Tekst źródłowy strony Dom Polski w Olsztynie

[[Image: dom_polski_olsztyn_1.jpg|thumb|right|200px|Dom Polski w 1920 roku.<br>Źródło: A. Wakar, ''Olsztyn – dzieje miasta'', Olsztyn 1997, s. 191.]]
[[Image: dom_polski_olsztyn_2.jpg|thumb|right|200px|Hotel „Reichshof”.<br>Źródło: S. Achremczyk, ''Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 1961-2005'', Olsztyn 2007, s. 25.]]
[[Image: dom_polski_olsztyn_5.jpg|thumb|right|200px|Sala restauracyjna w hotelu „Concordia”.<br>Źródło: S. Achremczyk, ''Olsztyn - dzieje miasta'', Wrocław 2004, s. 141.]]
Budynek wzniesiony w [[ewim:Olsztyn |Olsztynie]] na początku XX wieku. 
[[Image: dom_polski_olsztyn_3.jpg|thumb|right|200px|Rozbiórka budynku w 1977 roku.<br>Źródło: S. Achremczyk, ''Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 1961-2005'', Olsztyn 2007, s. 26.]]
[[Image: dom_polski_olsztyn_4.jpg|thumb|right|200px|Odbudowany budynek - współcześnie.<br>Źródło: S. Achremczyk, ''Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 1961-2005'', Olsztyn 2007, s. 26.]]
[[Image: dom_polski_olsztyn_6.jpg|thumb|right|200px|Fot. A. Romulewicz. 2013 rok.]]

==Lokalizacja==
Gmach wybudowano przy ówczesnej ulicy Dworcowej (niem. Bahnhofstraβe, obecnie ulica Partyzantów pod numerem 87). 

==Historia==
Budynek został wzniesiony na początku XX wieku przez mistrza ciesielskiego z Olsztyna [[ewim:August Hosmann |Augusta Hosmanna]]. Pierwszym jego właścicielem był [[ewim:Otton Holzky| Otton Holzky]], który otworzył tu hotel o nazwie „Reichshof”. Kolejny właściciel, [[ewim:Gustav Preuss |Gustav Preuss]] w 1912 r. zmienił nazwę hotelu na „Centralhotel”. Przed II wojną światową hotel zmieniał nazwy jeszcze dwukrotnie. Najpierw przemianowano go na „International”, a następnie na „Concordia”. W 1919 r. budynek został sprzedany polskim organizacjom głównie na cele organizacyjne związane z plebiscytem. W części jego pomieszczeń urządzono wówczas biura Mazurskiego Komitetu Plebiscytowego (1919-1920). Po przegranym plebiscycie do 1939 r. mieściły się tam polskie instytucje działające na [[ewim:Warmia|Warmii]], m.in. szkoła, biblioteka i czytelnia, ale także Związek Polaków w Niemczech i Hufiec Harcerski Rejonu Wschodniopruskiego. Od 1922 roku miał tutaj swoją siedzibę również polski Bank Ludowy, wspierający głównie polskie rolnictwo i rzemiosło. W tamtym okresie do budynku przylgnęła nazwa Dom Polski. Po II wojnie światowej, w 1968 roku budynek został przekazany na siedzibę [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie |Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego]] (OBN). W 1977 roku rozpoczęto remont budynku. Wyburzono wówczas dotychczasowe mury i postawiono w ich miejsce nowe. Budynek oddano do użytku w 1980 roku. W 1990 roku Dom Polski stał się własnością skarbu państwa, a w 1998 roku własnością OBN. Kolejny remont gmachu przeprowadzono latach 1997-1999. 

==Opis==
Jest to budynek dwupiętrowy, narożny, składający się z dwóch długich skrzydeł połączonych ściętym narożnikiem. Fasada budynku wykorzystuje formy wywodzące się z architektury klasycznej. Okna parteru zwieńczone zostały półkolistymi łukami, na wyższych kondygnacjach zastosowano okna prostokątne z bogatymi gzymsami lub ozdobami w kształcie girland. Na pierwszym piętrze od strony ulicy Partyzantów okno w narożniku ujęte zostało w formie wykusza. Krawędzie dachu zdobi w narożniku rzeźba orła, a wzdłuż pozostałych krawędzi ozdobne wazony. Są dwa wejścia do budynku, jedno od ulicy Partyzantów, i drugie od podwórza – prowadzą do niego przejścia od strony ulicy Lanca i 1 Maja. 

==Ciekawostki==
*W połowie lat 70-tych zdecydowano o przeprowadzeniu w budynku remontu. Ku zdziwieniu dotychczasowych użytkowników obiektu, zamiast remontować zaczęto wyburzać. Ówczesne władze miasta na nowym placu chciały postawić zupełnie inny, nowoczesny gmach. Wobec protestów pracowników [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie |Ośrodka Badań Naukowych]] i zaalarmowanej opinii publicznej podjęto decyzję o odbudowie Domu Polskiego w dotychczasowym kształcie. 

==Bibliografia==
#Achremczyk, Stanisław: ''Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 1961-2005'' / Stanisław Achremczyk. - Olsztyn : OBN, 2007.
#Piechocki, Stanisław: ''Dzieje olsztyńskich ulic'' / Stanisław Piechocki. – Olsztyn : Remix, 1998. – S. 200-201.
#Wakar, Andrzej: ''Olsztyn – dzieje miasta'' / Andrzej Wakar. - Olsztyn : Radio WA-MA, 1997. – S. 191.

==Zobacz też==
*''Dom Polski, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Zabytki/dom-polski-osrodek-badan-naukowych-im-wojciecha-ketrzyskiego.html www.atrakcje.olsztyn.pl] [dostęp 16.10.2013 r.]
*''Olsztyn: Dom Polski'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/27743,olsztyn-dom-polski.html www.polskaniezwykla.pl] [dostęp 26.10.2013 r.]

[[Category:Obiekty architektury]]
[[Category:Historia kultury]]
[[Category:Olsztyn]] 
[[Category:1901-1944]]