Kościół pw. św. Małgorzaty w Rogiedlach

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Wersja z dnia 22:20, 13 gru 2021 autorstwa Maja (dyskusja | edycje) (→‎Historia)
Skocz do: nawigacja, szukaj

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku na terenie wsi Rogiedle.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany w centrum wsi Rogiedle (niem. Regerteln). Wieś położona jest w gminie Lubomino, w powiecie lidzbarskim.

Historia

O kościele po raz pierwszy wzmiankuje się w dokumentach z zapisem sądu biskupiego z 1358 roku. Samo datowanie obecnego kościoła w literaturze przedmiotu jest różne, od końca XIV po 2 poł. XV wieku. W aktach z wizytacji parafii z lat 1622-1623 zapisano, że kościół został ufundowany przez kanonika warmińskiego Jana z Rogiedli, który najprawdopodobniej był związany z rodem właścicieli wsi i był jednym z następców Aleksandra z Lichtenow. Jeszcze w 1510 roku kościół miał własnego proboszcza, ale już przed 1525 r. był filią parafii w Wilczkowie. W 1580 roku biskup Marcin Kromer dokonał rekonsekracji kościoła, co mogło mieć związek z zakończeniem rozbudowy budowli w kierunku zachodnim. Rozbudowa polegała na przedłużeniu nawy kościoła oraz wzniesieniu wieży zachodniej do wysokości nawy. Kolejne przemiany budowlane miały miejsce w końcu XVII wieku lub w 1 poł. XVIII wieku i związane były z budową nowej zakrystii przy prezbiterium od strony północnej w miejscu gotyckiej. Być może w tym też czasie dokonano zmiany kształtu okien w kościele i sprawiono na elewacji kamienny zegar słoneczny z datą 1762 r. W 1850 roku dokonano przebudowy wieży zachodniej w stylu historyzującym, w ramach której górną, drewnianą kondygnację zastąpiono murowaną z ceglanymi szczytami. Kościół w 1914 roku stał się ponownie parafialnym, w związku z czym przeprowadzono poważną przebudowę obiektu w latach 1914-1915, z powiększeniem bryły i wnętrza o dodatkową nawę. Autorem projektu przebudowy był architekt z Dobrego Miasta Georg Quednow. Kościół uległ więc przekształceniu z jednonawowego w dwunawowy i stał się obiektem o mocno nawarstwionej strukturze budowlanej. W okresie powojennym kościół był poddawany bieżącym remontom. Od 1957 roku opiekę duszpasterską sprawują w niej salezjanie.

Opis

Jest to kościół gotycki, orientowany, wzniesiony z cegły na rzucie prostokąta, na podmurowaniu kamiennym. Posiada salowe wnętrze, zakrystię od strony północnej i wieżę od zachodu. Po kolejnych przebudowach gotycka bryła budowli zachowała się tylko w części północnej i wschodniej. Od frontu i od południa dominuje styl neogotycki. Okna o ostrołukowym pierwotnie wykroju zostały przekształcone i mają obecnie odcinkowe łuki. Ściany wieńczy fryz opaskowy. Szczyt wschodni schodkowy podzielony został pięcioma ostrołukowymi blendami. Zakrystię zdobi barokowy szczycik z ustawionymi przy ścianie płaskimi filarami. Znajdujący się na południowej ścianie zegar słoneczny nosi datę „1762”. Strop w starej części kościoła pokryty jest barokową polichromią o motywach wici akantu, w jej centrum znajduje się olejny obraz św. Małgorzaty. W zakrystii znajduje się sklepienie krzyżowe.

Wyposażenie

W wystroju wnętrza dominuje styl barokowy. Znajduje się tam ołtarz główny z 1680 roku z obrazem Ukrzyżowania (z drugiej połowy XIX wieku). Po bokach obrazu umieszczono rzeźby św. Piotra i Pawła, a w zwieńczeniu św. Małgorzaty, w towarzystwie św. Jana Chrzciciela oraz św. Antoniego. Dwa ołtarze boczne powstały około 1730 roku, natomiast ambona w roku 1654. W kościele znajduje się także: granitowa chrzcielnica i kropielnica (prawdopodobnie średniowieczne), ława kolatorska i konfesjonał z pierwszej połowy XVIII wieku, krucyfiks z drugiej połowy XVII wieku, a także szereg obrazów z przełomy XVIII i XIX wieku.

Ciekawostki

  • W północno-zachodniej ścianie korpusu wmurowane jest stare koło młyńskie, a w narożną szkarpę, kamienna kula armatnia z czasów wojen polsko-krzyżackich.
  • Niegdyś na wieży kościelnej znajdowały się dwa dzwony, jeden odlany około 1500 roku, drugi w 1668 roku. W 1942 roku zostały one zdemontowane i miał być przeznaczone na cele wojenne. Uniknęły jednak tego losu i obecnie znajdują się w Niemczech.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 139-141.
  2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 290.

Linki

  • Materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.salezjanie.pl [dostęp 08.11.2013 r.]
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._św._Małgorzaty_w_Rogiedlach&oldid=81663”