Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Linia 12: Linia 12:
 
Katedra ma swoich biskupów - fundatorów. Wieżyczkę zegarową na południowej ścianie katedry z 1588 roku ufundował biskup Marcin Kromer. Biskup Michał Radziejowski ufundował dzwonnicę  
 
Katedra ma swoich biskupów - fundatorów. Wieżyczkę zegarową na południowej ścianie katedry z 1588 roku ufundował biskup Marcin Kromer. Biskup Michał Radziejowski ufundował dzwonnicę  
 
(1683 – 1685), odbudowaną w latach 1961 - 1972 po zniszczeniach wojennych. W latach 1732 – 1735 biskup  Krzysztof Szembek wystawił sobie grobową kaplicę pw. Zbawiciela.  Polichromię wykonał malarz Jan Maciej Meyer, rodowity Warmiak.
 
(1683 – 1685), odbudowaną w latach 1961 - 1972 po zniszczeniach wojennych. W latach 1732 – 1735 biskup  Krzysztof Szembek wystawił sobie grobową kaplicę pw. Zbawiciela.  Polichromię wykonał malarz Jan Maciej Meyer, rodowity Warmiak.
 
 
Na lata 1839 – 1841 przypada odrestaurowanie szczytu wschodniego katedry. W 1888 r.
 
Na lata 1839 – 1841 przypada odrestaurowanie szczytu wschodniego katedry. W 1888 r.
 
malarz Justuj Bornowski z Elbląga wymalował całe wnętrze świątyni. Ocalał jedynie fragment malowidła w prezbiterium, przedstawiający Ojców Kościoła, świadczący o średniowiecznym klimacie świątyni.
 
malarz Justuj Bornowski z Elbląga wymalował całe wnętrze świątyni. Ocalał jedynie fragment malowidła w prezbiterium, przedstawiający Ojców Kościoła, świadczący o średniowiecznym klimacie świątyni.
  
Katedra warmińska jest budowlą gotycką murowaną,budowaną  z cegły, halową, trójnawową o długości około 97 m. i  szerokości od 12 m (prezbiterium) do 22 m (główny korpus).Wysokość od posadzki do zwornika sklepienia wynosi 16,5 m.  
+
Katedra warmińska jest budowlą gotycką murowaną, budowaną  z cegły, halową, trójnawową o długości około 97 m. i  szerokości od 12 m (prezbiterium) do 22 m (główny korpus). Wysokość od posadzki do zwornika sklepienia wynosi 16,5 m.  
  
Bazylika jest miejscem spoczynku 25 biskupów warmińskich i około 140 kanoników.Należy do obiektów kultury o najwyższych wartościach artystycznych  nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Bazyliką Mniejszą katedra  ogłoszona została przez Papieża Pawła VI - 10 września 1965 r. Specjalnym zarządzeniem z dnia 8 września 1994 r.Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej uznał  Bazylikę we Fromborku za Pomnik Historii.
+
Bazylika jest miejscem spoczynku 25 biskupów warmińskich i około 140 kanoników. Należy do obiektów kultury o najwyższych wartościach artystycznych  nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Bazyliką Mniejszą katedra  ogłoszona została przez Papieża Pawła VI - 10 września 1965 r. Specjalnym zarządzeniem z dnia 8 września 1994 r. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej uznał  Bazylikę we Fromborku za Pomnik Historii.
  
