Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Lubawie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Źródło: Wikimedia Commons

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XVII wieku.

Lokalizacja

Kościół wybudowano na terenie Lubawy, poza murami starego miasta, niedaleko zamku biskupiego (obecna ulica Kupnera).

Historia

Pierwsze wzmianki o istnieniu w tym miejscu kaplicy pochodzą z XIV wieku. W późniejszym okresie wzniesiono na jej miejscu gotycki kościół przyklasztorny, w którym działalność duszpasterską prowadzili franciszkanie, sprowadzeni z prowincji saskiej w 1502 roku. Po sekularyzacji Prus opuścili oni klasztor, a ich miejsce po latach zajęli bernardyni z prowincji polskiej. Dzisiejsza świątynia powstała w latach 1600-1610, a jej fundatorem był miecznik pruski Seweryn Zaleski. Przez kolejne dwa i pół roku wyposażano wnętrze. W tym okresie powstały dekoracje stropu nad nawą i prezbiterium, stalle, ołtarz i ambona. Konsekracja kościoła odbyła się w 1613 roku. W 1821 roku kościół został przejęty przez gminę ewangelicką. W latach 1866-1887 roku przeprowadzono w nim generalny remont. Wybudowano wówczas boczne empory i wybito dodatkowe okna. W czasie remontu przeprowadzonego w 1976 roku cofnięto te zmiany. Pozostawiono jedynie słupy nośne dawnych empor. W latach 1994-2002 (z przerwami) przeprowadzano w kościele prace konserwatorskie, głównie przy zabytkowym stropie.

Opis

Jest to późnorenesansowa budowla o smukłej formie, wzniesiona z cegły na rzucie prostokąta, otynkowana. Przylega do niej wieża (częściowo wtopiona w korpus nawowy) z kruchtą w przyziemiu, zwieńczona charakterystycznym cebulastym hełmem, podwyższonym latarenką. Korpus budowli został oszkarpowany i nakryty dwuspadowym dachem z dachówki. Wnętrze jest podzielone dwoma rzędami drewnianych słupów, przez co sprawia wrażenie kościoła trójnawowego. Do świątyni przylega XVII-wieczny klasztor, w którym obecnie znajduje się szkoła.

Wyposażenie

W kościele znajduje się szereg cennych zabytków. Jest tutaj m.in. renesansowa ambona, XIV-wieczny krucyfiks. W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny z 1728 roku, wykonany przez mieszkańca Lubawy, Jerzego Dąbrowicza. Wysokość dzieła była powodem usunięcia belki tęczowej z Chrystusem na krzyżu i towarzyszących mu rzeźb. Na początku XVII wieku również w lubawskim warsztacie stolarskim powstały stalle. Ich twórcą był Seweryn Dytlof. Malowidła na zapleckach, które przedstawiają wizerunki patronów kościoła, namalował nieznany z imienia Chmielewski. W kronice konwentu zawarta jest również informacja, że Dytlof i Chmielewski byli także wykonawcami ukończonego w 1611 roku stropu nad prezbiterium. Najciekawszym elementem wnętrza jest jednak unikatowy drewniany strop przykrywający całą powierzchnię nawy (o wymiarach 22,2 x 11,8 m). Jest to strop typu kasetonowego, podwieszonego między belkami. Tworzy go: 9 rzędów po 20 pełnych kasetonów i 2 skrajne rzędy kasetonów połówkowych przy ścianie wschodniej i zachodniej. Cały strop pokryty jest polichromią. W 4 rzędach znajdują się przedstawienia figuralne. Są to sceny m.in. z życia Chrystusa, Matki Boskiej, sceny ze Starego i Nowego Testamentu, postaci Apostołów, Ewangelistów i świętych, sceny symboliczne, a także herb fundatora kościoła. Pozostałych 5 rzędów kasetonów ma dekorację ornamentalno-roślinną. Dodatkowym elementem dekoracyjnym stropu są drewniane rozety, umieszczone w pięciu rzędach kasetonów z motywami roślinnymi i na skrzyżowaniach kratownicy.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Chaburski, Leszek: Prace na ukończeniu: Lubawa: zabytek z tajemnicami / Leszek Chaburski // „Kurier Iławski”. – 2001, nr 31, s. 7; nr 45, s. 4.
  2. Niesiobędzki, Wiesław: Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 72.
  3. Nowakowski, Aleksander: Konserwacja XVII-wiecznego stropu prezbiterium w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Lubawie / Aleksander Nowakowski // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 4 (2002), s. 88-99.
  4. Nowakowski, Aleksander: Lubawa: konserwacja XVII-wiecznego stropu kasetonowego w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela / Aleksander Nowakowski // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 2 (2000), s. 178-187.

Linki

  • Kościół św. Jana Chrzciciela i Michała Archanioła, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.lubawalipy.eu [dostęp 31.10.2013 r.]
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._św._Jana_Chrzciciela_w_Lubawie&oldid=75654”