Dwór w Pielach

Zachowane zachodnie skrzydło dworu.
Źródło: www.photo.bikestats.eu

Zabytek architektury wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku.

Lokalizacja

Dwór został wybudowany na terenie wsi Piele (niem. Pellen). Wieś położona jest w powiecie braniewskim, w gminie Lelkowo, 16 km na północ od Pieniężna.

Historia

Już na przełomie XIV i XV wieku istniał w tej miejscowości majątek ziemski i dwór krzyżacki. W 1527 roku w ich posiadanie wszedł Klaus von Auer. Jego potomkowie mieli tu swoją siedzibę przez następnych 240 lat. W XVIII wieku majątek przejął Otton von Gaudi, a następnie Carl von Groeben. W 1827 roku posiadłość nabył Albrecht von Brandt. W rękach tej rodziny majątek pozostał do 1945 roku. Ostatnim właścicielem był Hans Hugo von Brandt. Sam dwór wzniesiono w połowie XVIII wieku na kamiennych fundamentach krzyżackiej siedziby (w latach 1470-1527 siedziba komornictwa). W XIX wieku został rozbudowany, a w 1905 roku dobudowano do niego boczne skrzydła. Pod drugiej wojnie światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, natomiast dwór zaadoptowano na biura i mieszkania pracownicze. Jeszcze pod koniec lat 70-tych XX wieku czytelny był układ całego założenia. Wprawdzie korpus główny zachowany był już tylko fragmentarycznie, ale zamieszkane były oba boczne skrzydła. Do dziś zachowało się tylko skrzydło lewe, z prawego pozostały piwnice.

Opis

Dwór, zwrócony fasadą frontową ku południowi, położony był pomiędzy szerokim podjazdem, a rozległym parkiem. (obecnie zaniedbany z kilkoma okazami drzew pomnikowych). Składał się z korpusu głównego i krótkich skrzydeł bocznych. Budynek był parterowy, z piętrowym obustronnym ryzalitem w części głównej. W szczycie, od frontu znajdował się herb von Brandtów. Zarówno od strony podjazdu, jak i od strony elewacji parkowej były drewniane werandy. Całość wieńczyły dachy mansardowe. Obiekt był murowany i otynkowany. Wzniesiono go na planie podkowy.

Bibliografia

1. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 167.
2. Jackiewicz-Garniec, Małgorzata: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich : dobra utracone czy ocalone? / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. – Olsztyn : Studio Wydawnicze Arta Mirosław Garniec, 2001. - S. 328-329.
3. Wojnowska, Weronika: Piele mała wieś z wielką historią / Weronika Wojnowska // „Cenne, Bezcenne, Utracone”. - 2001, nr 5, s. 18-21.