 
==Ołtarze<br>  ==
 
==Ołtarze<br>  ==
Linia 25: Linia 24:
 
[Image:Oltarz.jpg|thumb|right|250px|<br>Źródło:http://www.google.pl]]
 
[Image:Oltarz.jpg|thumb|right|250px|<br>Źródło:http://www.google.pl]]
  
Do dziś zachowały się 23 ołtarze, ufundowane przez biskupów i kanoników polskich. Pochodzą głównie z XVII wieku. Przepiękny ołtarz główny budowany był w latach 1747-1752 staraniem biskupa Adama Grabowskiego. Elementy ołtarza z czarnego i różowego marmuru wykonali kamieniarze w Dębniku według projektu Franciszka Placidiego.
+
Do dziś zachowały się 23 ołtarze, ufundowane przez biskupów i kanoników polskich. Pochodzą głównie z XVII wieku. Przepiękny ołtarz główny budowany był w latach 1747 - 1752 staraniem biskupa Adama Grabowskiego. Elementy ołtarza z czarnego i różowego marmuru wykonali kamieniarze w Dębniku według projektu Franciszka Placidiego.
  
 
W lewej nawie bocznej znajduje się późnogotycki poliptyk - do połowy XVIII był to dawny ołtarz główny wykonany w Toruniu, w warsztacie św. Wolfganga, ufundowany w 1504 r. przez biskupa Łukasza Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika.
 
W lewej nawie bocznej znajduje się późnogotycki poliptyk - do połowy XVIII był to dawny ołtarz główny wykonany w Toruniu, w warsztacie św. Wolfganga, ufundowany w 1504 r. przez biskupa Łukasza Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika.
Linia 31: Linia 30:
 
==Kaplice<br>  ==
 
==Kaplice<br>  ==
  
DO najpniejszych należą :'' Kaplica św. Jerzego'' z pocz. XVI w. zwana ''Kaplicą Polską'', ( powstała ok.1500 r., od 1639 do XIX w. z polecenia bpa M. Szyszkowskiego odprawiano w niejnabożeństwa dla ludności polskiej) oraz ''Kaplica Zbawiciela'' , zwana ''Kaplicą Szembeka'', od nazwiska jej fundatora biskupa warmińskiego Krzysztofa Szembeka. Budowę jej rozpoczęto w 1732, a w 1735 była konsekrowana. Wnętrze kaplicy malował Jan Maciej Meyer, a kutą bramę wykonał Jan Schwartz z Reszla.
+
DO najpniejszych należą : '' Kaplica św. Jerzego'' z pocz. XVI w. zwana ''Kaplicą Polską'',  
 +
(powstała ok.1500 r., od 1639 do XIX w. z polecenia bpa M. Szyszkowskiego odprawiano w niejnabożeństwa dla ludności polskiej) oraz ''Kaplica Zbawiciela'' , zwana ''Kaplicą Szembeka'', od nazwiska jej fundatora biskupa warmińskiego Krzysztofa Szembeka. Budowę jej rozpoczęto w 1732, a w 1735 była konsekrowana. Wnętrze kaplicy malował Jan Maciej Meyer, a kutą bramę wykonał Jan Schwartz z Reszla.
  
 
==Organy<br>  ==  
 
==Organy<br>  ==  
Linia 40: Linia 40:
 
[[Image:Boreschow.JPG|thumb|left|400px|Tondo - unikat średniowiecznego malarstwa na okrągłej desce, perełka wśród zabytków katedry fromborskiej<br>Źródło:http://www.google.pl/]]
 
[[Image:Boreschow.JPG|thumb|left|400px|Tondo - unikat średniowiecznego malarstwa na okrągłej desce, perełka wśród zabytków katedry fromborskiej<br>Źródło:http://www.google.pl/]]
  
Do najcenniejszych należą: epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa z 1426 r. mlowane temperą na desce w kształcie koła( tzw. tondo).  
+
Do najcenniejszych należą: epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa z 1426 r. malowane temperą na desce w kształcie koła( tzw. tondo).  
 
Obraz przedstawia scenę adoracji Bożego Dzieciątka i Jego Matki Maryi, którym hołd składa kanonik Bartłomiej. Epitafium to, jest jedynym w Polsce średniowiecznym obrazem w kształcie koła. Epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa prezentowano na wielu międzynarodowych wystawach, m.in. w Monachium, Nowym Jorku i Pradze.
 
