Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP w Gietrzwałdzie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
© Mirosław Garniec

Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP w Gietrzwałdzie (II poł.XIV w.) – polskie Lourdes położone między Olsztynem a Ostródą

Historia

Gietrzwałd jest położony na Warmii, w połowie drogi między Ostródą a Olsztynem. Akt lokacyjny osadzie wydała 650 lat temu, 19 maja 1352 roku Warmińska Kapituła Katedralna. Wówczas na wzniesieniu postawiono drewnianą kaplicę, której duszpasterzem był ks. Jan Sterchen.

W czasie wojen polsko-krzyżackich wieś i kaplica zostały zniszczone. W XV wieku postawiono w tym miejscu, na podmurówce z kamienia, jednonawową świątynię pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii. Konsekrował ją w 31 marca 1500 roku biskup pomocniczy Jan Wilde. W 1580 roku biskup Marcin Kromer konsekrował ołtarz główny. Od razu rozwinął się tu w Gietrzwałdzie kult Matki Bożej. Przetrwał on do naszych czasów.

Objawienia

Cudowny Obraz Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej.
Źródło: Wikimedia Commons
Słynące uzdrowieniami Źrodełko
Źródło: Wikimedia Commons

Miejscowość ta jest słynna z powodu mających tu miejsce objawień Najświętszej Maryi Panny, które do tej pory jako jedyne na ziemiach polskich zostały oficjalnie uznane przez władze kościelne. Objawienia gietrzwałdzkie miały miejsce dziewiętnaście lat po objawieniach w Lourdes i trwały od 27 czerwca do 16 września 1877 roku. Głównymi wizjonerkami były: trzynastoletnia Justyna Szafryńska i dwunastoletnia Barbara Samulowska. Obie pochodziły z niezamożnych polskich rodzin. Matka Boża przemówiła do nich po polsku, co miało szczególne znaczenie na terenach zaboru pruskiego, które były poddawane w tamtym czasie intensywnej germanizacji.

Kult Matki Bożej Gietrzwałdzkiej

Przed laty ,co roku do Gietrzwałdu 29 czerwca, 15 sierpnia i 8 września przybywały rzesze polskich pielgrzymów ze wszystkich zaborów. Tu zbiegały się ich drogi w poszukiwaniuając pokrzepienia.Pielgrzymowali też Niemcy.I tak jest do dziś.

Wielką cześć Matce Bożej Gietrzwałdzkiej oddawał Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Odwiedzał to sanktuarium podczas każdego przyjazdu na Warmię. 10 września 1967 r. Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji obrazu Matki Bożej Gietrzwałdzkiej. Przybrany on został w srebrną sukienkę wykonaną przez Michała Bartłomowicza z Olsztyna. 2 czerwca 1970 r. papież Paweł VI nadał kościołowi w Gietrzwałdzie tytuł bazyliki mniejszej.

Cudowne źródełko

Podczas objawień Niepokalanej, 8 września 1877 r. na prośbę Dzieci - Matka Boża pobłogosławiła źródełko, znajdujące się w pobliżu sanktuarium i zapewniła, że do Gietrzwałdu mogą przychodzić chorzy, że udzieli im wielu łask, ale prosząc o zdrowie ludzie powinni odmawiać różaniec. Z pobłogosławionego przez Matkę Bożą źródełka pielgrzymi od 135 lat czerpią wodę, która przynosi ulgę cierpiącym, a także dokonują się liczne uzdrowienia. Jeszcze podczas objawień, 16 września 1877 r., w miejscu, gdzie dzieciom ukazywała się Matka Boża, umieszczono kapliczkę z figurą Maryi. Prowadzącą do źródełka Aleję Różańcową wysadzono drzewami i umieszczono kapliczki różańcowe.

