Józef Zbigniew Polak

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Źródło:
Dom w Lekartach.
Źródło: www.lekarty.net
Wystawa prac w Zalewie, Urząd Miasta, 2009.
Źródło: www.zalewo.pl
Ząbki, Apostolicum, 2008.
Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Kurzętniku.
Źródło: Impresje z ziemi lubawskiej, Ząbki, Apostolicum, 2008, s. 54.
Projekt rekonstrukcji murów miejskich w Nowym Mieście Lubawskim.
Źródło: Impresje z ziemi lubawskiej, Ząbki, Apostolicum, 2008, s. 115-116.

(1923-2021) – architekt, artysta plastyk, rysownik, miłośnik Ziemi Nowomiejskiej, działacz społeczny

Biografia

Urodził się 25 maja 1923 r. w Łomży jako syn Czesława Polak i Heleny Tyszko. W dzieciństwie wraz z rodziną przeniósł się na stałe do Warszawy. Tu wojna przerwała jego naukę w szkole średniej. W latach 1941-1944 był żołnierzem Armii Krajowej. W jej szeregach walczył w Powstaniu Warszawskim. Następnie trafił do I Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki. W 1949 r. ukończył studia architektoniczne na Politechnice Warszawskiej. Uzyskał dyplom architekta-twórcy. W latach 1949-1967 pracował w Biurze Projektowym Zakładu Osiedli Robotniczych w Warszawie. Jednocześnie w latach 1952-1957 był kierownikiem sekcji naukowej i asystentem przy Katedrze Architektury prof. Bohdana Pniewskiego. W latach 1981-1986 pracował jako wykładowca w swojej alma mater. W latach 1947, 1957-58 odbywał zagraniczne staże w pracowniach architektonicznych w Pradze, Paryżu i Brukseli. Zdobywał też doświadczenie w wielu innych pracowniach architektonicznych za granicą, m.in. w Afganistanie (1967-1970), USA (1971-1974), Pakistanie (1975), Zjednoczonych Emiratach Arabskich (1977), Libii (1979-1980). Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną (z domu Kościuszko) ma czworo dzieci (obecnie mieszkają w Stanach Zjednoczonych). W okresie letnim mieszkał w Lekartach koło Nowego Miasta Lubawskiego. Zmarł 22 września 2021 roku w Warszawie.

Twórczość

W 1949 r. założył w Warszawie zespół architektów plastyków „Kozia 3” (kierownik). Wraz z zespołem stworzył wiele projektów, będących sukcesem na skalę międzynarodową. Do jego najważniejszych realizacji architektonicznych należy zaliczyć:

  • kościół w Nowej Hucie (1954)
  • Centrum Kultury w Leopoldville (Kongo, 1959)
  • Centrum Tel-Avivu (1963) – wyróżnienie
  • Centrum Kabulu (Afganistan, 1970)
  • Chicago Central Plaza XX (1974)
  • Centrum Kultury Arabskiej i hotel Khor Fakhan (1977)
  • Centrum Karach (Pakistan, 1978)

Jako członek grupy artystów „Arts 53”, (z którą związany był przez 18 lat) stworzył konstrukcje obiektów kulturalnych na terenie Polski, m.in.:

  • Teatr w Oświęcimiu
  • dworzec pasażerski lotniska LOT w Warszawie (1965) - II nagroda
  • Muzeum Ruchu Robotniczego (1967) – I nagroda
  • Osiedle Piaski II w Legionowie

Kilkuletni pobyt w Stanach Zjednoczonych w Chicago, gdzie pracował jako architekt w miejskim dziale architektury, wpłynął szczególnie na jego dalszą twórczość. Rokrocznie tworzył kilkadziesiąt projektów i szkiców inspirowanych tym miastem. Był uznawany za wybitnego specjalistę w dziedzinie domów i centrów kultury. Za projekty dla Kutna (1972) i Puław (1985) otrzymał I nagrodę Ministra Budownictwa. Był też autorem projektów kilkunastu szkół, licznych ośrodków zdrowia, budynków biurowych. Według jego projektu powstała Świątynia Miłosierdzia Bożego pod Paryżem. Był też autorem programu architektonicznego restauracji i rozbudowy Seminarium Duchownego w Grodnie. Jako artysta-plastyk portretował głównie zabytki architektury, świątki, kapliczki, kościoły. Upamiętnia zabytki regionalne, głównie Pojezierza Iławskiego i Ziemi Lubawskiej.

