Kościół pw. św. Michała Archanioła w Blankach
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na wyniesieniu, w centrum wsi Blanki (niem. Blankensee). Wieś znajduje się powiecie lidzbarskim, w gminie Lidzbark Warmiński.
Historia
Pierwsze wzmianki o planowaniu budowy kościoła w Blankach pochodzą z czasu lokacji wsi w 1363 roku. Budowa została podjęta z inicjatywy jej założyciela, wójta krajowego Henryka Lutra. Z zachowanych informacji wiadomo, że w 1437 roku świątynia stała się kościołem parafialnym, a jej patronem został św. Michał. Ponownej jej konsekracji dokonano w 1868 roku. Wówczas też dodano jej tytuł św. Apolonii. Około 1870 roku do korpusu budowli dostawiono wieżę dzwonniczą. Wnętrze restaurowano w latach 1892, 1964 i 1974. Obecnie jest on filią kościoła parafialnego w Żegotach. W 2000 roku, w trakcie prac konserwatorskich, odkryto na ścianach i stropie świątyni średniowieczne polichromie.
Opis
Jest to kościół orientowany, salowy, wzniesiony na rzucie prostokąta. Do jego budowy wykorzystano kamienie polne (w dolnej części) i wypalane cegły (w górnej). Z zewnątrz został otynkowany. Do jego korpusu przylegają dobudówki: zakrystia od wschodu, kaplica od południa i wieża od zachodu. Murowaną z cegły kaplicę boczną, dawną kaplicę chrzcielną, wzniesiono na planie kwadratu. Podobnej konstrukcji jest zakrystia. Kwadratowa wieża dzwonnicza została posadowiona na kamiennym cokole. W dolnej części jest murowana z cegły, nie tynkowana, w górnej – drewniana. Wieńczy ją iglicą. Korpus, zakrystię i kaplicę boczną przykryto oddzielnymi dachami dwuspadowymi. Czterospadowy dach wieży pokryto blachą ocynkowaną. Wcześniej dzwonnica posiadała gont. Elewacje nawy i przybudówek ozdobiono prostym fryzem opaskowym wykonanym w tynku. W ścianie szczytowej, zachodniej zachowały się gotyckie ostrołukowe otwory okienne i blendy. We wnętrzach zastosowano strop deskowy płaski. W zachodniej części świątyni znajduje się drewniany chór muzyczny. Odsłonięte w 2000 roku gotyckie malowidła (na ścianach i stropie) przedstawiają ornamenty ze stylizowaną wicią roślinną, geometryczne, krzyże, gwiazdki, i draperie.
Wyposażenie
W kościele zachowały się cenne elementy wyposażenia. Znajdują się tam trzy ołtarze: barokowy ołtarz główny z 1730 roku i dwa boczne z drugiej połowy XVIII wieku, zbudowane w stylu rokokowym. Ambona pochodzi z około 1660 roku. W drugiej połowie XVII wieku powstał chór muzyczny, na jego parapecie wymalowano postacie muzykujących aniołów. Prospekt organowy zbudowano w wieku XVIII. Na wieży kościoła znajduje się dzwon z XV wieku. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.: barokowa monstrancja, wykonana przez złotnika dobromiejskiego Michała Bartolomowicza, a także kielich srebrny, także z okresu baroku.
Bibliografia
- Birezowska, Małgorzata: Odkrycie późnogotyckich malowideł ściennych w kościele filialnym w Blankach / Małgorzata Birezowska // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 2 (2000), s. 168-177.
- Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 12-13.
Zobacz też
- Kościół p.w. św. Michała Archanioła – Blanki, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.gminalidzbark.pnet.pl [dostęp 31.10.2013 r.]
- Kościoły Warmii – Gmina Lidzbark Warmiński, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.domwarminski.pl [dostęp 31.10.2013 r.]
