Kościół pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Fot. maniek66.
Źródło: www.polskaniezwykla.pl
Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 286.
Fot. maniek66.
Źródło: www.polskaniezwykla.pl

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w połowie XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Świątki (niem. Heiligenthal). Jest to wieś gminna położona w powiecie olsztyńskim.

Historia

Wieś określana była mianem parafialnej już w 1365 roku. Pierwszy kościół gotycki z XIV wieku konsekrowany był u schyłku tegoż stulecia przez biskupa warmińskiego Henryka III Sorboma ku czci św. Kosmy i św. Damiana. Świątynia została rozebrana w połowie XIX wieku. Na jej miejscu wzniesiono nową budowlę w latach 1855-1856, którą konsekrowano w 1871 roku.

Opis

Jest to budowla orientowana, jednolita, wzniesiona w stylu neogotyckim, murowana z cegły, jednonawowa z wydzielonym wielobocznym prezbiterium. Korpus nawowy opięty został szkarpami. W ścianach umieszczono ostrołukowe okna, zwieńczone arkadowymi fryzami. Od strony zachodniej do korpusu przylega bardzo szeroka, niska, kwadratowa wieża, nadbudowana ośmioboczną wieżyczką z hełmem ostrosłupowym i zwieńczona w narożach sterczynami. Jej wnętrze nakrywa strop belkowany. W prezbiterium zastosowano sklepienie żebrowe. Kościół otoczony jest kamiennym murem z ceglanymi bramkami z 1864 roku. W obrębie kościelnego cmentarza znajduje się barokowa kapliczka z XVIII wieku i dawna gotycka chrzcielnica granitowa.

Wyposażenie

Wystrój wnętrza jest jednolity i neogotycki. W tym stylu wykonana została ambona, chór i ławy. W ołtarzu głównym umieszczono obrazy: Matki Bożej Niepokalanie Poczętej (w centralnym miejscu), św. Kosmy i św. Damiana, a także Matki Boskiej Ostrobramskiej (po 1945 roku). W lewym ołtarzu bocznym znajduje się obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, natomiast w łuku tęczowym krucyfiks, zapewne barokowy z przełomu XVII i XVIII wieku. Najcenniejszym zabytkiem jest dzwon z 1498 roku, posiadający napis gotycką minuskułą i gmerk ludwisarza. Z poprzedniego kościoła przeniesiono granitową kropielnicę oraz kilka cennych zabytków sztuki złotniczej w tym m.in.:

  • kielich z 1747 roku, wykonany przez złotnika olsztyńskiego Jana Geese,
  • kielich z pateną wykonany prawdopodobnie w latach 1752-1764 przez złotnika gdańskiego, Krzysztofa Turka,
  • naczynie na oleje święte z 1685 roku,
  • lampka wieczna oraz kadzielnica i łódka z 1747 roku, wykonane przez Johana Lehnerta z Gdańska.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 162-163.
  2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 286-287.
  3. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 115.
  4. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 89.

Linki

  • Świątki: neogotycki kościół św. św. Kosmy i Damiana (1855-1856), materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskaniezwykla.pl [dostęp 11.12.2013 r.]