Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie

Zabytek architektury sakralnej istniejący od końca XV wieku do 1945 roku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na wzniesieniu, w północnej części wsi Lipowina (niem. Lindenau). Wieś znajduje się w powiecie braniewskim, przy drodze z Braniewa do Pieniężna.

Historia

Pierwsze wzmianki na temat świątyni w tej miejscowości pochodzą z 1339 roku. Kolejną budowlę wzniesiono w latach 1486-1500. Pierwotnie patronat nad nią sprawował Zakon Krzyżacki. Od połowy XVI wieku prawo patronatu przejęli miejscowi właściciele ziemscy. W 1575 roku dobudowana została wieża dzwonnicza. Szczyt wschodni o konstrukcji ryglowej z wypełnieniami ceglanymi pochodził z 1816 roku. Budowlę odrestaurowano w 1890 oraz w 1911 roku. Od 1567 roku był to kościół ewangelicki. W 1945 roku został częściowo zniszczony. W kolejnych latach nie był użytkowany i stopniowo go rozebrano. Pozostały po nim jedynie przyziemne partie murów obwodowych. W latach 80-tych XX wieku w Lipowinie powstał nowy kościół. Wzniesiono go w innym miejscu, na murach jednego z domów mieszkalnych. Od 1990 roku jest on siedzibą parafii.

Opis

Był to kościół gotycki, salowy, murowany z cegły, na podmurówce z kamienia polnego. Wzniesiono go na planie prostokąta z kwadratową wieżą po stronie zachodniej – w dolnej kondygnacji na postumencie z kamienia, w wyższej ceglana, z drewnianą izbicą w części szczytowej, nakryta dachem czterospadowym. Od strony południowej i północnej ulokowane były kaplice i zakrystia. W XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku w kościele powstały trzy kaplice grobowe miejscowych rodów szlacheckich. Znajdowały się tam m.in. grobowce pierwszych właścicieli tutejszego pałacu, Albrechta i Luizy Stanisławskich, a także rodziny Holstein-Beck.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie kościoła utrzymane były w stylu barokowym. Znajdował się tam ołtarz główny datowany na lata 1700-1708 (polichromowany w 1708 roku przez malarza Augusta Wiewerta), rzeźbiona ambona z około 1680 roku, drewniany anioł chrzcielny z około 1700 roku, a także empora kolatorska i konfesjonał z lat 1701-1715. Cennym zabytkiem była też późnogotycka rzeźba św. Anny Samotrzeć z XVI wieku, znajdująca się obecnie w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (w 1986 roku jej konserwację przeprowadziła Maria Teresa Then-Mączkowska).

Zobacz też

• parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie
• Pałac w Lipowinie
• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• Maria Teresa Then-Mączkowska

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 7.
2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 133.

Linki

• Ruiny Kościoła ewangelickiego, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.braniewo-ug.bil-wm.pl [dostęp 28.02.2014 r.]