Obraz przedstawia scenę adoracji Bożego Dzieciątka i Jego Matki Maryi, którym hołd składa kanonik Bartłomiej. Epitafium to, jest jedynym w Polsce średniowiecznym obrazem w kształcie koła. Epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa prezentowano na wielu międzynarodowych wystawach, m.in. w Monachium, Nowym Jorku i Pradze.
  
Na pierwszym filarze nawy głównej Katedry znajduje się też epitafium kanonika Mikołaja Kopernika,ufundowane w 1735 r.przez kapituł katedralną.   
+
Na pierwszym filarze nawy głównej Katedry znajduje się też epitafium kanonika Mikołaja Kopernika, ufundowane w 1735 r. przez kapituł katedralną.   
 +
== Multimedia  ==
 +
 
 +
<youtube>http://youtu.be/jkAtjccB_Dc</youtube>
 +
<br>
 +
 
  
 
==Bibliografia<br>  ==  
 
==Bibliografia<br>  ==  
Linia 56: Linia 61:
 
8.K. Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn 1978<br>
 
8.K. Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn 1978<br>
 
9.http://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_archikatedralna
 
9.http://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_archikatedralna
 +
 +
[[Category:1401-1500|Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku ]][[Category:1501-1600|Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku ]][[Category:Olsztyn|Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku ]]

Wersja z 09:00, 19 cze 2012

Archikatedra we Fromborku
Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku – pierwsza świątynia zwana „Matką Kościołów Archidiecezji Warmińskiej”

Historia

Z dokumentu wystawionego 2 września 1288 r. dowiadujemy się, że biskup Henryk Fleming przeniósł stolicę biskupią z Braniewa do Fromborka i tu na ufortyfikowanym wzgórzu postawił kościół katedralny z drewna ku czci NMP - Ecclesia Warmiensis - główny kościół diecezjalny.

Obecna katedra gotycka została zbudowana w latach 1329 - 1388. Prezbiterium konsekrowano w roku 1342. Zachowała się tablica kamienna upamiętniająca ten fakt. Data ukończenia budowy zawarta jest w inskrypcji, we wnętrzu kruchty zachodniej.

Budowę katedry prowadzono od wschodu ku zachodowi. O jej przebiegu nic nie wiadomo. W drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV wieku wzniesiono potężny obwód warowny i zespół budynków towarzyszących. W sąsiedztwie bazyliki znajduje się dawna rezydencja biskupia i kanonie. Na początku XVI wieku dobudowano kaplicę św. Jerzego, w której od 1639 r. odprawiano nabożeństwa dla Polaków.

Katedra ma swoich biskupów - fundatorów. Wieżyczkę zegarową na południowej ścianie katedry z 1588 roku ufundował biskup Marcin Kromer. Biskup Michał Radziejowski ufundował dzwonnicę (1683 – 1685), odbudowaną w latach 1961 - 1972 po zniszczeniach wojennych. W latach 1732 – 1735 biskup Krzysztof Szembek wystawił sobie grobową kaplicę pw. Zbawiciela. Polichromię wykonał malarz Jan Maciej Meyer, rodowity Warmiak. Na lata 1839 – 1841 przypada odrestaurowanie szczytu wschodniego katedry. W 1888 r. malarz Justuj Bornowski z Elbląga wymalował całe wnętrze świątyni. Ocalał jedynie fragment malowidła w prezbiterium, przedstawiający Ojców Kościoła, świadczący o średniowiecznym klimacie świątyni.

Katedra warmińska jest budowlą gotycką murowaną, budowaną z cegły, halową, trójnawową o długości około 97 m. i szerokości od 12 m (prezbiterium) do 22 m (główny korpus). Wysokość od posadzki do zwornika sklepienia wynosi 16,5 m.

