybuty), iluminacja tekstu porównaniami i aluzjami, erudycja. Specjalność: „relacja liryczna”. Nawiązania do poezji J. Kochanowskiego. | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | #Gałczyński, Konstanty Ildefons: ''Kronika olsztyńska'' // W: ''Wybór poezji'' / Konstanty Ildefons Gałczyński ; oprac. Marta Wyka. – Wrocław: „Ossolineum”, 1967. – S. 211-217. | |
| − | + | #Drawicz, Andrzej: ''Gałczyński na Mazurach'' / Andrzej Drawicz. – Olsztyn : Wydawnictwo „Pojezierze”, 1971. | |
| − | + | #Drawicz, Andrzej: ''Konstanty Ildefons Gałczyński'' / Andrzej Drawicz. - Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1972. | |
| − | == Bibliografia == | + | #Zawodziński, Karol Wiktor: ''Wśród poetów'' / Karol Wiktor Zawodziński ; oprac. Wanda Achremowiczowa ; wstęp Jerzego Kwiatkowskiego. – Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1964. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Przypisy == | ||
| + | <references/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | *PTTK: Szlaki turystyczne w Polsce: szlak Ruciane Nida – Pranie<br>[http://szlaki.pttk.pl/warmaz/ruciane01.html www.szlaki.pttk.pl/warmaz/ruciane01.html] | ||
| + | *Strona Polecana przez Kulturalną Polskę<br>[http://galczynski.kulturalna.com/ www.galczynski.kulturalna.com] | ||
| + | *„Wizyta” w Praniu – blog fotograficzny Agnieszki Baranowskiej<br>[http://igusza.blogspot.com/2007/08/o-sierpniu.html www.igusza.blogspot.com/2007/08/o-sierpniu.html]<br> | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Powiat piski]] [[Category:Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] [[Category:Literatura]] [[Category:Utwory literackie]] [[Category:1945-1989]] |
Aktualna wersja na dzień 13:41, 31 sie 2014
Ze ściany Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu.
Źródło: „SZKLANE OKO” - codziennik fotograficzny - Agnieszka Baranowska. http://3.bp.blogspot.com
Źródło: „SZKLANE OKO” - codziennik fotograficzny - Agnieszka Baranowska. http://3.bp.blogspot.com
Poemat autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, napisany w 1950 r., w Leśniczówce Pranie nad Jeziorem Nidzkim.
Spis treści
Kontekst utworu
Latem 1950 r., tuż po bardzo krytycznym dla poety warszawskim Zjeździe Literatów Polskich, Gałczyński wyjechał do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim. Wcześniej zachorował też na szkarlatynę (prawdopodobnie był to wyjazd m.in. w ramach rekonwalescencji). Tam napisał uznane za najwybitniejsze – z ostatnich lat jego życia – utwory. Pierwszym z nich był poemat Kronika Olsztyńska.
Wydania
Pierwodruk: „Przekrój”, 1952, nr 403.
Budowa dzieła
Motto ze Snu nocy letniej W. Szekspira, słowa Tytanii: „I wieczne lato świeci w moim państwie...”. Poemat złożony z 21 nierównomiernie zbudowanych części.
Poemat złożony z 21 nierównomiernie zbudowanych części.
- Wezwanie-prośba do odchodzącego lata. Motywy: ptaki i zmieniająca się roślinność. Antropomorfizacja lata.
- Deszczowa noc nad jeziorem. Spokojny sen ludzi i zwierząt. Motywy: jezioro, noc, lampa naftowa, księżyc, psy, polowanie. Klimat oniryczny, bajkowy.
- Sielankowy, dziarski opis słonecznego poranka. Motywy: słońce, woda, wiatr.
- Nostalgiczny opis „borów olsztyńskich” i „olsztyńskich jarów”. Motywy: las, drzewa, dzień, noc, ptaki. Antropomorfizacja fauny i ciał niebieskich. Nawiązania do mitologii greckiej.
- Ciekawa kompozycja złożona z litanijnych powtórzeń sfinalizowane wyznaniem miłości do świata.
- Hymn na cześć jeziora wygłoszony ustami słońca. Motywy: słońce, jezioro, noc, gwiazdy. Animizacja zjawisk przyrody.
- Opis nocy – jako przejazdu cygańskiego taboru. Motywy: noc, księżyc, taniec, wóz. Antropomorfizacja: zjawisk i zwierząt.
- Miniatura poetycka: porównanie nocy do kobiety. Motywy: kobieta, noc. Kompozycja aforystyczna, bardzo nowoczesna.
- Rozbudowany poetycki opis nocy miłosnej. Motywy: kobieta, noc, niebo, gwiazdy. Antropomorfizacja nocy, romantyczny nastrój.
- Obraz-opis nocy. Możliwa również interpretacja odmienna – w nawiązaniu do mitologii greckiej opis księżyca-bogini. Motywy: noc, srebro, muzyka, jezioro.
- Impresja pierwszoosobowa na temat spaceru przez mokradła. Motywy: las, wędrówka, słońce, mokradło, zieleń i błękit Animizacja zjawisk przyrody. Nawiązanie do mitologii rzymskiej.
