Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu Reszelskim
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie Biskupca Reszelskiego, w północno-wschodnim narożniku starego rynku, tuż przy rzece Dymer (obecny Plac Kościelny).
Historia
Kościół św. Jana Chrzciciela istniał już podczas lokacji miasta przez biskupa warmińskiego Henryka III Sorboma w dniu 17 października 1395 roku. Budowla ta została jednak zniszczona w 1414 roku podczas wojny polsko-krzyżackiej. W 1505 roku biskup Łukasz Watzenrode przeznaczył na jego odbudowę materiały z rozbiórki kościoła pw. Ducha Świętego w Lidzbarku Warmińskim. Konsekracji nowej świątyni dokonał biskup Marcin Kromer w dniu 26 kwietnia 1580 roku. Drewniana wieża została zniszczona w wyniku pożaru 13 maja 1651 roku. Jej odbudowę przeprowadzono w 1668 roku. Ponownie spłonęła 26 lutego 1700 roku i została odbudowana w roku 1717. W latach 1728-1734 kościół powiększono o prezbiterium. Kolejnej konsekracji dokonał biskup pomocniczy Michał Remigiusz Łaszewski 14 sierpnia 1735 roku, dodając jako drugiego patrona św. Walentego. Kościół ten 21 kwietnia 1766 roku ponownie został zniszczony na skutek pożaru. Odbudowano go ze składek zbieranych w całej diecezji. W latach 1881-1882 założono empory w nawach bocznych, a stronie zewnętrznej budowli nadano cechy neoromańskie. W 1903 roku kościół został gruntownie przebudowany. Jego konsekracji dokonał biskup pomocniczy Edward Herrmann 6 lipca 1908 roku. Po pożarze z 1945 roku, kościół został odbudowany w latach 1948-1949. Hełm wieży zrekonstruowano w 1988 roku.
Opis
Jest to kościół orientowany, trójnawowy, murowany z cegły. Jego bryła posiada różne cechy stylowe. Nawa główna ze sklepieniem żaglowym jest późnogotycka, takie same cechy posiada masywna wieża usytuowana po stronie zachodniej, częściowo wtopiona w korpus budowli. Zdobią ją trzy kondygnacje blend ostrołukowych i hełm w kształcie dzwonu z latarnią. Od wschodu znajduje się barokowe prezbiterium prosto zamknięte, ze sklepieniem kolebkowym. W jego częściach bocznych usytuowano zakrystie. Neoromańskie nawy boczne przykryte zostały sklepieniami krzyżowymi. U nasady sklepień znajdują się gzymsy, a od zewnątrz pilastry na narożach. Fasadę budowli rozciągają do boków owalne wieżyczki schodowe i portale naw bocznych.
Wyposażenie
Wystrój i wyposażenie wnętrza są nowoczesne. W 1998 roku poddano konserwacji dwa uratowane neoromańskie ołtarze boczne. Najstarszym obiektem jest miedziana Misa Chrzcielna ze sceną Zwiastowania i napisem starocerkiewnym (może być dowodem działań misyjnych przez Krzyżakami). Znajdują się tam także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:
- monstrancja i trzy kielichy (z lat 1751, 1753, 1759), wykonane przez Jana Geese, złotnika z Olsztyna,
- kielich, wykonany przez złotnika z Dobrego Miasta, Antoniego Kriegera,
- krzyż relikwiarzowi z 1616 roku.
Bibliografia
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 108-109.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 11-12.
- Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 12-13.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 12-13.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 57.
