Michał Lengowski: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
(Biografia)
 
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
(1873-1967) etnograf, działacz społeczny, poeta
+
[[Image:Lskan2.jpg|thumb|right|200px|Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie]]
 +
[[Image:Dzialacze bierut.jpg|thumb|right|200px|Od lewej: [[Alojzy Śliwa]], Prezydent Bolesław Bierut, [[Maria Zientara-Malewska]], Michał Lengowski, Premier Józef Cyrankiewicz, nieznana osoba, 1948 r.<br>Źródło: Zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. <br> Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]]]
 +
[[Image:Lengo.jpg|thumb|right|200px|Pomnik M. Lengowskiego w Olsztynie.<br> Fot. R. Sternik<br>Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie]]
 +
[[Image:Tablica lengowski.jpg|thumb|right|200px|Tablica upamiętniająca Michała Lengowskiego jest umieszczona na budynku Państwowej Straży Pożarnej przy ul. Niepodległości w Olsztynie. <br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
 
 +
 
 +
(1873-1967) - etnograf, działacz społeczny, poeta
  
 
==Biografia==
 
==Biografia==
Ur. 27.09.1873 r. w Starej Kaletce (pow. Olsztyński), w rodzinie chłopskiej – z Jakuba Lengowskiego i Katarzyny z Berentów. W l. 1881-1887 uczył się w niemieckiej szkole, a umiejętność czytania i pisania w języku polskim uzyskał dzięki domowej edukacji. Od 1891 r. pracował jako górnik w Westfalii (Niemcy). Tam był członkiem polskich stowarzyszeń – Towarzystwa Ludowego, Związku Polaków w Niemczech oraz Centralnego Komitetu Polskiego w Westfalii - i aktywnie włączał się w ich prapolską działalność. W Bochum założył Zjednoczenie Zawodowe Polskie, za co w 1903 r. został z kopalni oficjalnie wydalony. Wtenczas podjął się rozwożenia węgla okolicznym mieszkańcom i zajął prowadzeniem sklepu z piwem. W 1908 r. powrócił na Warmię i po nabyciu za skromne oszczędności gospodarstwa rolnego, zamieszkał w Zielonowie koło Gryźlin. Podczas pierwszej wojny światowej został członkiem Polskiej Rady Ludowej w Olsztynie i jako jej przedstawiciel w 1918 r. został oddelegowany na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. W czasie plebiscytu piastował funkcję komisarza plebiscytowego na okręg Klewki-Klebark-Bartąg. Po przegranej z innymi działaczami założył Związek Polaków w Prusach Wschodnich. Podczas II wojny światowej został przez Niemców wysiedlony i wyjechał się z wraz z rodziną na Pomorze. Wiosną 1945 r. powrócił na Warmię i zamieszkał w Olsztynie. Od 1950 r. został stałym współpracownikiem Państwowego Instytutu Sztuki, dla którego zbierał bajki, opowieści, legendy, przysłowia i pieśni ludowe Warmii. W 1955 r. został prezesem (później ze względu na stan zdrowia – honorowym) Olsztyńskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Zmarł 2 lutego 1967 r.
+
Urodzony 27 września 1873 r. w [[ewim:Stara Kaletka|Starej Kaletce]] ([[ewim:Powiat olsztyński|pow. olsztyński]]) w rodzinie chłopskiej – z Jakuba Lengowskiego i Katarzyny z domu Berent. W l. 1881-1887 uczył się w niemieckiej szkole ludowej, a umiejętność czytania i pisania w języku polskim uzyskał dzięki domowej edukacji oraz samokształceniu. Od 1891 r. pracował jako górnik w Westfalii (Niemcy). Tam był członkiem polskich stowarzyszeń – Towarzystwa Ludowego, [[ewim:Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]] oraz Centralnego Komitetu Polskiego w Westfalii - i aktywnie włączał się w ich propolską działalność. W Bochum założył Zjednoczenie Zawodowe Polskie, za co w 1903 r. został z kopalni oficjalnie wydalony. Wtenczas podjął się rozwożenia węgla okolicznym mieszkańcom i zajął prowadzeniem sklepu z piwem.  
 +
 
