Pomnik Stefana Jaracza

Fot. ze zbiorów WBP w Olsztynie

Pomnik odsłonięty 9 czerwca 1946 roku w centrum Olsztyna, naprzeciwko Teatru

Twórca

Twórcą pomnika jest olsztyński rzeźbiarz Jan Kubicki.

Historia

Teatr od samego początku powojennej działalności nazywany był imieniem Stefana Jaracza. Pierwszym dyrektorem teatru był Stanisław Wolicki, który znał osobiście Stefana Jaracza, a który organizując scenę olsztyńską jesienią 1945 roku chciał uhonorować wielkiego aktora (po śmierci Jaracza 11.08.1945 r.). Inauguracja działalności teatru odbyła się 18 listopada 1945 roku premierą sztuki „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej. Pomysł wzniesienia pomnika Jaracza dyrektor Wolicki przedstawiał władzom miasta wiosną 1946 roku, które musiały przyznać fundusze na ten cel. Wykonaniem pomnika zajął się Jan Kubicki. Postanowiono wykonać popiersie Stefana Jaracza, ustanowione na granitowym cokole. Cokół wykonano z granitu pozyskanego z resztek mauzoleum Paula von Hindenburga w Olsztynku lub wykorzystano pozostałości pomnika stojącego w tym miejscu do 1945 roku ku czci niemieckich żołnierzy poległych pod Sedanem. W czasie uroczystego odsłonięcia pomnika 9.06.1946 roku wykorzystano popiersie prowizoryczne, gipsowy odlew. Na uroczystościach obecna była wdowa po aktorze, Jadwiga Jaraczowa. Mistrzem ceremonii był Stefan Matuszewski (1905-1985), minister informacji propagandy Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, gość obrad zjazdu PPS, który odbywał się w Olsztynie. Formalne przyznanie imienia odbyło się 16.07.1946 roku uchwałą Miejskiej Rady Narodowej, kiedy to miasto przejęło Miejski Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W 1947 roku wrócono do wykonania właściwego pomnika. Ustalono, że Jan Kubicki wykona brązowe popiersie patrona teatru. Rozważano wykonanie odlewu z brązu w Zakładzie Wyrobów z Brązu i Odlewni Metali „Bracia Łopieńscy” w Warszawie. Ostatecznie odlew wykonały Warsztaty Elektrotechniczne Dyrekcji Okręgowych Kolei Państwowych w Olsztynie. Potrzebny do wykonania odlewu brąz pozyskano z mauzoleum w Olsztynku i wzbogacono miedzią aby uzyskać odpowiedni stop i dobrą patynę na pomniku. Prace w warsztatach DOKP zakończono w maju 1947 roku. Popiersie Stefana Jaracza stanęło na cokole. Napis na cokole „Wielkiemu artyście - Stefanowi Jaraczowi – więźniowi Oświęcimia” wykonano w 1949 roku.

Bibliografia

1. Prusiński, Tadeusz: Jest teatr w Olsztynie / Tadeusz Prusiński. – Olsztyn : Teatr im. Stefana Jaracza, 2005.
2. Segiet, Janusz: Świat Eugenii Śnieżko-Szafnaglowej : opowieść o ludziach Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie / Janusz Segiet. – Olsztyn : Pojezierze”, 1983.
3. Syrwid Robert: Dzieje olsztyńskiego popiersia Stefana Jaracza / Robert Syrwid // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 2005, nr 3, s. 363-373.