Wacław Ksawery Osiński
Źródło: http://wm.pl/
Wacław Ksawery Osiński (1868 – 1945) - duchowny katolicki, działacz polonijny w Republice Weimarskiej i Rzeszy Niemieckiej, działacz narodowy na Warmii
Spis treści
Szkoła i wykształcenie
Wacław Ksawery Osiński urodził się 12 lutego 1868 r. w Sztumskim Polu pod Sztumem. W 1888 r. ukończył Collegium Marianum w Pelplinie, a następnie gimnazjum w Malborku, maturę uzyskał 1891 r. Podjął też studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Braniewie. W 1894 r. we Fromborku przyjął święcenia kapłańskie.
Praca
W latach 1894-1899 pracował jako wikariusz w polskiej parafii w Gietrzwałdzie. Był proboszczem w Opaleńcu koło Szczytna (1899-1904). Następnie został proboszczem parafii w Butrynach (1904-1933). Tam w marcu 1911 r. założył Katolicki Związek Robotniczy.
Działalność społeczna i polityczna
W 1919 r. został wybrany do sejmiku powiatowego w Olsztynie jako reprezentant ludności polskiej. Pełnił funkcję wiceprezesa Warmińskiej Rady Ludowej na Warmii. Rok później został redaktorem pisma „Przyjaciel Ludu”, organu Związku Towarzystw Ludowych. W latach 1893-1905 był redaktorem pisma "Warmiak".
W 1920 r., podczas przygotowań do plebiscytu zdecydowanie opowiedział się po stronie polskiej. Czynnie uczestnicząc w kampanii plebiscytowej - przemawiając na wiecach i agitując za przynależnością tych ziem do Polski. Po przegranym referendum ks. Osiński był członkiem delegacji Polaków z Warmii, która udała się do premiera Witosa z prośbą o pomoc ze strony rządu. Jesienią 1920 r. został prezesem Związku Polaków w Prusach Wschodnich, a także współzałożycielem i prezesem IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.
Ks. Osiński wielokrotnie padał ofiarę ataków i szykan ze strony prasy oraz bojówek niemieckich. W marcu 1933 r. niemieccy bojówkarze zdemolowali jego plebanię. Został też publicznie znieważony, gdy jako najstarszy wiekiem przewodniczył obradom sejmiku powiatowego w Olsztynie. W czerwcu 1933 r. biskup warmiński zalecił Osińskiemu przejścia na emeryturę.
Poświęcił się pracy na rzecz Polaków na Warmii i Mazurach. Od 1935 r. był opiekunem harcerstwa na Warmii i Powiślu. 10 listopada 1937 r., podczas uroczystości otwarcia Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie, przemawiał w imieniu ludności polskiej w Prusach Wschodnich. Powiedział, że ludność jest szczęśliwa i dumna, że drugie gimnazjum polskie w Niemczech stanęło na ziemi wschodniopruskiej. W 1938 r. przewodniczył sejmikowi IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.
Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 r., został aresztowany przez hitlerowców i osadzony w obozie koncentracyjnym Hohenbruch, a później w Sachsenhausen. Po miesiącu odzyskał wolność, jednak nie na długo. W grudniu 1939 r. ponownie go aresztowano za niesienie pomocy jeńcom wojennym. W lutym 1940 r. w Olsztynie odbyła się rozprawa i Osińskiego skazano na 9 miesięcy więzienia za pomoc polskim jeńcom wojennym. Dzięki wstawiennictwu ks. Jana Hanowskiego, karę więzienną odbył w szpitalu. Gdy wyszedł na wolność, zamieszkał na plebanii w Krośnie pod Braniewem, później w domu emerytów dla duchownych katolickich w Ornecie. Zimą 1945 r. na wieść o kolejnej ofensywie Armii Czerwonej, zarządzono ewakuację. W jej wyniku dotarł do Wejherowa. Zmarł z wycieńczenia w kilka dni po wyzwoleniu, 17 marca 1945 roku.
Bibliografia
- Chłosta Jan, Znani i nieznani olsztyniacy XIX i XX wieku. Książnica Polska, Olsztyn 1996.
- Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku. Warszawa 1963.<br.>
- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. t. 8, Warszawa 1966.
- Leksykon Historii Polski. red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
- Olsztyn 1353–2003. red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.
- Szkice olsztyńskie. red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
