Spółdzielnia Wydawnicza Zagon

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Wersja z dnia 08:51, 10 gru 2014 autorstwa Konrad (dyskusja | edycje) (stronę Spółdzielnia Wydawnicza „Zagon” przeniósł do Spółdzielnia Wydawnicza Zagon)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj

Wydawnictwo regionalne z siedzibą w Olsztynie, działające w latach 1945-1950.

Historia

Zagon2.jpg
Zagon3.jpg

Spółdzielnia powstała bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej i stanowiła jedną z pierwszych instytucji kulturalnych Olsztyna. Jej narodziny związane były z działalnością Stronnictwa Ludowego na Warmii i Mazurach. Spośród dziesięciu członków założycieli „Zagonu”, uczestniczących w zebraniu założycielskim 11 września 1945 r.: (Jerzy Burski, Janina Jakubowska, Bohdan Wilamowski, Gustaw Leyding-Mielecki, Feliks Murawa, Irena Pietrzak-Pawłowska, Danuta Przystasz, Hieronim Skurpski, Jan Szczech i Władysław Wach), tylko Irena Pietrzak-Pawłowska nie była członkiem Stronnictwa Ludowego. Najpierw uruchomiono drukarnię, introligatornię i wytwórnię pieczątek, co pozwoliło na podjęcie działalności wydawniczej. Oficyna funkcjonowała do 1950 r., a jej zamknięcie związane było z przejęciem przez władze państwowe kontroli nad całą poligrafią w kraju.

Działalność

Celem spółdzielni miało być zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych jej członków, podnoszenie oświaty ogólnej i rolniczej. Drukowane publikacje miały też przekazywać osadnikom przybywającym na Warmię i Mazury wiedzę o lokalnych warunkach klimatycznych, glebowych, służyć radą z zakresu uprawy ziemi i hodowli, opisywać złożoną przeszłość regionu, przedstawiać sylwetki ludzi wcześniej tu żyjących, tworzyć pomosty porozumienia i współpracy między różnymi grupami osadników i ludnością rodzimą. W tym celu próbowano skupić wokół wydawnictwa zespoły specjalistów z zakresu rolnictwa, nauki i kultury.[1]

Publikacje

W 1947 r. wydawnictwo opublikowało 16-stronicową broszurę Zamek olsztyński Władysława Wacha, a także Przewodnik po Olsztynie opracowany przez pierwszego architekta miejskiego Władysława Muzolfa. W tym samym czasie powstały broszury–poradniki: Władysława Wacha Jak uprawiać ziemię na Mazurach i Warmii, Zygmunta Kurzypińskiego Sad gospodarski przy każdej chacie na Mazurach i Warmii (1948), Ireny Karczewskiej Warzywnik w gospodarstwie rolnym, Mariana Palamarczyka Rola starosty w świetle polityki obowiązujących przepisów, Brunona Mesojeda Oprząganie krów do pracy na roli (1948). W „Zagonie” wydrukowano ponadto kilka numerów czasopisma „Głos Ziemi”, 18 numerów periodyku naukowego „Komunikat Działu Informacji Naukowej”, przygotowanych przez Instytut Mazurski, oraz czasopisma Kurii Diecezjalnej w Olsztynie „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne”. Tu wydano w 1946 r. jeden z pierwszych śpiewników Z pieśnią przed tron Boży. Zbiór pieśni i modlitw do nabożeństwa, którą opracowali Leon Kauczor i Zygmunt Geneja, oraz Spis kościołów i duchowieństwa Diecezji Warmińskiej (1951). Wydawano także „Kalendarz dla Mazurów” i oddzielnie jego mutację „Kalendarz dla Warmiaków” na rok 1947 i 1948, przygotowane przez Emilię Sukertową-Biedrawinę. Wydawano także katalogi wystaw organizowanych przez Muzeum Mazurskie w Olsztynie. Autorem większości z nich był Hieronim Skurpski. W oficynie ukazały się drukiem trzy opracowania z zakresu etnografii Mazur: Karola Małłka Jutrznia mazurska na Gody, Plon czyli dożynki na Mazurach (obie w 1946 r.) oraz przygotowany wspólnie z Arno Kantem Mazurski śpiewnik regionalny (1947). Przygotowano do druku Słownik nazw miejscowych Okręgu Mazurskiego, cz. I: Nazwy miejscowe (Gustawa Leydinga-Mieleckiego oraz Stanisława Rosponda Druki mazurskie XVI wieku (1948).[2]

Przypisy

  1. Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka, Olsztyn, 2006, s. 582.
  2. Tamże, s. 582-583.

Bibliografia

  1. Chłosta, Jan: Ruch wydawniczy w Olsztynie / Jan Chłosta // W: Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka / praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006.