Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Jonkowie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Wersja z dnia 17:36, 1 lut 2014 autorstwa Arom2001 (dyskusja | edycje) (Utworzył nową stronę „[[Image: kosciol_jan_jonkowo_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. S. Czachorowski.<br>Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#392/pl/p/jonkowo-zabytkowykosciolpar.p.w…”)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Fot. S. Czachorowski.
Źródło: www.ciekawemazury.pl
Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 65.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Jonkowo (niem. Groß Jonkendorf). Wieś położona jest 12 km od Olsztyna.

Historia

Pierwsza świątynia powstała w tej miejscowości pod koniec XIV wieku. Przebudowano ją na początku wieku XVI (z tego okresu pochodzi szczyt wschodni) W dniu 18 września 1580 roku jej konsekracji dokonał biskup warmiński Marcin Kromer ku czci św. Jana Chrzciciela. W 1714 roku budowla została powiększona o niskie nawy boczne oraz wieżę. Ponownej jej konsekracji dokonał 14 czerwca 1715 roku biskup pomocniczy Jan Franciszek Kurdwanowski, dodając jej drugiego patrona – św. Rocha. Trzeciej konsekracji dokonał 28 października 1789 roku biskup Ignacy Krasicki, po uprzedniej gruntownej konserwacji i dalszej rozbudowie (z tego okresu pochodzi hełm wieży i sygnaturka). Ostatnia przebudowa i dekoracja wnętrza miała miejsce w latach 1911-1914. Od strony północnej dostawiono wówczas transept (nawę poprzeczną), zewnętrznie upodobniony do architektury części wschodniej.

Opis

Liczne przebudowy zatarły jednolity charakter kościoła. Współistnieją w nim elementy późnogotyckie, renesansowe, barokowe i neogotyckie. Obecnie jest to świątynia trójnawowa, z transeptem, zakrystią od wschodu i późnobarokową wieżą po stronie zachodniej. Wieża jest dwukondygnacyjna, kwadratowa, murowana z cegły, z zaokrąglonymi narożami. Wieńczy ją baniasty hełm z ośmioboczną smukłą latarnią. Nad szczytem wschodnim znajduje się wieżyczka z hełmem barokowym, zwieńczonym chorągiewką z datą 1787. Sklepienie nawy głównej zdobi XVIII-wieczna barokowa polichromia, do której dostosowano ornament wykonany w 1914 roku (w nowej części kościoła) przez Ferdynanda Busch'a.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie kościoła również są zróżnicowane. Barokowy ołtarz główny wykonano około 1780 roku. Umieszczono w nim obraz św. Rocha, namalowany przez Jana Rudkowskiego z Dobrego Miasta, obraz Chrystusa Uwielbionego, a także rzeźby św. Piotra, św. Pawła, św. Gertrudy, św. Hildegardy i Chrystusa w glorii otoczonego aniołami – w zwieńczeniu. Lewy ołtarz boczny, klasycystyczny, z barokowym krucyfiksem w środku, pochodzi z początku XIX wieku. W ołtarzu prawym, wykonanym w tym samym czasie i w podobnym stylu, znajduje się obraz Chrztu Chrystusa. Z XVIII wieku pochodzi barokowa ambona oraz obrazy: świętego Michała Archanioła, Madonny z Dzieciątkiem i Zwiastowania. Dwa krucyfiksy wykonano w wieku XVII. Są tam również cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

Bibliografia

  1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 64-65.
  2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 51.
  3. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 39-40.
  4. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 109
  5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 87.