Jak dużo jest udokumentowanych przypadków uzdrowień, które miały tu miejsce po objawieniach w 1877 roku nie wiemy. Większość zbiorów archiwalnych dotyczących sanktuarium znajduje się w Niemczech, w Berlinie. Dopiero od momentu pojawienia się w Gietrzwałdzie Kanoników Regularnych możemy wypowiadać się o cudownych uzdrowieniach i nawróceniach.


Ołtarz Gietrzwałdzkiej Świątyni
Źródło:commons.wikimedia.org

Rozbudowa kościoła

Obecny kształt krzyża rzymskiego w miejsce dawnego prostokąta przybrała świątynia bezpośrednio po objawieniach, kiedy proboszczem był Augustyn Weichsel. Wtedy też rozebrano drewnianą wieżę i została wzniesiona murowana z cegły ze zwieńczeniem gotyckim. Dach kościoła pokryto dachówką, a wieżę – blachą. Następnie w latach 1878-1884 ówczesny proboszcz Józef Jordan doprowadził do dalszej rozbudowy , w oparciu o projekt Arnolda Guldenpfenniga z Paderbornu. W oknach nowej części umieszczono witraże z tajemnicami różańcowymi. Kustosze Sanktuarium - Kanonicy Regularni Laterańscy z Krakowa, obecni są w Gietrzwałdzie od 13 sierpnia 1945 r. To za ich sprawą odnowiono obejście kościoła, a przed uroczystościami stulecia objawień Matki Bożej generalnie odnowiono wnętrze świątyni m.in. umieszczono nową posadzkę marmurową i przywrócono dawny blask polichromii.

Za rządów kanclerza Bismarcka - mieszkańcy Warmii nie mogli swobodnie podróżować do Częstochowy, za cel pielgrzymek obierali więc Gietrzwałd. Zyskał on nawet miano "Częstochowy Północy". Władze nakazały usunąć z ołtarza głównego cudowny obraz. Nie chciano, żeby Gietrzwałd kojarzył się z Jasną Górą. Objawienia pokrzyżowały zaborcy szyki. Po nich do Gietrzwałdu zaczęły przybywać znacznie większe rzesze wiernych. Napływ pielgrzymów był tak duży, że trzeba było rozbudować kościół.

Pierwszy raz kapitalnego remontu dokonano już w XVI wieku, potem w okresie baroku świątynię wyposażono w nowe ołtarze. W połowie 1790 roku biskup Ignacy Krasicki nadał kościołowi dwa nowe tytuły: św. Jana Ewangelisty i św. Apostołów Piotra i Pawła.

Wnętrze świątyni

Stara część świątyni znajduje się pod płaskim, deskowanym dachem. Natomiast nowa, neogotycka, ma sklepienie żebrowane. Wystrój i wyposażenie bazyliki jest również neogotyckie. Polichromia w nowej części świątyni wykonana została przez artystów krakowskich. Godnym uwagi zabytkiem Sanktuarium jest gotycka drewniana Pieta z około 1425 roku. Ołtarz główny wykonany został w miejscowym warsztacie Józefa i Augusta Lorkowskich. Centralnie umieszczono na nim szesnastowieczny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Pierwsza wzmianka o Obrazie Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej jako Madonny Piastunki, podtrzymującej w ręku dziecię Jezus pochodzi z 1568 roku. Dzieciątko błogosławi prawą ręką, a lewą rękę opiera na księdze, nad koroną Madonny dwaj Aniołowie podtrzymują wstęgę z łacińskim napisem: "Bądź pozdrowiona, Królowo nieba, bądź pozdrowiona, Pani Anielska".


Multimedia

Zobacz też

Źródła

1. http://www.polskiekrajobrazy.pl
2. http://www.rycerz.franciszkanie.pl
3. http://www.brewiarz.katolik.pl
4. http://picasaweb.google.com/lh/photo
5. http://elzbietanki.blogspot.com
6. http://www.ak.org.pl/

Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Bazylika_Mniejsza_Narodzenia_NMP_w_Gietrzwałdzie&oldid=76629”