Pomnik Gustawa Gizewiusza w Ostródzie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Fot. Wojciech Kozicz
Źródło: Panorama Powiatu Ostródzkiego 2010. Rok wielkich rocznic powiatu ostródzkiego, Ostróda, [2009], s. [11]
Emilia Sukertowa-Biedrawina przy zrekonstruowanym grobie Gizewiusza
Źródło: Panorama Powiatu Ostródzkiego 2010. Rok wielkich rocznic powiatu ostródzkiego, Ostróda, [2009], s. [10]

Ostródzki monument, poświęcony postaci mazurskiego pastora, Gustawa Gizewiusza (1810-1848), wykonany przez olsztyńskiego rzeźbiarza, Wiesława Kaczmarka.

Opis

Pomnik przedstawia stojącą pionowo otwartą Biblię większych rozmiarów – z wyrytymi napisami: z lewej strony widnieją daty urodzin i śmierci duchownego, z prawej zaś cytat „Nie brzydźcie dzieciom polskim pięknej mowy ich matek”. Niżej umieszczono (czcionką przypominającą pismo ręczne) podpis „G. Gisevius”. Na dolnej płycie usytuowano mniejszej wielkości kamienną księgę z pomnika z 1948 r. Całość, lekko wyniesioną na gruncie, otacza ogrodzenie z małych kamiennych obelisków, połączonych łańcuchami – w środku rodzaj drogi tworzą stopnie.

Lokalizacja

Monument znajduje się na mogile Gizewiusza (stanowi więc nagrobek pastora) – na cmentarzu Polska Górka w Ostródzie.

Historia

Pomnik Gizewiusza zmieniał swój wygląd wielokrotnie na przestrzeni XIX i XX w. Pierwszy raz opis grobu duchownego przedstawił w swojej rozprawce (1880 r.) Wojciech Kętrzyński. Na pomniku znajdowała się wówczas rzeźba otwartej księgi – niewielkich rozmiarów. W 1903 r. grób został odnowiony, wtedy też polscy działacze ufundowali dodatkowo tablicę z polskim napisem „Tutaj spoczywają doczesne szczątki księdza Gustwa Gizewiusza, urodzonego w roku 1810, zmarłego w 1848”. Ten napis w języku polskim przyczynił się do zniszczenia grobu przez nazistów w czasie II wojny światowej.
W 1947 r. Emilia Sukertowa-Biedrawina na podstawie fotografii wykonanej przez Reingholda Barcza odnalazła miejsce pochówku Gizewiusza. 16 maja 1948 r. uroczyście odsłonięto na mogile duchownego tablicę pamiątkową z napisem „Tu spoczywa X. Gustaw Gizewiusz 21 V 1810 +7 V 1848. Bojownik o polskość i ludowładztwo na Mazurach. W setną rocznicę wiosny ludów. Rodacy”. Uroczystość miała charakter wiecu politycznego. Pomnik w takiej postaci dotrwał do 1979 r.[1], kiedy staraniem Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostródzkiej wystawiono Gizewiuszowi pomnik zamiast mogiły. Sama mogiła została usunięta.
Inicjatorem obecnego pomnika było Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostródzkiej „Grunwald”. Każdego roku w rocznice urodzin i śmierci pastora przy pomniku odbywają się uroczystości obchodowe z udziałem delegacji władz samorządowych, instytucji i szkół.

Przypisy

  1. W 1954 r. Lizelotta Lenciewska i Ewa Kaiser odnalazły pierwszą płytą nagrobną z grobu Gizewiusza. Tablica została zabrana do Powiatowego Domu Kultury w Ostródzie – lecz jej dalsze losy nie są znane.

Bibliografia

  1. Gudaczewski, Wojciech: Pomnik Gizewiusza w Ostródzie //W: Panorama Powiatu Ostródzkiego 2010 : rok wielkich rocznic powiatu ostródzkiego. – Ostróda: Starostwo Powiatowe, [2009]. – S. [10-11].