Był autorem serii albumów z rysunkami i szkicami, poświęconych kilku regionom Polski[1], oraz ziemi lubawskiej pt. Impresje z ziemi lubawskiej. Album stanowi dokumentację plenerową krajobrazu przyrodniczego i architektury okolic Biskupca, Lubawy, Kurzętnika i Nowego Miasta Lubawskiego.[2] W 2006 z jego inicjatywy powołane zostało Stowarzyszenie „Pro Artis Bono” w Nowym Mieście Lubawskim, w którym funkcję prezesa pełni Andrzej Korecki. W ramach działań towarzystwa wykonał szereg wstępnych projektów restauracji oraz odbudowy architektury średniowiecznej Nowego Miasta Lubawskiego.

Wystawy

Jego prace znajdują się w zagranicznych zbiorach prywatnych i muzeach (w tym 8 rysunków w Watykanie). Są też regularnie prezentowane na wystawach w Polsce i za granicami kraju, m.in. w Kabulu (1968), Meseberi Malmo (1969), Los Angeles (1972), Grand Rapidus (1973), Trypolisie (1975), Karach (1975), Dubaju (1980), San Diego (1996), Los Angeles (1997) a także rokrocznie od 1974 r. w Chicago (I nagroda w dziedzinie grafiki na Lincoln Art. Fair). Prezentował swoje prace również na Warmii i Mazurach: np. w salach Urzędu Miejskiego w Zalewie (2009)[3] w Gminnym Centrum Kultury w Kurzętniku (2006)[4] czy też w Nowomiejskim Domu Kultury (2001).[5]

Nagrody i odznaczenia

Uzyskał łącznie 31 nagród i wyróżnień krajowych oraz zagranicznych za pracę artystyczną i społeczną. Najbardziej jednak ceni Krzyż Virtuti Militari kl. V oraz Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami za zasługi bojowe w powstaniu warszawskim, a następnie walki na szlaku bojowym Warszawa-Berlin.

Udział w organizacjach

  • „Orlęta” (1934-1941) – później przewodniczący środowiska „Orlęta” przy Światowym Stowarzyszeniu Żołnierzy AK
  • Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej i Związek Młodzieży Polskiej (1947-1955)
  • ZBOWiD (od 1946)
  • „Solidarność” (od 1980)
  • SARP (od 1949)
  • Związek twórczy w Szwajcarii (Richard J. Neutra Institute of Zurych, od 1966)
  • Związek twórczy USA (Swedish Artists of Chicago, od 1977)
  • Związek twórczy Zjednoczonych Emiratów Arabskich (Art Society of Dubai, od 1977)

Bibliografia

  1. Partyga, Mateusz: Macie piękne zabytki! : musicie o nie dbać / Mateusz Partyga // „Gazeta Olsztyńska”. - 2009, nr 178, s. 24.
  2. Powrót do średniowiecza : list - apel znanych architektów // „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze). - 2006, nr 83, dod. „Gazeta Nowomiejska”, nr 14, s. 2.
  3. Ulatowski, Stanisław R.: Droga do rekonstrukcji miasta / Stanisław R. Ulatowski // „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze). - 2006, nr 139, dod. „Gazeta Nowomiejska”, nr 24, s. 7.
  4. Ulatowski, Stanisław R.: Widoki w Morgan Gallery / Stanisław R. Ulatowski // „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze). - 2003, nr 205, s. 14.

Zobacz też

Przypisy

  1. Skocz do góry Impresje z Gminy Brzozie, Impresje z ziemi michałowskiej, Impresje z warszawskiej Pragi, Impresje z ziemi wyszkowskiej.
  2. Skocz do góry Józef Zbigniew Polak, Impresje z ziemi lubawskiej, Nowe Miasto Lubawskie, Stowarzyszenie Pro Artis Bono, 2008.
  3. Skocz do góry Wystawa prac Józefa Polaka, materiał na stronie www.zalewo.pl
  4. Skocz do góry Joanna Godzińska, Nowe wizje grodu koguta : żeby było piękniej... , „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze), 2006, nr 240, dod. „Gazeta Nowomiejska”, nr 41, s. 5.
  5. Skocz do góry Stanisław R. Ulatowski, Obrazy ołówkiem wyczarowane : szkice z podróży wystawione w NDK, „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze), 2001, nr 168, dod. „Gazeta Nowomiejska”, nr 29, s. 3; Grażyna Jonowska, Obrazy kreską malowane : Lekarty to najpiękniejsze miejsce na świecie, „Gazeta Olsztyńska” (Wyd. Pojezierze), 2002, nr 208, dod. „Gazeta Nowomiejska”, nr 36, s. 3.