 +
W 1908 r. powrócił na Warmię i po nabyciu za skromne oszczędności gospodarstwa rolnego, zamieszkał w [[ewim:Zielonowo|Zielonowie]] koło [[ewim:Gryźliny|Gryźlin]]. Podczas pierwszej wojny światowej został członkiem [[ewim:Polskiej Rady Ludowej w Olsztynie|Polskiej Rady Ludowej w Olsztynie]] i jako jej przedstawiciel w 1918 r. został oddelegowany na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. W czasie plebiscytu piastował funkcję komisarza plebiscytowego na okręg [[ewim:Klewki|Klewki]]-[[ewim:Klebark Wielki|Klebark]]-[[ewim:Bartąg|Bartąg]]. Po przegranej z innymi działaczami założył [[ewim:Związek Polaków w Prusach Wschodnich|Związek Polaków w Prusach Wschodnich]].  
 +
 
 +
Podczas II wojny światowej został przez Niemców wysiedlony i wyjechał się z wraz z rodziną na Pomorze. Wiosną 1945 r. powrócił na Warmię i zamieszkał w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]]. Podjął działalność w [[ewim:Polski Komitet Narodowościowy|Polskim Komitecie Narodowościowym]] oraz w [[Instytut Mazurski| Instytucie Mazurskim]]. Od 1950 r. został stałym współpracownikiem [[Państwowy Instytut Sztuki| Państwowego Instytutu Sztuki]], dla którego zbierał bajki, opowieści, legendy, przysłowia i pieśni ludowe Warmii. W 1952 r. został członkiem, a w 1955 r. został prezesem (później ze względu na stan zdrowia – honorowym) [[Związek Literatów Polskich. Oddział w Olsztynie| Olsztyńskiego Oddziału Związku Literatów Polskich]]. Zmarł 2 lutego 1967 r.
 +
 
 +
Był szwagrem działacza polskiego w Prusach Wschodnich [[ewim:August Popławski|Augusta Popławskiego]].
 +
 
 +
==Twórczość==
 +
Początki jego poetyckiej twórczości sięgają pobytu w Westfalii – utwory drukował tam w pismach polonijnych. Można je określić jako w większości przepojone humorem ludowym, wręcz satyryczne. Ich tematykę stanowiły najczęściej warmińskie obyczaje oraz problem germanizacji, cechowało umiłowanie regionalnej tradycji (wiersz„Diabeł we lnie”), chrześcijańskie pojmowanie świata i patriotyzm (wiersz ''Przypomnienie''). Jego utwory publikowano w czasopismach <ref>''Legenda o górze Kuka koło Plusk'' // „Święty Jakub”. – 1999, nr 10, s. 3, 6.</ref> oraz antologiach (m.in. baśnie i legendy regionalne – w ''Kiermaszu bajek'' oraz ''Nowym kiermaszu bajek''). Pisywał również artykuły, współredagował „[[Słowo na Warmii i Mazurach]]”.
 +
 
 +
==Wydania==
 +
*''Śladami pieśni'' (Olsztyn, 1965)
 +
*''Na Warmii i w Westfalii : wspomnienia'' (Warszawa, 1972)
 +
*''Mój życiorys : wybór wierszy'' (Olsztyn, 1974)
 +
* ''[Wiersze]'' (''Oj, powstały piosenki ludu'', ''Nadzieja'', ''Na cześć Kajki po połączeniu Warmii i Mazur z Polską'', ''Miast kądziel całować mnie pocałowała'', ''Połączenie z ojczyzną'', ''Strachy'' // W: ''Antologia poezji ludowej 1830-1980'' / oprac. Jan Szczawiej (Warszawa, 1985)
  
 
==Nagrody i odznaczenia==
 
==Nagrody i odznaczenia==
Linia 8: Linia 29:
 
*1953 r. - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
 
*1953 r. - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
 
*1958 r. - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
 
*1958 r. - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
 +
*1986 r. - Medal Rodła działaczom Warmii i Mazur (pośmiertnie)<br>
 +
W Olsztynie postawiono Lengowskiemu pomnik na placu Jedności Słowiańskiej.
  
