Pałac w Mieduniszkach Wielkich

Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku.

Lokalizacja

Rezydencja ziemska została wybudowana na terenie wsi Mieduniszki Wielkie (niem. Groβ Medunischken), w zakolu rzeki Węgorapy, w centrum posiadłości, pomiędzy parkiem, a zabudowaniami gospodarczymi. Wieś położona jest w powiecie gołdapskim, w gminie Banie Mazurskie.

Historia

Od XVIII do końca wieku XIX wieku znajdujący się tu majątek ziemski był jednym z kilku skupionych w rękach rodziny von Farenheid. W późniejszym okresie, do 1945 roku, stał się własnością rodziny Schmidt von Altenstadt. Obecną rezydencja powstała w miejscu dawnego ceglanego dworu, który został zniszczony podczas I wojny światowej. Na jego miejscu wzniesiono w 1920 roku duży neobarokowy pałac. I ten spłonął jednak w 1922 roku, ale szybko został odbudowany według pierwowzoru. Po drugiej wojnie światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, natomiast pałac zaadaptowano na biura i mieszkania pracowników. Mieściło się tam także przedszkole. Po likwidacji PGR-ów z początkiem lat 90-tych XX wieku budowla została opuszczona i stopniowo zaczęła niszczeć. Od 1997 roku jest to własność prywatna. Nowy właściciel po 2001 roku podjął remont pałacu, zapowiadając utworzenie w nim pensjonatu. W 2004 roku, w trakcie prowadzonych prac, budynek częściowo spłonął. Od tamtego czasu został pozostawiony i stopniowo zamienia się w ruinę.

Opis

Jest to budynek murowany z cegły, otynkowany, jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, przykryty dachem mansardowym z lukarnami. Wzniesiono go na planie wydłużonego prostokąta z dwukondygnacyjnymi ryzalitami umieszczonymi w elewacjach wzdłużnych. Ryzality zwieńczono trójkątnymi szczytami i zamknięto daszkami dwuspadowymi. W elewacji ogrodowej umiejscowiono duży taras wsparty na czterech jońskich kolumnach, pierwotnie z zabudowanymi bocznymi ścianami. Do elewacji południowo-zachodniej dobudowana została niższa oficyna. Ozdobą budynku były tynkowanie obramienia ryzalitów, a także otworów okiennych i drzwiowych. W otoczeniu pałacu znajdują się pozostałości parku (z kilkoma egzemplarzami cennego starodrzewu), a także dawnych neogotyckich zabudowań gospodarczych (w stanie ruiny).

Ciekawostki

• W XVIII i XIX wieku wzdłuż rzeki Węgorapy znajdowało się szereg majątków należących do rodu von Farenheid, m.in. w Rapie, (niem. Angerapp), słynącej rodzinnego mauzoleum w kształcie piramidy czy Bejnunach Małych (niem. Klein Beynuhnen, obecnie po stronie rosyjskiej).

Bibliografia

1. Jackiewicz-Garniec, Małgorzata: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich : dobra utracone czy ocalone? / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. – Olsztyn : Studio Wydawnicze Arta Mirosław Garniec, 2001. - S. 240-242.
2. Mazgal, Ewa: Pożegnanie z Mieduniszkami / Ewa Mazgal // „Gazeta Olsztyńska”. - 2009, nr 272, s. 20.
3. Wańkowska-Sobiesiak, Joanna: Świat bliski, znajomy? / Joanna Wańkowska-Sobiesiak. – Olsztyn : Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, 2008. – S. 100-103.

Zobacz też

• Zabytki w powiecie gołdapskim, dokument zamieszczony na stronie internetowej www.got_goldap.republika.pl [dostęp 10.03.2014 r.]
• Mieduniszki Wielkie, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskiezabytki.pl [dostęp 10.03.2014 r.]