Waleria Żarnoch

Źródło: P.N., Waleria Żarnochowa. Ludowa artystka, [Olsztyn, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, b.r.]

(1908-1988) – ludowa artystka, pieśniarka

Biografia

Waleria Żarnochowa urodziła się 21 listopada 1908 r. w rodzinie małżeństwa Markwasów we wsi Dąbrowy, leżącej na pograniczu mazursko-kurpiowskim. Ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej. W wieku 17 lat wyszła za mąż za Bolesława Żarnocha. Wraz z mężem pracowała na gospodarstwie rolnym. Emeryturę otrzymała po latach ze Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie. Zmarła w kwietniu 1988 r.

Twórczość

Już od dzieciństwa pomagała w domu, pod nadzorem osób starszych haftowała koszule, obrusy, wycinała koguciki, kwiatki, drzewa, leluje. Pisała wiersze gwarą kurpiowską. Jej życiową pasją było śpiewanie. Była obdarzona wyjątkowym głosem oraz talentem muzycznym. W 1929 r. założyła swój pierwszy zespół regionalny w Dąbrowach. Po wojnie reaktywowała zespół pod nazwą Zespół Kurpiowski „Dąbrozianka”. Waleria Żarnoch była solistką i choreografem zespołu. W 1946 r. „Dąbrozianie” wzięli udział w pochodzie pierwszomajowym w Warszawie. Bardzo zaangażowana w prace zespołu, często koncertowała. Występowała na regionalnych imprezach folklorystycznych, w Warszawie i innych regionach Polski. Grała rolę czepiarki w filmie „Wesele kurpiowskie” Telewizji Polskiej. Gawędy, wspomnienia oraz piosenki w wykonaniu Walerii Żarnochowej nagrywane były niejednokrotnie przez Polskie Radio do celów programowych oraz dla zbiorów archiwalnych folkloru. Pieśni ludowe w wykonaniu Walerii Żarnochowej ukazały się na kilku płytach polskiej muzyki ludowej, m.in. „Polska Muzyka Ludowa”, Muza 1983 SX1770, „Polska” vol.2, Poljazz PSJ87, „Polskie kapele ludowe”, 2. Pronit PLP0023, „Muzyka Źródeł – Kurpie. Puszcza Zielona”, płyta CD, Polskie Radio SA 1997, „Hen, gdzie piaski i moczary, gdzie zielone zawsze bory. Pieśni Puszczy Kurpiowskiej”, Instytut Sztuki PAN, Stowarzyszenie Liber Pro Arte.

Działalność

Po II wojnie światowej czynnie włączyła się w życie lokalnej społeczności. Praca społeczna pozwalała nie myśleć o problemach ekonomicznych. Została radną Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. Brała udział w Kongresie Pokoju.

Nagrody i odznaczenia

Wielokrotnie nagradzana, najważniejsze odznaczenia:

• Odznaka „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1972)
• Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” (1978)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (18 VII 1984)
• Złota Baszta, I nagroda na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzy nad Wisłą (1986)

Bibliografia

1. Błońska, Katarzyna: Opowieść o artystce i poetce ludowej Walerii Żarnach z Dąbrów / Katarzyna Błońska // „Rocznik Mazurski”. – T. 10 (2006), s. 116-126.
2. P.N. : Waleria Żarnochowa : ludowa artystka / P.N. – [Olsztyn : Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, b.r.]. – (Miniatury Pojezierza)
3. Pstrokońska, Barbara: Nie bać się pamięci / Barbara Pstrokońska // „Tygodnik Kulturalny”. – 1988, nr 2, s. 6

Zobacz też

Wspomnienia Zofii Warych o Walerii Żarnochowej oraz muzycznych tradycjach rodu [1]