- Zwięzłe przemyślenia podczas wędrówki lasem. Motywy: las, wędrówka, muzyka. Duszny nastrój tajemnicy.
- Poetycka wizja – transformacja – z elementami personifikacji przyrody. Motywy: łąka, zwierzęta, ptaki, las. Powrót do dzieciństwa.
- Rozbudowany opis ciała kobiecego w wodzie. Motywy: kobieta, woda, księżyc, słońce. Nawiązania do mitologii greckiej, personifikacja księżyca.
- Jednostrofowa zmetaforyzowana scenka rodzajowa – pisarz tworzy za pomocą piasku i światła księżyca. Motywy: jezioro, pies, piasek, księżyc, mężczyzna. Oniryzm i romantyzm.
- Zanimizowany obraz deszczu. Motywy: deszcz, jabłka. Nastrój pogody i optymizmu.
- Opis deszczu, jak na opisywany cykl – mało zmitologizowany, dość realistyczny. Motywy: deszcz, grom, drzewa. Prostota kontra eleganckie, mocne porównanie.
- Stylizowany na ludowa opis deszczu, podobieństwo do piosenki dla dzieci. Motywy: deszcz, pole, piorun, las. Nietypowe dla opisywanego cyklu operowanie krótkimi, skonkretyzowanymi określeniami.
- Zmitologizowany obraz wyprawy wędkarskiej. Motywy: woda, ryby, gwiazdy, lasy, ptaki. Nastrój entuzjazmu i uniesienia. Animizacja przyrody.
- Wyznanie-marzenie podmiotu lirycznego, skierowane do kobiety. Zabieg-niespodzianka: zmiana obrazu lirycznego na rozbudowany opis przyrody. Motywy: kobieta, mężczyzna, jezioro, gwiazdy, drzewa, ryby, ptak, księżyc, noc.
- Podmiot liryczny zbiorowy (nietypowe): obraz pełen optymizmu i wzniosłości – wieczór z przyjaciółmi przy ognisku. Motywy: słońce, wieczór, ogień, pieśń, gwiazdy, ojczyzna. Sfinalizowanie cyklu utworem o całkowicie odmiennej tonacji od wcześniej opisanych. Podobieństwo do piosenek harcerskich
Charakterystyka
Na wybór motta poematu prawdopodobnie wpłynął fakt, iż od grudnia 1949 r. Gałczyński pracował nad tłumaczeniem „Snu nocy letniej W. Szekspira”[1]. Jak wspominają znajomi poety, na kształt Kroniki... wpłynęła również poprawa kondycji fizycznej i psychicznej poety podczas pobytu w Praniu: „(...) Wrócił dopiero z Jezior Mazurskich. Jest opalony i szczęśliwy po napisaniu tylu nowych wierszy i poematów”[2]. W całości poematu dominuje motyw ucieczki od codzienności w przyrodniczą Arkadię. To szczególny rodzaj „mitu zwyczajnego”, w którym niezwykłość budowana jest na bazie codzienności, prostoty, „rzeczywistości takiej, jaka jest”. To wyjście poety z metafizyki do Niespodziewanej Ziemi Obiecanej. Całość charakteryzuje odrzucenie fantastyki na rzecz personifikacji świata natury, przede wszystkim ciał niebieskich. W tym wszystkim występuje tylko dwoje ludzi – para nienazwana: On (podmiot liryczny) oraz piękna, tajemnicza Ona. W niewielu fragmentach pojawia się odniesienie do (również nieokreślonej acz przyjacielskiej) zbiorowości. W ani jednym fragmencie wiersza nie występuje motyw śmierci, choroby, zła, zepsucia. Mazury w Kronice... zostały więc zmitologizowane oraz wyidealizowane: podmiot liryczny odnalazł w nich odbicie wszystkich poszukiwanych w życiu ideałów. Cechy charakterystyczne utworu: motywy mitologiczne (np. postacie bogów, typowe atrybuty), iluminacja tekstu porównaniami i aluzjami, erudycja. Specjalność: „relacja liryczna”. Nawiązania do poezji J. Kochanowskiego.
Bibliografia
- Gałczyński, Konstanty Ildefons: Kronika olsztyńska // W: Wybór poezji / Konstanty Ildefons Gałczyński ; oprac. Marta Wyka. – Wrocław: „Ossolineum”, 1967. – S. 211-217.
- Drawicz, Andrzej: Gałczyński na Mazurach / Andrzej Drawicz. – Olsztyn : Wydawnictwo „Pojezierze”, 1971.
- Drawicz, Andrzej: Konstanty Ildefons Gałczyński / Andrzej Drawicz. - Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1972.
- Zawodziński, Karol Wiktor: Wśród poetów / Karol Wiktor Zawodziński ; oprac. Wanda Achremowiczowa ; wstęp Jerzego Kwiatkowskiego. – Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1964.
Przypisy
Zobacz też
- PTTK: Szlaki turystyczne w Polsce: szlak Ruciane Nida – Pranie
www.szlaki.pttk.pl/warmaz/ruciane01.html - Strona Polecana przez Kulturalną Polskę
www.galczynski.kulturalna.com - „Wizyta” w Praniu – blog fotograficzny Agnieszki Baranowskiej
www.igusza.blogspot.com/2007/08/o-sierpniu.html
