Hieronim Skurpski

(1914-2006) – malarz, rysownik, działacz społeczny, organizator olsztyńskiego życia kulturalnego

Biografia

Urodził się w 1914 r. w Skurpie. W latach 1931-1936 studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, a następnie w latach 1937-1939 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. prof. M. Kotarbińskiego i A. Rafałowskiego. Dyplom uzyskał w 1949 r. Lata II wojny światowej spędził w Paulinowie na Lubelszczyźnie. Mieszkał i pracował w Olsztynie. Zmarł w 2006 r.

Działalność

W 1944 r. pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki przy PKWN w Lublinie. Tam uczestniczył w pierwszej powojennej wystawie plastyki polskiej. W marcu 1945 r. przyjechał z pierwszą ekipą pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski Jakuba Prawina. Został skierowany do pracy w resorcie kultury. Zabezpieczał i ratował od zniszczenia książki, zabytki sztuki, działał przy organizacji instytucji kulturalnych. W 1946 r. nawiązał współpracę z Zarządem Okręgu Pomorskiego Związku Polskich Artystów Plastyków w Bydgoszczy, a następnie został przewodniczącym Delegatury Związku w Olsztynie. Przez wiele lat sprawował funkcję prezesa Oddziału ZPAP w Olsztynie. W latach 1945-1964 był założycielem, kustoszem i pierwszym dyrektorem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie na Zamku w Olsztynie, gdzie miał pracownię malarską. Od 1964 do przejścia na emeryturę w 1977 r. był kierownikiem Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie. Inspirował i współorganizował wiele inicjatyw kulturalnych i społecznych. Był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej i przewodniczącym podkomisji kultury. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” i jego wieloletnim prezesem (1956-1969). W 1962 r. był członkiem-założycielem Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie i członkiem Rady Naukowej. Przez ponad 60 lat aktywnie uczestniczył w ogólnopolskim i regionalnym życiu artystycznym.

Twórczość

Był autorem wielu prac naukowych i popularyzatorskich z zakresu sztuki i kultury ludowej, ochrony zabytków i sztuki współczesnej. Od 1939 r. prowadził przez całe życie szkicownik. Zachowało się około 300. zeszytów. Od 1954 r. pisał dziennik, w którym notował sprawy ważne dla jego twórczości artystycznej. Jego malarstwo było często autobiograficznym zapisem. „Fakty z życia artysty są stale obecne w jego obrazach. Pojawiają się przeróżne postacie zakotwiczone w pamięci artysty. W jego obrazach często występuje człowiek w podróży jako metafora dążeń artysty. Postaciom tym, przeważnie kobietom, towarzyszą przeróżne rekwizyty, których symbolika czytelna jest dla wtajemniczonych. Ostatnie są wyrazem nowego realizmu, wywodzącego się z doświadczeń abstrakcji i surrealizmu oraz uniwersalnej, magicznej ludowej wyobraźni.”

Wystawy

Od 1950 r. miał wiele wystaw indywidualnych w Olsztynie (1955, 1957, 1959, 1961, 1964, 1974, 1984, 1994, 1999/2000, 2004), Nidzicy i Elblągu (2002/2003), Warszawie (1963, 1973, 1975, 1980, 1981), Bydgoszczy (1956, 1971, 1973,), Toruniu (1960, 1962), Krakowie (1965), Wrocławiu (1958), Gdańsku (1967), Lublinie (1964, 1975), Rzeszowie (1970) Kali-ningradzie (1999), Radomiu (2000), Działdowie (2005). Wystawiał też za granicą, m.in. w Danii (1967, 1975, 1977), kilkakrotnie w Kaliningradzie (1961, 1967).

Nagrody i odznaczenia

Był laureatem wielu nagród państwowych i regionalnych. Honorowym Obywatelem Olsztyna (2001).

Ciekawostki

Napisano o nim kilka prac magisterskich i książek. O jego twórczości powstały też trzy filmy: Linia, kształt, myśl, zrealizowany w Olsztynie przez Tomasza Śrutkowskiego, Janusza Ulatowskiego, Stefana Połoma i Andrzeja Sokołowskiego (1984), Ocalone z wyobraźni Rafała Mierzejewskiego z Warszawy na zlecenie II programu TVP (1998), Przed zagadką na zlecenie TV Polonia Dominika Kozioła z Krakowa i Marka Barańskiego z Olsztyna (1999).

Bibliografia

1. 60 lat Okręgu Olsztyńskiego Związku Polskich Artystów Plastyków 1946-2006 / oprac. i red. not biograficznych Krystyna Koziełło-Poklewska [et al.]. – Olsztyn : Okręg Olsztyński ZPAP, 2008. – S. 287-288.
2. Hieronim Skurpski / red. Erwin Kruk. - Wydawnictwo Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2004.
3. Piotrowska, Helena: Życie jest sztuką, a sztuka życiem / Helena Piotrowska. - Olsztyn : Wydawnictwo Wers, 2005.
4. Rozmowy z Hieronimem Skurpskim. - Olsztyn : Wydawnictwo Fundacji Środowisk Twórczych, 2006.