Jadwiga Wichracka
(1919- ) – elbląska pisarka
Biografia
Urodziła się w 1919 r. w Paryżu (Francja) jako córka Francuza-oficera oraz Hinduski. Wychowana była przez przybranych rodziców, zaangażowanych w działalność lewicową, stąd w tamtych czasach po wielokroć zmieniała nazwisko (np. Gąsior i Gąsiorow). Po mężach nosiła nazwiska Wichracka oraz Drogulska. Używała również pseudonimu literackiego, który przybrała zainspirowana kulturą cygańską – „Mura Che-Waros”. Podczas II wojny światowej (1939-1945) doznała wielu dramatycznych przeżyć: walczyła w obronie Warszawy (1939 r.), działała w konspiracji, została aresztowana przez gestapo, wieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück uciekła z transportu, zaczęła walczyć w partyzantce, ostatecznie walczyła w szeregach Armii Czerwonej, dochodząc aż do Berlina. W 1962 r. zamieszkała w Elblągu. Od 1978 r. należała do sekcji literackiej Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Twórczość
Uprawiała liczne gatunki literackie: ballady, piosenki, wiersze, romanse cygańskie, humoreski, monologi sceniczne, opowiadania i sztuki teatralne małych i dużych form, monologi sceniczne, utwory dla dzieci (prozatorskie i wierszowane), kabaretowe (wykorzystywane przez warszawskie kabarety studenckie), satyryczne, szkice o tematyce historycznej (partyzanckiej i żołnierskiej), tzw. utwory ludowe (Piosenki Warszawy oraz Piosenki spod latarni z 1937 r.). Spośród dramatów powojennych (Legenda – nagrodzona przez Teatr Regionalny w Krakowie, Zaloty, Kobiety już takie są) – Błękitny szal wystawiano w Teatrze Robotniczym ZZ „Jutrzenka”. Rezultatem poznania przez pisarkę kultury cygańskiej było powstanie w l. 1937-1939 ponad 100 piosenek i romansów cygańskich (zostały one w 1970 r. uwiecznione w nagraniu płytowym). Jej debiutem prozatorskim było opowiadanie Chwile przed północą (1936), od 1967 r. natomiast zaczęła tworzyć opowiadania partyzanckie oraz żołnierskie (Dziewczyna w lesie oraz Bezimienni), wojskowe o wojnie (Maria, Transport, Noc przed natarciem) oraz o tematyce społecznej (z historii Carskiej Rosji). W 1993 r. pisarka rozpoczęła pracę nad legendami, nt. dziejów Elbląga (4 tomy pt. Miastu swojemu, złożone w Urzędzie Miejskim oraz Muzeum). Wichracka tworzyła również utwory dla dzieci: Przygody Boraczyka i jego wuja Lęborka, cykl Rejsy marynarza Buma, Dobre rady wieloryba Guadama i Antonio z wielkiego portu oraz sceniczne – dla teatrów młodzieżowych i dziecięcych. Ogólna liczba utworów wg pamięci pisarki oraz utrwalonych w dokumentacji – ponad 750.
Wichracka współpracowała z zespołem „Roma”, estradowym zespołem robotniczym „Pogodna Jesień” z Krakowa, Polskim Radiem i telewizją, Zarządem Wojewódzkim Ochotniczych Hufców Pracy w Elblągu, zespołem artystycznym Szkoły Medycznej w Elblągu oraz Stowarzyszeniami twórców ludowych w Lublinie. Przez wiele lat współpracowała również z Klubem Iluzjonistów przy Łódzkim Domu Kultury, z organizacjami polonijnymi, pismami katolickimi, Klubami Seniora i Ociemniałych i Inwalidów.
Jej utwory publikowano w czasopismach „Innowacje”, „Witraże”, „Twórczości Ludowej – Biuletynie Informacyjnym”, „Twórczości Robotników”, „Zielonym Sztandarze”. Część jej powieści autobiograficznej „Dama bez nazwiska” (druk. pod pseudonimem Lidia Kawecka) publikowano w odcinkach na łamach dwutygodnika „Jednak Centrum” (1997 od nr-u 13).
Publikacje
- Polna gruszo, graj na wietrze (Lublin 1980)
- Opowiadania ludowe (Lublin 1984)
- Dziewczyna w lesie (Warszawa 1976)
Nagrody i wyróżnienia
Wichracka została laureatką wielu nagród – większość z nich przyznało jej Stowarzyszenie Twórców Ludowych w Elblągu, wydawców, władze administracyjne oraz organizacje społeczne. Od 1980 r. była nagradzana przez prezydentów oraz Wydziały Kultury i Sztuki Miasta i (ówczesnego) województwa elbląskiego. Wg dokumentów zdobyła ok. 30 nagród i wyróżnień.
Bibliografia
- Jadwiga Wichracka // W: Tomczyk, Ryszard: Elbląg literacki : rzecz o kształtowaniu się środowiska literackiego w Elblągu w l. 1945-1995 / Ryszard Tomczyk, Janusz Ryszkowski. – Elbląg: Stowarzyszenie Elbląski Klub Autorów, 2000. – S. 224-226.
