Dwór w Krzywce
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Dwór został wybudowany na terenie wsi Krzywka (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części powiatu iławskiego, w gminie Kisielice.
Historia
Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.
Opis
Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.
W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi, altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny oraz irysowy salon ogrodowy i kwaterowy ogród tulipanowy.
Multimedia
Elewacja zachodnia.
fot. Dominika Stark
Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi
fot. Dominika Stark
Elewacja pólnocna.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]
Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]
Irysarium. Grafika: Leszek Szurkowski
"Jasny Dwór, Witraże I", książka wydana przez Dwór w Krzywce.
Zobacz też
- http://dworwkrzywce.pl/
- Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
- Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
- Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
- Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
- https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure
- https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure
- https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091
- https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093
- https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089
- http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72
Bibliografia
- Marcinkowski, Mirosław: Degradacja / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.
- Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
- Marcinkowski, Mirosław: Jak Feniks.../ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482
- Barańska, Agata: 2024 [18.kwietnia], Muzeum interaktywne w nowej odsłonie // Życie powiatu iławskiego - str.7
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19.06.2024r., poz.3070
- Krzywska S./Jasny Dwór, Witraże I // Dwór w Krzywce, Krzywka 2024
