Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku

Źródło: www.frombork.art.pl

Źródło: www.frombork.art.pl

Wejście do kaplicy. Fot. Adolf Bötticher. 1894 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 055783.

Fot. Katarzyna Czaykowska.
Źródło: www.ciekawemazury.pl

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku.

Lokalizacja

Kaplicę dobudowano do korpusu katedry, przy drugim od zachodu przęśle nawy południowej.

Historia

Kaplica została wzniesiona ku czci Zbawiciela i relikwii świętych przez biskupa Krzysztofa Andrzeja Szembeka. Po roku 1740 miało to też być miejsce pochówku fundatora (stąd inna jej nazwa – kaplica Szembeka). Budowę rozpoczęto w 1732 roku, a w 1735 roku nastąpiła konsekracja kaplicy. Prace nad jej wystrojem trwały do 1742 roku. Obiekt był remontowany w latach 1877, 1901 i 1950.

Opis

Kaplicę, murowaną z cegły i otynkowaną, wzniesiono na planie kwadratu (o wklęsłych narożach), w stylu barokowym. Jej wnętrze powstało na planie kolistym z czterema głębokimi, niskimi wnękami arkadowymi. Elewacje zewnętrzne ozdobiono pilastrami w narożach, cokołem i szerokim fryzem podokapowym. Od strony południowej znajduje się marmurowa płyta z 1735 roku, z napisem dotyczącym fundacji i konsekracji kaplicy. Całość przykryto kopułą z latarnią i spłaszczonym hełmem, obitą blachą. Pod kaplicą znajduje się niedostępna krypta grobowa. Wnętrze kaplicy zdobi polichromia późnobarokowa, wykonana po 1735 roku przez Macieja Meyera z Lidzbarka Warmińskiego. W medalionach uwieńczono popiersia świętych: Makarego, Marcina papieża, Wacława, Iwo, Błażeja, Henryka, Maurycego, Emiliana, Hilarego, Ludwika, Jana Nepomucena, Izydora, Jana, Karola Boromeusza, Albana, Łazarza. Nad wejściem widnieje scena Widzenia św. Teodora z Amazji, w kopule – Adoracja św. Trójcy przez Wszystkich Świętych i postacie starotestamentowe.

Wyposażenie

W południowej wnęce ściany ustawiono późnobarokowy Ołtarz Zbawiciela, z pierwszej połowy XVIII wieku. Znajduje się w nim, współczesny ołtarzowi, obraz Chrystusa Zwycięskiego adorowanego przez Wszystkich Świętych, a także mensa sarkofagowa z relikwiarzem w formie trumny. W obramienie obrazu, mensę i trumnę wpuszczono oszklone skrzynki na relikwie ze srebrnymi, repusowanymi ramami dekorowanymi ornamentem regencyjnym, wykonanymi w latach 1730-1738 przez Jana Krzysztofa Geese, złotnika z Olsztyna. Umieszczona w wejściu żelazna krata późnobarokowa została wykonana w 1732 roku przez Jana i Krzysztofa Schwarzów z Reszla.

Bibliografia

1. Katedra we Fromborku / tekst Janina Bosko; zdj. Jacek Maciej Wojtkowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. – S. 17.
2. Województwo elbląskie / oprac. aut. Marian Arszyński i Marian Kutzner; red. nacz. Jerzy Z. Łoziński, Barbara Wolff-Łozińska. – Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980. – S. 85-86.

Zobacz też

• Kaplica Zbawiciela we Fromborku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.frombork.art.pl [dostęp 12.01.2014 r.]