Dwór w Krzywce
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Dwór został wybudowany na terenie wsi Krzywka (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części powiatu iławskiego, w gminie Kisielice.
Historia
Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.
Opis
Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.
W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi i altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny.
Multimedia
Elewacja zachodnia.
fot. Dominika Stark
Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi
fot. Dominika Stark
Elewacja pólnocna.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]
Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]
Zobacz też
- Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
- Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
- Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
- Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
Bibliografia
- Marcinkowski, Mirosław: Degradacja / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.
- Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
- Marcinkowski, Mirosław: Jak Feniks.../ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482
