Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach

Fot. Mieczysław Kalski.
Źródło: mojemazury.pl

Fot. Carl Wünsch. 1929 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 55716.

Fot. Mieczysław Kalski.
Źródło: mojemazury.pl

Fot. Karl Müller. Wnętrze nawy głównej. 1929 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 55716.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na wzniesieniu w centrum wsi Dywity (niem. Diwitten). Jest siedzibą parafii. Wieś położona jest 6 km na północ od Olsztyna, przy trasie do Bartoszyc.

Historia

Pierwsza świątynia powstała w tym miejscu już około 1362 roku. W przywileju lokacyjnym z 5 października 1366 roku został uposażony kościół pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. Wzniesiono go w stylu późnogotyckim w drugiej połowie XIV wieku. Wieżę wybudowano na przełomie wieku XV i XVI. W 1893 roku kościół rozebrano ze względu na zły stan techniczny. Na jego zrębach i z wykorzystaniem cztery dolnych kondygnacji wieży wzniesiono w latach 1894-1897 nową budowlę, według projektu Fritza Heitmanna z Królewca. Budowę sfinansowali katolicy z Dywit. W dniu 25 października 1897 roku konsekracji nowego kościoła dokonał biskup pomocniczy Adolf Namszanowski.

Opis

Jest to kościół orientowany, neogotycki, trójnawowy, halowy. Wzniesiono go z czerwonej cegły na rzucie prostokąta o wymiarach (40mx17m). Po stronie wschodniej znajduje się prosto zamknięte prezbiterium, od zachodu do korpusu budowli przylega kwadratowa wieża o sześciu kondygnacjach. Jej dolne piętra ozdobione zostały blendami ostrołukowymi i bliźnimi półkolistymi wnękami oraz tynkowanym fryzem opaskowym. Całość nakryto dachem dwuspadowym ze szczytami schodkowymi i zwieńczono czterometrowym krzyżem (z przodu) oraz chorągiewką z kutego żelaza z datą 1894 (z tyłu). Również korpus nawowy oraz prezbiterium ozdobiono licznymi blendami ostrołukowymi i bliźnimi półkolistymi, tynkowanymi wnękami, wklęsłymi fryzami i schodkowymi szczytami. Całość przykryto dwuspadowym dachem z dachówki. W nawie głównej zastosowano sklepienie gwiaździste, sześcioramienne, w nawach bocznych – krzyżowo-żebrowe.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza są w większości neogotyckie i pochodzą z końca XIX wieku. W tym stylu wykonano:

• ołtarz główny, wykonany w 1895 roku przez Augusta Lorkowskiego z Gietrzwałdu, znajdują się nim: obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz rzeźby apostołów,
• ołtarze boczne: lewy – z obrazem św. Rocha, prawy – z obrazem św. Tomasza Apostoła,
• organy wykonane w1895 roku przez firmę Bruno Goebla z Ornety. Z końca XIX wieku pochodzą także dwa konfesjonały oraz ambona. Z wyposażenia starszego kościoła zachowało się pięć późnobarokowych rzeźb: Chrystusa Zmartwychwstałego, dwóch świętych, a także dwie alegoryczne rzeźby rokokowe z drugiej połowy XVIII wieku. Prócz tego znajdują się tam cenne zabytki sztuki złotniczej w tym, m.in.:
• późnogotycki kielich mszalny z 1601 roku,
• kielich barokowy z 1632 roku i drugi z 1734 roku,
• barokowa monstrancja z 1696 roku,
• relikwiarz z 1720 roku, wykonany przez złotnika z Olsztyna, Jana Geese.

Bibliografia

1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 44-45.
2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 33-34.
3. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 20-23.
4. Jachnowicz, Romualda: Dywity : z dziejów kościoła i parafii pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza / Romualda Jachnowicz. – Olsztyn : AD REM, 1999. – S. 14-56.

Zobacz też

• Historia Kościoła, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.parafiadywity.pl [dostęp 09.12.2013 r.]