Kościół pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. Tadeusz Plebański.<br>Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#297/pl/p/szabruk-zabytkowykosciolpar.p.w.sw.mikolajaijanaewangelisty  www.ciekawemazury.pl] ]]
+
[[image:kosc szabruk.jpg|thumb|right|290px|Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:SzabkrukChurch.JPG Wikimedia Commons]]]
 
 
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. Tadeusz Plebański.<br>Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#297/pl/p/szabruk-zabytkowykosciolpar.p.w.sw.mikolajaijanaewangelisty  www.ciekawemazury.pl] ]]
 
 
 
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Wieliczko.<br>Źródło:''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1'', red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 67.]]
 
 
 
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_4.jpg|thumb|right|200px| Fot. Tadeusz Plebański.<br>Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#297/pl/p/szabruk-zabytkowykosciolpar.p.w.sw.mikolajaijanaewangelisty  www.ciekawemazury.pl] ]]
 
 
 
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_6.jpg|thumb|right|200px| Stan przed rozbudową w 1911 roku. Fot. Adolf Bötticher. 1890/1898  rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 058531.]]
 
 
 
[[Image: kosciol_mikolaj_szabruk_5.jpg|thumb|right|200px| Fragment polichromii sklepienia. Fot. H. Kottrup. 1909/1911 rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 367-039-003.]]
 
 
 
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.
  
 
==Lokalizacja==
 
==Lokalizacja==
Kościół wybudowano na terenie wsi [[ewim:Sząbruk |Sząbruk]] (niem. Schönbrück). Wieś  znajduje się w gminie [[ewim:Gietrzwałd |Gietrzwałd]], w powiecie olsztyńskim.  
+
Kościół wybudowano na terenie wsi [[ewim:Sząbruk |Sząbruk]] (niem. Schönbrück). Wieś  znajduje się w [[ewim:Gietrzwałd (gmina wiejska)|gminie Gietrzwałd]], w [[ewim:Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]].  
  
 
==Historia==
 
==Historia==
Linia 23: Linia 12:
  
 
==Wyposażenie==
 
==Wyposażenie==
Ołtarz główny z 1744 roku, dwa boczne i ambona z 1749 roku, ufundowane zostały przez proboszcza [[ewim:Andrzej Ksawery Smoleński |Andrzeja Ksawerego Smoleńskiego]], który sprawił także do kościoła monstrancję i dwa kielichy (1735-1736). W starej części kościoła, po prawej stronie znajdują się organy, pasja i stalle z XVIII wieku. Witraże wykonała firma Franz Binsfeld z Trewiru w 1911 roku. Są tutaj także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:
+
Ołtarz główny z 1744 roku, dwa boczne i ambona z 1749 roku, ufundowane zostały przez proboszcza [[ewim:Andrzej Ksawery Smoleński |Andrzeja Ksawerego Smoleńskiego]], który sprawił także do kościoła monstrancję i dwa kielichy (1735-1736). Jeden z ołtarzy bocznych pw. Świętego Krzyża pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego [[ewim:Chrystian Bernard Schmidt|Chrystiana Bernarda Schmidta]] z [[ewim:Reszel|Reszla]]. W starej części kościoła, po prawej stronie znajdują się organy, pasja i stalle z XVIII wieku. Witraże wykonała firma Franz Binsfeld z Trewiru w 1911 roku. Są tutaj także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:
 
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku|monstrancja barokowa]] z 1735 roku, dwa kielichy z pateną z 1736 roku oraz relikwiarz w formie krzyża z około 1750 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]],  [[ewim:Jan Geese |Jana Geese]],
 
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku|monstrancja barokowa]] z 1735 roku, dwa kielichy z pateną z 1736 roku oraz relikwiarz w formie krzyża z około 1750 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]],  [[ewim:Jan Geese |Jana Geese]],
 
*[[Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku | puszka eucharystyczna, barokowa z 1684 roku]],
 
*[[Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku | puszka eucharystyczna, barokowa z 1684 roku]],
Linia 32: Linia 21:
 
*W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. [[ewim:Wojciech Turowski |Wojciecha Turowskiego]].
 
*W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. [[ewim:Wojciech Turowski |Wojciecha Turowskiego]].
 
*Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku.  
 
*Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku.  
 +
 +
==Zobacz też==
 +
*[[ewim:Parafia pw. św. Mikołaja w Sząbruku|Parafia pw. św. Mikołaja w Sząbruku]]
 +
*[[ewim:Jan Wilde |Jan Wilde]]
 +
*[[Friedrich Heitmann |Fritz Heitmann]]
 +
*[[ewim:Edward Herrmann |Edward Herrmann]]
 +
*[[ewim:Andrzej Ksawery Smoleński |Andrzej Ksawery Smoleński]]
 +
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]]
 +
*[[Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]]
 +
*[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]]
 +
*[[ewim:Chrystian Bernard Schmidt|Chrystian Bernard Schmidt]]
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
Linia 40: Linia 40:
 
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85.  
 
