Kościół pw. św. Marcina w Tolkowcu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (dodanie zdjęcia z 2020 roku) |
|||
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. A. Romulewicz. 2011 rok.]] | [[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. A. Romulewicz. 2011 rok.]] | ||
[[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. K. Romulewicz. 2011 rok.]] | [[Image: kosciol_marcin_tolkowiec_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. K. Romulewicz. 2011 rok.]] | ||
| + | [[Image: Tolkowiec. Kościół pw. św. Marcina.jpg|thumb|right|200px| Fot. J. Gerszberg. 2020 rok.]] | ||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | ||
| Linia 28: | Linia 29: | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Marcina w Tolkowcu|Parafia pw. św. Marcina w Tolkowcu]] | ||
*[[Marcin Kromer |Marcin Kromer]] | *[[Marcin Kromer |Marcin Kromer]] | ||
*[[ewim:Karol Jaroszewicz|Karol Jaroszewicz]] | *[[ewim:Karol Jaroszewicz|Karol Jaroszewicz]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:32, 4 sty 2021
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie wsi Tolkowiec (niem. Tolksdorf). Wieś położona jest w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia.
Historia
Katolicki kościół parafialny w Tolkowcu został wzniesiony najprawdopodobniej w latach 1386-1400. Szczyt wschodni świątyni pochodzi z końca XV wieku, co wskazuje, że kościół mógł być odbudowany po wojnach polsko-krzyżackich. Konsekrował go 7 maja 1581 roku biskup Marcin Kromer ku czci św. Marcina. W pierwszej połowie XVIII wieku dobudowano kaplicę chrzcielną, przedłużając nawę w kierunku zachodnim. Neogotycką wieżę, odrestaurowaną w 1713 roku, nadbudowano w latach 1842-1849. Około lat 80-tych XIX wieku rozpoczęto gruntowne odnawianie świątyni, która zatraciła swój wyjątkowy, gotycki styl, m.in. poprzez otynkowanie budowli. Kolejne remonty miały miejsce w latach 1911 i 1962.
Opis
Kościół został zbudowany w stylu gotyckim z głazów narzutowych oraz częściowo z cegły, następnie otynkowany. Jest to budowla salowa, do której przylegają: od południa zakrystia, kaplica i kruchta, a od zachodu wieża. Starsze okna mają kształt ostrołukowy, nowsze zaś odcinkowy. Szczyt wschodni zdobiony jest sterczynami i blendami ułożonymi w tzw. ośli grzbiet. Wieża ma charakter neogotycki. W górnej części zdobią ją ostrołukowe wnęki, zaś w zwieńczeniu szczyty sterczynowe i chorągiewka z datą 1842. Wnętrze kościoła pokrywa strop niegdyś zdobiony cenną, barokową polichromią, zamalowaną na początku XX wieku.
Wyposażenie
Wyposażenie wnętrza jest stylistycznie jednorodne i reprezentuje charakter neorokokowy. Trzy ołtarze i ambonę wykonał w drewnie rzeźbiarz i snycerz Karol Jaroszewicz (Carl Jeroschewitz) z Ornety w latach 1861-1865. Ołtarz główny powstał w 1865 roku i zawiera rzeźby św. Piotra i św. Pawła oraz obraz św. Marcina. Jaroszewicz jest ponadto autorem ośmiu rzeźbionych lichtarzy procesyjnych. Z XVIII wieku pochodzą: barokowy chór muzyczny o faliście wygiętym parapecie, ława kolatorska i trzy konfesjonały. Istnieje przypuszczenie, że granitowa chrzcielnica pochodzi ze średniowiecza. W kościele znajduje się kilkanaście obrazów z około 1870 roku, autorstwa L. Hintza z Pieniężna, przedstawiających Chrystusa, Najświętszą Marię Pannę i Apostołów. W kościele i kruchcie znajdują się ponadto trzy krucyfiksy: o cechach gotyckich z XVII wieku, późnobarokowy z drugiej połowy XVIII wieku i ludowy z przełomu XVIII i XIX wieku. W posadzce zachowały się XVII-wieczne płyty nagrobne. Są tutaj także cenne zabytki sztuki sakralnej, w tym m.in.:
- kadzielnica srebrna oraz ampułki mszalne wraz z tacą, wykonane przez złotnika braniewskiego Jana Gotfryda Pick,
- ampułki mszalne i łódka na kadzidło, wykonane przez Jana Bartolomowicza, złotnika z Lidzbarka Warmińskiego.
Na wieży znajduje się dzwon gotycki z datą 1404 oraz barokowy z 1770 roku, odlany przez gdańskiego ludwisarza Ernesta Fryderyka Kocha.
Bibliografia
- Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 163-164.
- Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 187-188.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 132-133.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 125.
Zobacz też
- Parafia pw. św. Marcina w Tolkowcu
- Marcin Kromer
- Karol Jaroszewicz
- Jan Gotfryd Pick
- Jan Bartolomowicz
Ciekawostki
- Przy kościele w Tolkowcu znajduje się XVIII-wieczna kapliczka z figurą Chrystusa.
Linki
- Kapliczka w Tolkowcu, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytkobranie.pl [dostęp 15.11.2013 r.]
