Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie

XVI-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie.

Historia

Pacyfikał w formie krzyża wykonany został w około 1500 roku, natomiast stopę datuje się na 1664 r. Jej autorem jest Michael Ruhnau, złotnik działającego w latach 1646-1702. Zachowane na kryzie stopy znaki złotnicze wskazują na cech miejski Jezioran oraz pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł).

Opis

Krzyż został wykonany z kutego srebra metodą kucia na zimno (repusowania) oraz częściowo odlewania, grawerowania, cyzelowania i złocenia. Jego wymiary to: wysokość - 40 cm, stopa - 16 cm. Obiekt waży 975 gram. Pod stopą widnieje inskrypcja: Ecclesiae Sturmhibeln. pond. 124 Scot Ao 1664 MR Aurifabr. MR - Michał Ruhnau.

Charakterystyka

Podstawę gotyckiego krzyża stanowi okrągła, barokowo dekorowana stopa, zdobiona bukietami kwiatów, układającymi się w formę spiralnie skręconych pukli, częściowo grawerowanych, przechodzących w trzon. Na co drugim puklu kwiat zwrócony długą łodyżką w stronę trzonu, natomiast kwiatonem w dół. Na trzonie umieszczony gruszkowy nodus, czyli dekoracyjne zgrubienie, w formie skręconych pukli. Sam krzyż nosi cechy gotyckie, które zawarte są w trójlistnych zakończeniach ramion. Co charakterystyczne, każdy z liści zwieńczony jest kuleczką, symbolizującą owoc głogu. W zakończeniach ramion umieszczono natomiast plastyczne symbole czterech ewangelistów oraz grawerowane Arma Christi, czyli Narzędzia Męki Pańskiej. W trójlistnych zakończeniach ramion znalazły się też odlewane uskrzydlone główki aniołków, wykonane z tej samej formy co aniołek na monstrancji z tegoż kościoła. W miejscu skrzyżowania ramion nałożona odlewana figurka Chrystusa Ukrzyżowanego. W tym samym punkcie, na awersie, znajduje się okrągła puszka na relikwie, obwiedziona zwiniętym sznureczkiem.

Ciekawostki

• Ślady wokół główek aniołków, m.in. widoczne otwory, wskazują, iż wcześniej w tych miejscach mogły być mocowane inne elementy.

Zobacz też

• Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie
• Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie
• Michael Ruhnau

Bibliografia

1. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 140.
2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku / Józefa Piskorska. Cz. 2, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 48.