Bazylika jest miejscem spoczynku 25 biskupów warmińskich i około 140 kanoników. Należy do obiektów kultury o najwyższych wartościach artystycznych nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Bazyliką Mniejszą katedra ogłoszona została przez Papieża Pawła VI - 10 września 1965 r. Specjalnym zarządzeniem z dnia 8 września 1994 r. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej uznał Bazylikę we Fromborku za Pomnik Historii.

Ołtarze

[Image:Rombork_044.jpg|thumb|right|250px|Dwa z 23 ołtarzy katedry fromborskiej
Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki]] [Image:Oltarz.jpg|thumb|right|250px|
Źródło:http://www.google.pl]]

Do dziś zachowały się 23 ołtarze, ufundowane przez biskupów i kanoników polskich. Pochodzą głównie z XVII wieku. Przepiękny ołtarz główny budowany był w latach 1747 - 1752 staraniem biskupa Adama Grabowskiego. Elementy ołtarza z czarnego i różowego marmuru wykonali kamieniarze w Dębniku według projektu Franciszka Placidiego.

W lewej nawie bocznej znajduje się późnogotycki poliptyk - do połowy XVIII był to dawny ołtarz główny wykonany w Toruniu, w warsztacie św. Wolfganga, ufundowany w 1504 r. przez biskupa Łukasza Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika.

Kaplice

DO najpniejszych należą : Kaplica św. Jerzego z pocz. XVI w. zwana Kaplicą Polską, (powstała ok.1500 r., od 1639 do XIX w. z polecenia bpa M. Szyszkowskiego odprawiano w niejnabożeństwa dla ludności polskiej) oraz Kaplica Zbawiciela , zwana Kaplicą Szembeka, od nazwiska jej fundatora biskupa warmińskiego Krzysztofa Szembeka. Budowę jej rozpoczęto w 1732, a w 1735 była konsekrowana. Wnętrze kaplicy malował Jan Maciej Meyer, a kutą bramę wykonał Jan Schwartz z Reszla.

Organy

Stare organy wywiezione zostały przez Szwedów w czasie wojny polsko - szwedzkiej. Kapituła warmińska 29 lutego 1683 zawarła umowę z organomistrzem Danielem Nitrowskim z Gdańska, na wykonanie nowych organów. Kontrakt został zrealizowany w 1684, a w 1685 zyskały one barokową dekorację malarską wykonaną przez Jerzego Pipera z Lidzbarka Warmińskiego.

Epitafia

Tondo - unikat średniowiecznego malarstwa na okrągłej desce, perełka wśród zabytków katedry fromborskiej
Źródło:http://www.google.pl/

Do najcenniejszych należą: epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa z 1426 r. malowane temperą na desce w kształcie koła( tzw. tondo). Obraz przedstawia scenę adoracji Bożego Dzieciątka i Jego Matki Maryi, którym hołd składa kanonik Bartłomiej. Epitafium to, jest jedynym w Polsce średniowiecznym obrazem w kształcie koła. Epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa prezentowano na wielu międzynarodowych wystawach, m.in. w Monachium, Nowym Jorku i Pradze.

Na pierwszym filarze nawy głównej Katedry znajduje się też epitafium kanonika Mikołaja Kopernika, ufundowane w 1735 r. przez kapituł katedralną.

Multimedia



Bibliografia

1.Ołtarze we Fromborku. W: Tadeusz Chrzanowski: Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978.
2.Frombork. W: Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Agencja Wydawnicza "Remix", 1991.
3.Katedra warmińska. W: Andrzej Rzempołuch: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wydawnicza "Remix", 1992.
4.M. Borzyszkowski, A. Kopiczko, J. Wojtkowski, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Olsztyn, 1996.
5.J. Chłosta, Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Olsztyn 2002.
6.Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, Tom I Święta Warmia, praca zbiorowa pod red. ks. Bronisława Magdziarza, Olsztyn 1999.
7.J. Obłąk, Historia diecezji warmińskiej, Olsztyn 1959.
8.K. Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn 1978
9.http://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_archikatedralna