Archiwum Państwowe w Suwałkach, Oddział w Ełku
Archiwum utworzone w 1954 r. jako Archiwum Powiatowe, podlegające Archiwum Państwowemu w Białymstoku. Od 1976 r. oddział Wojewódzkiego Archiwum w Suwałkach (od 1984 r. Archiwum Państwowego w Suwałkach).
Spis treści
Zadania
Zabezpieczanie, gromadzenie, scalanie, rejestrowanie, porządkowanie, przechowywanie materiałów archiwalnych, ich opracowywanie oraz udostępnianie. Archiwum wydaje uwierzytelnione wypisy, odpisy, wyciągi, kopie oraz zaświadczenia z przechowywanych materiałów archiwalnych.
Kompetencje terytorialne
Obecnie Archiwum w Ełku obejmuje miasta: Biała Piska, Ełk, Giżycko, Mikołajki, Orzysz, Pisz, Ruciane-Nida, Ryn, Węgorzewo i gminy: Banie Mazurskie, Budry, Kalinowo, Kruklanki, Miłki, Pozezdrze, Prostki, Stare Juchy.
Siedziba
Archiwum Państwowe
ul. Armii Krajowej 17A, 19-300 Ełk
tel. (0-87) 621-43-45
Początkowo Archiwum mieściło się w budynku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej przy ul. 6 Kwietnia. W 1963 roku archiwum otrzymało budynek przy ul. Kąpielowej, gdzie poprzednio była łaźnia miejska. Zajmowało go do 2001 r. We wrześniu 2001 roku Archiwum zmieniło siedzibę, przenosząc się do budynku byłych warsztatów Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych przy ul. Armii Krajowej 17 A, staraniem władz miasta adoptowanego na potrzeby Archiwum. Wówczas zasoby archiwalne poddano dezynfekcji w komorze próżniowej. Warunki lokalowe Archiwum znacznie się poprawiły: wzrosła powierzchnia magazynowa oraz warunki pracy użytkowników w pracowni naukowej (czytelni).
Zasób
Zasób Archiwum składa się z około 440 zespołów akt i liczy ponad 117 tysięcy jednostek archiwalnych, co stanowi ponad 850 mb, są to aktowe materiały archiwalne oraz materiały kartograficzne i dokumentacja techniczna. Archiwum przechowuje również akta administracji państwowej i samorządowej, wymiaru sprawiedliwości, notarialne i metrykalne, akta miast i gmin, instytucji finansowych, organizacji i zrzeszeń oraz ostatnio przyjęte akta zakładów przemysłowych. Charakterystyczną cechą zasobu jest jego różnorodność: od dokumentacji niemieckojęzycznej (1718-1944) poprzez rosyjskojęzyczną (okres zaborów) po akta polskojęzyczne (okres międzywojenny i po 1945 r.). W zasobach Archiwum znajdują się akta z Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Białymstoku niemieckich instytucji z powiatów Ełk, Gołdap, Olecko – banków, urzędów katastralnych, notariuszy, ewangelickich urzędów parafialnych, superintendentury w Ełku oraz z powiatu Grajewo – akta notariuszy biebrzańskich.
Najciekawsze zbiory
- Najstarsze dokumenty to zachowany zbiór edyktów i patentów (czyli rozporządzeń władz pruskich odczytywanych przez pastorów na niedzielnych nabożeństwach) z lat 1721-1810, przechowywany w zespole Urzędu Parafialnego w Świętajnie z lat 1718-1887
- Akta Superintendentury w Ełku z lat 1844-1936. Akta własnościowe z powiatów Prus Wschodnich to akta hipoteczne (księgi katastralne do 1944 r.) pruskich sądów obwodowych w Ełku, Olecku, Białej Piskiej, Orzyszu, Piszu oraz z terenu powiatu Gołdap
- Do szczególnie ciekawych, a jednocześnie najcenniejszych materiałów, należą akta notariuszy biebrzańskich (tj. notariuszy mających kancelarie w Szczuczynie i Grajewie) z lat 1807-1914, akta Sądu Grodzkiego w Szczuczynie z lat 1767-1938, akta Zarządu Powiatowego Szczuczyńskiego z lat 1867-1917
- Akta Sądu Okręgowego w Ełku z lat 1945-1950, na które składają się akta prezydialne, obrazujące organizację polskiego sądownictwa na Ziemiach Odzyskanych oraz akta spraw, w tym akta karne, dotyczące przestępstw tzw. szczególnie niebezpiecznych w okresie budowy państwowości polskiej
- Zbiory kartograficzne stanowią mapy i plany katastralne dla powiatów Ełk, Gołdap, Olecko (do 1944 r.), plany sytuacyjne wsi powiatu Grajewo, sporządzane dla potrzeb komasacji gruntów w okresie międzywojennym
Bibliografia
- Archiwum Państwowe w Suwałkach. Oddział w Ełku / oprac. Aleksandra Leończyk // W: Archiwa państwowe w Polsce : przewodnik po zasobach / oprac. zbiorowe pod red. Andrzeja Biernata i Anny Laszuk ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. Centralny Ośrodek Informacji Archiwalnej. - Warszawa : Wydawnictwo DiG ; NDAP, 1998. - S. 393-397.
