Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika we Franknowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Linia 1: Linia 1:
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski.<br>Źródło: [http://mojemazury.pl/20028-66728,Kosciol-Sw-Stanislawa-Biskupa-i-Meczennika-i-Sw-Katarzyny,495107.html? www.mojemazury.pl] ]]
+
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]]
 
+
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]]
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski.<br>Źródło: [http://mojemazury.pl/20028-66728,Kosciol-Sw-Stanislawa-Biskupa-i-Meczennika-i-Sw-Katarzyny,495122.html? www.mojemazury.pl] ]]
 
  
 
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Engels. 1938 rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 055729.]]
 
[[Image: kosciol_stanislaw_franknowo_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Engels. 1938 rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 055729.]]

Wersja z 18:58, 19 lis 2014

Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Engels. 1938 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 055729.
Fot. Herbert Zink. 1938 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 055731.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w połowie XVIII wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na wzniesieniu w centrum wsi Franknowo (niem. Frankenau). Wieś położona jest 5 km na północ od Jezioran, w powiecie olsztyńskim.

Historia

Pierwsza świątynia w tej miejscowości została uposażona w akcie lokacyjnym wsi z 3 grudnia 1346 roku. Budowla ta kilkakrotnie ulegała zniszczeniu, m.in. w czasie wojny trzynastoletniej oraz w latach 1520-1525. Zrujnowaną wieś odbudowano z polecenia kardynała Stanisława Hozjusza, dokonując ponownej jej lokacji w dniu 20 marca 1566 roku. Rozpoczęto też wówczas budowę nowego kościoła, który konsekrował biskup Marcin Kromer 27 września 1581 roku na cześć św. Stanisława i św. Katarzyny. Kolejna budowla powstała w latach 1746-1751 z fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego. Biskup konsekrował ją 5 września 1751 roku. W 1843 roku zawaliły się sklepienia budowli. Podczas naprawy mury obniżono o 4 m i założono drewniany strop (1845 rok).

Opis

Jest to kościół orientowany, murowany z cegły, z otynkowanymi wnękami i obramieniami okien oraz szczytem zachodnim. Wzniesiono go w stylu barokowym, na planie prostokąta, zamkniętego od wschodu wielobocznie (od wewnątrz półkoliście). Ściany korpusu pionowo podzielone zostały pilastrami, podziały poziome tworzy niski cokół i gzyms wieńczący. Elewacja zachodnia podzielona została przez pilastry i wnęki – w środkowej umieszczono barokowy krucyfiks. Z tej samej strony, nad wejściem do kruchty, znajduje się kamienna tablica z napisem o budowie kościoła przez biskupa Grabowskiego i z herbem fundatora. Wnętrze przykryte zostało pozornym (drewnianym) sklepieniem kolebkowym. Absyda oddzielona została od nawy ścianą u góry otwartą trzema arkadami i podzielona na dwie kondygnacje: dolną zajmuje zakrystia, górną empora przykryta stropem płaskim. Chór muzyczny wsparto na trzech arkadach. Kościół otacza niewysoki barokowy mur ceglany z bramą paradną i trzem bramkami, a także kwadratową dzwonnicą od wschodu (z przełomu XVIII i XIX wieku).

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza są późnobarokowe. Ołtarz główny pochodzi z fundacji biskupa Grabowskiego. Umieszczono w nim herb fundatora (na cokołach); obraz przedstawiający patrona kościoła, św. Stanisława Biskupa, namalowany przez Józefa Korzeniewskiego oraz obraz św. Sebastiana. W rokokowych ołtarzach bocznych znajdują się: obrazy: Ukrzyżowania (w lewym) oraz mistycznych zaślubin św. Katarzyny (w prawym). Ambona pochodzi z końca XVIII wieku, podobnie jak cztery posągi: Wiary, Nadziei, Miłości i Męstwa. W kościele znajdują się ponadto: dwa krzyże ołtarzowe w stylu późnego baroku i jeden o cechach ludowych, trzy kamienne kropielnice w stylu barokowym, tablica z 1752 roku upamiętniająca poświęcenie ołtarzy przez biskupa Grabowskiego. Z XIX wieku pochodzi empora i balustrada chóru muzycznego oraz dwa obrazy: Niepokalana i Salvator Mundi. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym:

Ciekawostki

  • W urnie przy ołtarzu głównym znajdowało się niegdyś serce fundatora kościoła, biskupa Grabowskiego. Po drugiej wojnie światowej urna niestety zaginęła.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 176-177.
  2. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 23-26.
  3. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 14-15.
  4. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 72-73.

Linki

  • Kościoły Warmii - Gmina Jeziorny, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.domwarminski.pl [dostęp 26.11.2013 r.]