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85.  
  
==Zobacz też==
+
==Linki==
 
*''Kościół w Sząbruku'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=34&lang=1&Kosciol-w-Szabruku.html  www.it.gokgietrzwald.pl] [dostęp 04.11.2013 r.]
 
*''Kościół w Sząbruku'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=34&lang=1&Kosciol-w-Szabruku.html  www.it.gokgietrzwald.pl] [dostęp 04.11.2013 r.]
 
*''Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=92 www.domwarminski.pl] [dostęp 04.11.2013 r.]
 
*''Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=92 www.domwarminski.pl] [dostęp 04.11.2013 r.]
  
[[Category:Obiekty architektury]]
+
[[Category:Kościoły i kaplice]]
[[Category:Historia kultury]]
+
 
 
[[Category:Powiat olsztyński]]  
 
[[Category:Powiat olsztyński]]  
 +
[[Category:Gietrzwałd (gmina wiejska)]]
 
[[Category:1301-1400]]
 
[[Category:1301-1400]]

Wersja z 12:28, 10 sie 2015

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół wybudowano na terenie wsi Sząbruk (niem. Schönbrück). Wieś znajduje się w gminie Gietrzwałd, w powiecie olsztyńskim.

Historia

Z zachowanych dokumentów wynika, że parafia istniała w Sząbruku jeszcze przed lokacją samej miejscowości. Świątynię uposażono w przywileju lokacyjnym 22 lipca 1363 roku. Konsekrował ją 2 kwietnia 1500 roku biskup pomocniczy Jan Wilde ku czci św. Mikołaja i św. Jana Ewangelisty. Pierwotnie była to budowla salowa z zakrystią od północy. W XVII wieku dobudowano do niej masywną wieżę (hełm pochodzi z 1790 roku), a w 1771 roku szczyt wschodni o formach gotyckich. W latach 1911-1913 przeprowadzono rozbudowę kościoła według projektu Fritza Heitmanna z Królewca. Powstał wówczas trójnawowy halowy korpus z prostokątnie zamkniętym prezbiterium i dwoma zakrystiami. Ponownej konsekracji kościoła dokonał 19 lipca 1913 roku biskup pomocniczy Edward Herrmann ku czci św. Mikołaja i św. Anny.

Opis

Jest to świątynia orientowana, halowa, wzniesiona na planie prostokąta z kamieni polnych łączonych z cegłą w narożnikach i sufitach. Ścianę wschodnią wieńczy szeroki szczyt opadający niemal do ziemi, ozdobiony wielkimi blendami ułożonymi w piramidkę. Do korpusu budynku przylega zakrystia od północy i kwadratowa wieża od zachodu – o surowych elewacjach, nakryta dachem czterospadowym, podwyższonym o ośmioboczną wieżyczkę z nieproporcjonalnie dużym hełmem dzwonowym. Od strony północnej znajduje się kaplica chrzcielna kruchta. Wnętrze dawnej nawy nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym, zdobionym bogatą polichromią o motywach wici akantu, portretowych medalionów oraz iluzjonistycznej balustrady. Na ścianach zachowały się malowidła gotyckie z około 1510 roku, przedstawiające min. sceny Sądu Ostatecznego, życia rajskiego Adama i Ewy, wizerunki św. Anny, św. Mikołaja i św. Jerzego. W nowej części kościoła znajduje się polichromia późnobarokowa.

Wyposażenie

Ołtarz główny z 1744 roku, dwa boczne i ambona z 1749 roku, ufundowane zostały przez proboszcza Andrzeja Ksawerego Smoleńskiego, który sprawił także do kościoła monstrancję i dwa kielichy (1735-1736). Jeden z ołtarzy bocznych pw. Świętego Krzyża pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla. W starej części kościoła, po prawej stronie znajdują się organy, pasja i stalle z XVIII wieku. Witraże wykonała firma Franz Binsfeld z Trewiru w 1911 roku. Są tutaj także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

Z tegoż kościoła pochodzi cenny, zachowany do dziś pacyfikał z XV wieku. Obecnie znajduje się on w Olsztynie.

Ciekawostki

  • W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. Wojciecha Turowskiego.
  • Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Głowacz, Aleksandra: Fritz Heitmann architekt warmińskich kościołów / Aleksandra Głowacz // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 5 (2003), s. 15-16.
  2. Grzelachowski, Stanisław: Kościół w Sząbruku / Stanisław Grzelachowski // „Spotkania z Zabytkami.” – 2006, nr 3, s. 22-24.
  3. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 66-68.
  4. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 110-111.
  5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85.

Linki

  • Kościół w Sząbruku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.it.gokgietrzwald.pl [dostęp 04.11.2013 r.]
  • Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.domwarminski.pl [dostęp 04.11.2013 r.]