Kielich z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie
XV-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie.
Historia
Kielich powstał w 1488 roku w Prusach Królewskich, najprawdopodobniej w Elblągu lub Braniewie (we wcześniejszych opracowaniach wskazywana jest też pracownia krakowska). Jego autorstwo przypisuje się Balthasarowi Siuerdowi, działającemu w Elblągu około 1482 roku. Pewne jest natomiast, że złotnik podpisywał się literą B. Kielich ten to najstarszy ze znanych na Warmii obiektów złotniczych, znakowany cechą imienną złotnika. Ufundował go Baltazar Stockfisch, o czym świadczy zachowany pod podstawą napis: „Balthasar Stockfisch me fieri fecit anno LXXXVIII”, czyli „Wykonał mnie Baltazar Stockfisch w 88 roku”. W literaturze zakłada się, że inskrypcja wskazuje na dziekana kapituły w Dobrym Mieście, jednak prawdopodobne jest, iż fundatorem kielicha jest osoba świecka o tym samym nazwisku.[1] Przechowywany jest w kościele w Barczewie prawdopodobnie od momentu powstania. Wymieniony został w inwentarzu świątyni już w 1565 roku.[2]
Opis
Kielich wykonany został z pozłacanego, kutego srebra, przy zastosowaniu technik złotniczych: odlewane, cyzelowane, grawerowane. Kielich pokryty jest emalią w kolorze ciemnozielonym. Na głowicy znajdują się litery MARIA, a pomiędzy nimi osadzone są perły i kamienie szlachetne. Jego wymiary to: wysokość - 18 cm, średnica stopy - 13,5 cm, średnica czary - 10 cm. Obiekt waży 480 gram.
Charakterystyka
Zabytek reprezentuje styl gotycki. Kielich jest bardzo dobrze zachowany. Wyróżnia go wysoki poziom artystyczny, min. kompozycja odcieni kamieni szlachetnych i czystych barw emalii węgierskich. Jego podstawę stanowi okrągła, sześciopłaszczyznowa stopa, na której wygrawerowano sceny ewangeliczne i postacie: Chrystus w grobie, Chrystus powstający z grobu, Maryja z Dzieciątkiem, św. Katarzyna, św. Barbara i grupa pasyjna. Na jednym z pól zamocowane są też figurki Chrystusa, Marii i św. Jana Ewangelisty. Podstawa wysadzana jest perłami, koralami i innymi kamieniami. Zdobi ją też ażurowy cokolik, perełkowy sznureczek wokół kryzy i kwiaty ze środkami z pereł osadzone w zagłębieniach stopy. Stopę wieńczy koronka, a nad nią sześć emaliowanych, kolorowych rozetek z motywem kwiatów. Sześcioboczny trzon wsparty przyporami i manswerkowymi okienkami zdobi spłaszczony nodus z sześcioma rombowymi guzami. Na nich, na tle zciemniałej emalii widnieją litery tworzące napis: SANCTA MARIA, a pomiędzy drogie kamienie osadzone w rozetkach. Od góry nodus dekorują płatki wypełnione emaliowanymi kwiatami, od dołu zaś grawerowane motywy roślinne. Gładka czarka kielicha osadzona została w koszyczku zakończonym wieńcem drobnych liści. Sam koszyk stanowią medaliony z dużymi emaliowanymi kwiatami, w otoczeniu skręconych sznurków, szlachetnych kamieni (perły, korale, agaty i szmaragdy).
Zobacz też
- Kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie
- Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie
- Baltazar Stockfisch
Przypisy
- ↑ M. Okulicz, Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy, Olsztyn 2006, s. 70.
- ↑ K. Wróblewska, Późnogotycka sztuka na Warmii po pokoju toruńskim 1466 r. (z badań nad sztuką Warmii czasów Mikołaja Kopernika), „Rocznik Olsztyński” T. X (1972), s. 17, il. 2.
Bibliografia
- Laskowska, Urszula: Barczewo: z dziejów parafii św. Anny / Urszula Laskowska. - Olsztyn : AD REM, 1999. – S. 129-130.
- Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 70-71.
- Szczepkowska-Naliwajek, Kinga: Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii / Kinga Szczepkowska-Naliwajek. - Wrocław : Ossolineum, 1987. - S. 88, 175, il. 116, 120-122.
