Kościół pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| Linia 10: | Linia 10: | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Kościół wybudowano na terenie wsi [[ewim:Sząbruk |Sząbruk]] (niem. Schönbrück). Wieś znajduje się w [[ewim: | + | Kościół wybudowano na terenie wsi [[ewim:Sząbruk |Sząbruk]] (niem. Schönbrück). Wieś znajduje się w [[ewim:Gietrzwałd (gmina wiejska)|gminie Gietrzwałd]], w [[ewim:Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
*W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. [[ewim:Wojciech Turowski |Wojciecha Turowskiego]]. | *W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. [[ewim:Wojciech Turowski |Wojciecha Turowskiego]]. | ||
*Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku. | *Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[ewim:Jan Wilde |Jan Wilde]] | ||
| + | *[[Friedrich Heitmann |Fritz Heitmann]] | ||
| + | *[[ewim:Edward Herrmann |Edward Herrmann]] | ||
| + | *[[ewim:Andrzej Ksawery Smoleński |Andrzej Ksawery Smoleński]] | ||
| + | *[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]] | ||
| + | *[[Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]] | ||
| + | *[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 36: | Linia 45: | ||
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85. | #Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
*''Kościół w Sząbruku'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=34&lang=1&Kosciol-w-Szabruku.html www.it.gokgietrzwald.pl] [dostęp 04.11.2013 r.] | *''Kościół w Sząbruku'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=34&lang=1&Kosciol-w-Szabruku.html www.it.gokgietrzwald.pl] [dostęp 04.11.2013 r.] | ||
*''Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=92 www.domwarminski.pl] [dostęp 04.11.2013 r.] | *''Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=92 www.domwarminski.pl] [dostęp 04.11.2013 r.] | ||
[[Category:Obiekty architektury]] | [[Category:Obiekty architektury]] | ||
| + | [[Category:Kościoły i kaplice]] | ||
[[Category:Historia kultury]] | [[Category:Historia kultury]] | ||
[[Category:Powiat olsztyński]] | [[Category:Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Category:Gietrzwałd (gmina wiejska)]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] | ||
Wersja z 11:36, 24 lip 2014
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół wybudowano na terenie wsi Sząbruk (niem. Schönbrück). Wieś znajduje się w gminie Gietrzwałd, w powiecie olsztyńskim.
Historia
Z zachowanych dokumentów wynika, że parafia istniała w Sząbruku jeszcze przed lokacją samej miejscowości. Świątynię uposażono w przywileju lokacyjnym 22 lipca 1363 roku. Konsekrował ją 2 kwietnia 1500 roku biskup pomocniczy Jan Wilde ku czci św. Mikołaja i św. Jana Ewangelisty. Pierwotnie była to budowla salowa z zakrystią od północy. W XVII wieku dobudowano do niej masywną wieżę (hełm pochodzi z 1790 roku), a w 1771 roku szczyt wschodni o formach gotyckich. W latach 1911-1913 przeprowadzono rozbudowę kościoła według projektu Fritza Heitmanna z Królewca. Powstał wówczas trójnawowy halowy korpus z prostokątnie zamkniętym prezbiterium i dwoma zakrystiami. Ponownej konsekracji kościoła dokonał 19 lipca 1913 roku biskup pomocniczy Edward Herrmann ku czci św. Mikołaja i św. Anny.
Opis
Jest to świątynia orientowana, halowa, wzniesiona na planie prostokąta z kamieni polnych łączonych z cegłą w narożnikach i sufitach. Ścianę wschodnią wieńczy szeroki szczyt opadający niemal do ziemi, ozdobiony wielkimi blendami ułożonymi w piramidkę. Do korpusu budynku przylega zakrystia od północy i kwadratowa wieża od zachodu – o surowych elewacjach, nakryta dachem czterospadowym, podwyższonym o ośmioboczną wieżyczkę z nieproporcjonalnie dużym hełmem dzwonowym. Od strony północnej znajduje się kaplica chrzcielna kruchta. Wnętrze dawnej nawy nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym, zdobionym bogatą polichromią o motywach wici akantu, portretowych medalionów oraz iluzjonistycznej balustrady. Na ścianach zachowały się malowidła gotyckie z około 1510 roku, przedstawiające min. sceny Sądu Ostatecznego, życia rajskiego Adama i Ewy, wizerunki św. Anny, św. Mikołaja i św. Jerzego. W nowej części kościoła znajduje się polichromia późnobarokowa.
Wyposażenie
Ołtarz główny z 1744 roku, dwa boczne i ambona z 1749 roku, ufundowane zostały przez proboszcza Andrzeja Ksawerego Smoleńskiego, który sprawił także do kościoła monstrancję i dwa kielichy (1735-1736). W starej części kościoła, po prawej stronie znajdują się organy, pasja i stalle z XVIII wieku. Witraże wykonała firma Franz Binsfeld z Trewiru w 1911 roku. Są tutaj także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:
- monstrancja barokowa z 1735 roku, dwa kielichy z pateną z 1736 roku oraz relikwiarz w formie krzyża z około 1750 roku, wykonane przez złotnika z Olsztyna, Jana Geese,
- puszka eucharystyczna, barokowa z 1684 roku,
- kadzielnica i łódka z 1755 roku, z fundacji Andrzeja Smoleńskiego.
Z tegoż kościoła pochodzi cenny, zachowany do dziś pacyfikał z XV wieku. Obecnie znajduje się on w Olsztynie.
Ciekawostki
- W kościele znajduje się tablica pamiątkowa ku czci urodzonego na terenie parafii ks. Wojciecha Turowskiego.
- Jest tutaj także tablica upamiętniająca wizytę króla Belgii, Baudouina I i jego małżonki Fabioli, uczestniczących we mszy w 1977 roku.
Zobacz też
- Jan Wilde
- Fritz Heitmann
- Edward Herrmann
- Andrzej Ksawery Smoleński
- Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku
- Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku
- Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku
Bibliografia
- Głowacz, Aleksandra: Fritz Heitmann architekt warmińskich kościołów / Aleksandra Głowacz // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 5 (2003), s. 15-16.
- Grzelachowski, Stanisław: Kościół w Sząbruku / Stanisław Grzelachowski // „Spotkania z Zabytkami.” – 2006, nr 3, s. 22-24.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 66-68.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 110-111.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 85.
Linki
- Kościół w Sząbruku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.it.gokgietrzwald.pl [dostęp 04.11.2013 r.]
- Kościoły Warmii - Gmina Gietrzwałd, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.domwarminski.pl [dostęp 04.11.2013 r.]
