Kościół pw. św. Augustyna i św. Anny w Babiaku

Pocztówka z ok. 1985 r.
Źródło: Dokumenty życia społecznego WBP w Olsztynie.

Fot. Mieczysław Kalski

Fragm. ołtarza głównego, 2006 r.
Źródło: Dokumenty życia społecznego WBP w Olsztynie.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Babiak (niem. Frauendorf). Wieś położona jest w powiecie lidzbarskim, gminie Lidzbark Warmiński, przy krzyżujących się drogach Lidzbark Warmiński – Orneta – Górowo Iławeckie – Pieniężno.

Historia

Pierwszy kościół powstał w tej miejscowości w XIV wieku. Około 1350 roku jego konsekracji dokonał biskup Herman von Prago. Pod koniec XIV wieku wzniesiono wieżę dzwonniczą. W wieku XVI dotychczasowe drewniane elementy budowli zastąpiono murowanymi. Powtórnej konsekracji jej, ku czci świętych Anny i Augustyna, dokonał biskup Marcin Kromer w dniu 29 sierpnia 1580 roku. W późniejszym okresie budowlę kilkakrotnie przebudowywano. W 1844 roku drewnianą, górną część wieży zastąpiono murowaną i zwieńczono ją ozdobnymi szczytami. W 1864 roku przedłużono nawę w kierunku wschodnim oraz dobudowano zakrystię i kruchtę. Renowację wnętrza przeprowadzono w 1966 roku.

Opis

Jest to kościół orientowany, murowany z cegły o układzie gotyckim na podmurowaniu kamiennym, otynkowany. Salową budowlę o wydłużonym kształcie, wzniesiono na rzucie prostokąta o wymiarach 36 na 11 m. Od strony zachodniej przylega do niej wieża z kruchtą w przyziemiu. Zakrystia znajduje się po stronie południowej, a druga kruchta po północnej.

Wyposażenie

Ołtarz główny wykonano około 1680 roku. W środkowej jego części znajduje się rzeźbiona grupa św. Anny Samotrzeć, pochodząca z szafy nie zachowanego ołtarza późnogotyckiego (z około 1500 roku). Z przełomu XVII i XVIII wieku pochodzą dwa ołtarze boczne – Jezusa Zmartwychwstałego i św. Józefa, a także ośmiokątna ambona ozdobiona figurami czterech ewangelistów. W tym samym czasie powstał chór muzyczny, poźnoklasycystyczny prospekt organowy zbudowano w drugiej połowie wieku XIX-tego. W kruchcie pod wieżą znajduje się gotycka granitowa chrzcielnica, natomiast na wieży gotycki dzwon z 1485 roku. Widnieje na nim inskrypcja:

help got vnde er gotes marine vnde aller higen iar mcccclxxxv

Do 1945 roku w kościele znajdował się również dzwon z 1624 roku. Ponadto w kościele przechowywane są: relikwiarz z 1670 roku oraz kielich z końca XV wieku (z czarą wtórną z XIX wieku).

Ciekawostka

• Niegdyś na kościelnej wieży znajdowały się cztery dzwony (3 duże i 1 mały sygnaturowy). W 1942 roku duże dzwony zdemontowano i miały być przeznaczone na cele wojenne. Dzwon z kościoła w Babiaku, odlany w Gdańsku w 1624 roku, jakiś czas temu został odnaleziony na terenie Niemiec.

Zobacz też

• Parafia pw. św. Augustyna i św. Anny w Babiaku
• Herman von Prago
• Marcin Kromer
• Dzwon z kościoła pw. św. Augustyna i Anny w Babiaku
• Relikwiarz z kościoła pw. św. Augustyna i Anny w Babiaku

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 9-10.
2. Bosko, Janina: Babiak / Janina Bosko // „Posłaniec Warmiński”. - 2009, nr 25/26, s. 69.
3. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 2 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 40.
4. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od XIV do XVIII wieku / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2005.
5. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn: Remix, 1992. – S. 73.

Linki

• Babiak: gotycki kościół z XIV wieku, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.mojemazury.pl [dostęp 07.11.2013 r.]
• Materiał zamieszczony na stronie internetowej www.babiak.webd.pl [dostęp 07.11.2013 r.]