==Twórczość==
+
==Recepcja==
Początki jego poetyckiej twórczości sięgają pobytu w Westfalii – tam drukował swoje utwory w pismach polonijnych. Ogólnie twórczość Lengowskiego można określić jako przepojoną humorem ludowym, wręcz satyryczną. Tematykę utworów stanowiły najczęściej warmińskie obyczaje oraz problem germanizacji. Jako najbardziej charakterystyczne dla stylu Lengowskiego przedstawia się wiersze „Przypomnienie”, czy „Diabeł we lnie”.<br>W 1965 r. wydano tomik poety pt. "Śladami pieśni”. Wiersze publikowano również antologiach oraz w czasopismach.
+
Postać pisarza oraz jego twórczość stały się inspiracją do powstania wielu późniejszych utworów <ref>Beśka, Krzysztof, ''Ballada z udziałem wielbicielek Michała Lengowskiego'', „Borussia”, nr 7, (1993), s. 84-87. </ref><br>
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
#''Współcześni pisarze województwa olsztyńskiego'' / [red. nauk. Edward Martuszewski ; aut. not biograficznych Jan Burakowski et al. ; aut. bibliogr. Sabina Siemaszko, Tamara Wajsbrot.] ; Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. - Olsztyn: Wydawnictwo "Pojezierze", 1972. : S. 51-54
+
#Barański, Marek: ''Emel spod lasu'' / Marek Barański // „Warmia i Mazury”. – 1986, nr 23, s. 8-9.
#Dudzińska, Z.: ''Z nestorem pisarzy olsztyńskich'' / Z. Dudzińska // „Głos Olsztyński”, 1956, nr 30, s. 4.
+
#Chłosta, Jan: ''Więksi i najwięksi: twórcy kultury niemieckiej z Prus Wschodnich'' / Jan Chłosta. -       Olsztyn: Książnica Polska, 1999. - S. 51-54.
#Sukertowa-Biedrawina, Emilia: ''Bojownicy o wolność i polskość Warmii i Mazur na przestrzeni siedmiu wieków'' / Emilia Sukertowa-Biedrawina. – Olsztyn: Stacja Naukowa Instytutu Zachodniego, 1954. - S. 51-52.
+
#Dudzińska, Z.: ''Z nestorem pisarzy olsztyńskich'' / Z. Dudzińska // „Głos Olsztyński”. - 1956, nr 30, s. 4.
 +
#''Lengowski Michał'' // W: Grzegorczyk, Piotr: ''Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967'' / Piotr Grzegorczyk ; wstępem opatrzył Andrzej Biernacki ; [Instytut Kultury]. - Warszawa: Instytut Książki, 1986. - S. 394-395.
 +
 
 +
==Przypisy==
 +
<references/>
 +
[[Category:Działacze społeczni|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:Historia kultury|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:Badacze historii i kultury|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:Pisarze i poeci|Lengowski,Michał]] 
 +
[[Category:Literatura|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:Olsztyn|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:Prusy Wschodnie|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:1801-1918|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:1919-1944|Lengowski,Michał]]
 +
[[Category:1945-1989|Lengowski,Michał]]

Aktualna wersja na dzień 10:20, 13 lis 2018

Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie
Od lewej: Alojzy Śliwa, Prezydent Bolesław Bierut, Maria Zientara-Malewska, Michał Lengowski, Premier Józef Cyrankiewicz, nieznana osoba, 1948 r.
Źródło: Zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Pomnik M. Lengowskiego w Olsztynie.
Fot. R. Sternik
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie
Tablica upamiętniająca Michała Lengowskiego jest umieszczona na budynku Państwowej Straży Pożarnej przy ul. Niepodległości w Olsztynie.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka


(1873-1967) - etnograf, działacz społeczny, poeta

Biografia

Urodzony 27 września 1873 r. w Starej Kaletce (pow. olsztyński) w rodzinie chłopskiej – z Jakuba Lengowskiego i Katarzyny z domu Berent. W l. 1881-1887 uczył się w niemieckiej szkole ludowej, a umiejętność czytania i pisania w języku polskim uzyskał dzięki domowej edukacji oraz samokształceniu. Od 1891 r. pracował jako górnik w Westfalii (Niemcy). Tam był członkiem polskich stowarzyszeń – Towarzystwa Ludowego, Związku Polaków w Niemczech oraz Centralnego Komitetu Polskiego w Westfalii - i aktywnie włączał się w ich propolską działalność. W Bochum założył Zjednoczenie Zawodowe Polskie, za co w 1903 r. został z kopalni oficjalnie wydalony. Wtenczas podjął się rozwożenia węgla okolicznym mieszkańcom i zajął prowadzeniem sklepu z piwem.

W 1908 r. powrócił na Warmię i po nabyciu za skromne oszczędności gospodarstwa rolnego, zamieszkał w Zielonowie koło Gryźlin. Podczas pierwszej wojny światowej został członkiem Polskiej Rady Ludowej w Olsztynie i jako jej przedstawiciel w 1918 r. został oddelegowany na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. W czasie plebiscytu piastował funkcję komisarza plebiscytowego na okręg Klewki-Klebark-Bartąg. Po przegranej z innymi działaczami założył Związek Polaków w Prusach Wschodnich.

Podczas II wojny światowej został przez Niemców wysiedlony i wyjechał się z wraz z rodziną na Pomorze. Wiosną 1945 r. powrócił na Warmię i zamieszkał w Olsztynie. Podjął działalność w Polskim Komitecie Narodowościowym oraz w Instytucie Mazurskim. Od 1950 r. został stałym współpracownikiem Państwowego Instytutu Sztuki, dla którego zbierał bajki, opowieści, legendy, przysłowia i pieśni ludowe Warmii. W 1952 r. został członkiem, a w 1955 r. został prezesem (później ze względu na stan zdrowia – honorowym) Olsztyńskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Zmarł 2 lutego 1967 r.

Był szwagrem działacza polskiego w Prusach Wschodnich Augusta Popławskiego.

Twórczość

Początki jego poetyckiej twórczości sięgają pobytu w Westfalii – utwory drukował tam w pismach polonijnych. Można je określić jako w większości przepojone humorem ludowym, wręcz satyryczne. Ich tematykę stanowiły najczęściej warmińskie obyczaje oraz problem germanizacji, cechowało umiłowanie regionalnej tradycji (wiersz„Diabeł we lnie”), chrześcijańskie pojmowanie świata i patriotyzm (wiersz Przypomnienie). Jego utwory publikowano w czasopismach [1] oraz antologiach (m.in. baśnie i legendy regionalne – w Kiermaszu bajek oraz Nowym kiermaszu bajek). Pisywał również artykuły, współredagował „Słowo na Warmii i Mazurach”.

Wydania

  • Śladami pieśni (Olsztyn, 1965)
  • Na Warmii i w Westfalii : wspomnienia (Warszawa, 1972)
  • Mój życiorys : wybór wierszy (Olsztyn, 1974)
  • [Wiersze] (Oj, powstały piosenki ludu, Nadzieja, Na cześć Kajki po połączeniu Warmii i Mazur z Polską, Miast kądziel całować mnie pocałowała, Połączenie z ojczyzną, Strachy // W: Antologia poezji ludowej 1830-1980 / oprac. Jan Szczawiej (Warszawa, 1985)

Nagrody i odznaczenia

  • Rada Państwa przyznała mu dwukrotnie Złoty Krzyż Zasługi za „Zasługi w walce o polskość Warmii”
  • 1953 r. - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1958 r. - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1986 r. - Medal Rodła działaczom Warmii i Mazur (pośmiertnie)

W Olsztynie postawiono Lengowskiemu pomnik na placu Jedności Słowiańskiej.

Recepcja

Postać pisarza oraz jego twórczość stały się inspiracją do powstania wielu późniejszych utworów [2]

Bibliografia

  1. Barański, Marek: Emel spod lasu / Marek Barański // „Warmia i Mazury”. – 1986, nr 23, s. 8-9.
  2. Chłosta, Jan: Więksi i najwięksi: twórcy kultury niemieckiej z Prus Wschodnich / Jan Chłosta. - Olsztyn: Książnica Polska, 1999. - S. 51-54.
  3. Dudzińska, Z.: Z nestorem pisarzy olsztyńskich / Z. Dudzińska // „Głos Olsztyński”. - 1956, nr 30, s. 4.
  4. Lengowski Michał // W: Grzegorczyk, Piotr: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967 / Piotr Grzegorczyk ; wstępem opatrzył Andrzej Biernacki ; [Instytut Kultury]. - Warszawa: Instytut Książki, 1986. - S. 394-395.

Przypisy

  1. Legenda o górze Kuka koło Plusk // „Święty Jakub”. – 1999, nr 10, s. 3, 6.
  2. Beśka, Krzysztof, Ballada z udziałem wielbicielek Michała Lengowskiego, „Borussia”, nr 7, (1993), s. 84-87.