Pałac w Prosnej
Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej ćwierci XVII wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Rezydencja została usytuowana w zakolu rzeki Guber, na terenie wsi Prosna (niem. Prassen), pomiędzy dawnym parkiem (po stronie południowo-zachodniej), a kompleksem zabudowań gospodarczych (po stronie północno-wschodniej). Wieś położona jest w gminie Korsze, w powiecie kętrzyńskim (15 km na wschód od Ketrzyna).
Historia
Znajdujący się tu majątek ziemski od 1484 do 1945 roku był własnością rodu Eulenburg, którego przedstawiciele przybyli do Prus z Saksonii. Pierwsze informacje na temat wzniesionej przez nich rezydencji pochodzą z 1547 roku. W latach 1610-1620 właściciele majątku wystawili nowy okazały pałac. W latach 1667-1668 rozbudowano go i przebudowano w stylu barokowym, według projektu polskiego inżyniera, Józefa Narowicza-Narońskiego. Była to budowla założona na planie wydłużonego prostokąta, z dwukondygnacyjnym korpusem głównym zdobionym barokowymi szczytami i przekrytym wysokim dachem. Do korpusu dostawione były dwa niższe skrzydła boczne konstrukcji szachulcowej. Pałac ten gruntownie przebudowano w 1860 roku w stylu neogotyku angielskiego, z charakterystyczną architekturą wieżyczek. Budowę zakończono w 1875 roku, wznosząc w narożu pałacu wieżę widokową. Po zakończeniu drugiej wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, natomiast pomieszczenia pałacowe zaadaptowano na świetlicę i klub. Z biegiem czasu nie remontowany i zdewastowany zaczął popadać w ruinę. Od 1997 roku ruiny rezydencji Eulenburgów wraz z otaczającym go terenem są własnością prywatną.
Opis
Pałac wzniesiono na planie litery L, elewacją frontową zwrócony na południowy zachód. Jest to budowla murowana z cegły, podpiwniczona (na gotyckich fundamentach, o czym świadczą sklepione piwnice), o bardzo zróżnicowanej bryle. W części środkowej znajduje się dwukondygnacyjny korpus główny z niewielkim ryzalitem od frontu, Boczne skrzydła zaprojektowano jako jednokondygnacyjne. W narożu umieszczono wieżę widokową wzniesioną na rzucie czworoboku, z mniejszą, cylindryczną basztą od północy, na której umieszczony był zegar. Wieża zwieńczona została galeryjką arkadową i przykryta wysokim dachem czterospadowym, pokrytym łupkiem kamiennym. Pozostałe dachy były dwuspadowe, kryte dachówką ceramiczną. Elewacje pałacu ozdobiono bogatym detalem architektonicznym ze sztucznego kamienia. Ryzality, szczyty, zwieńczenia portali, zamknięte zostały schodkowo, ze sterczynami na narożach. Gzyms pałacu wieńczył krenelaż. Gzymsami obwiedziono również otwory drzwiowe i okienne. Całość dodatkowo ozdobiono elementami kutymi w metalu. W otoczeniu pałacu znajdują się pozostałości dawnego parku krajobrazowego, założonego na przełomie XVIII i XIX wieku. Z dawnych budynków gospodarczych zachowała się stajnia o konstrukcji szachulcowej z 1737 roku.
Ciekawostki
- Niegdyś było to jedno z najpiękniejszych założeń neogotyckich w Prusach Wschodnich. Pałac określano też mianem najbardziej romantycznego na całym tym terenie.
- Rezydencja słynęła ze zgromadzonych w niej dzieł sztuki. Nie wiele z nich zdążyli zabrać ze sobą Eulenburgowie. Większość została rozkradziona i zdewastowana w latach 1945-1946, najpierw przez żołnierzy radzieckich, następnie przez okolicznych mieszkańców.
Bibliografia
- Gaworski, Marek: Zamki, pałace, dwory w Polsce / Marek Gaworski. - Warszawa : "Arkady", 2012. - S. 357-358.
- Jackiewicz-Garniec, Małgorzata: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich: dobra utracone czy ocalone / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. - Olsztyn : Wspólnota Kulturowa Borussia, 1999. – S. 172-177.
- Puzio, Adrian: Pałace i dwory powiatu kętrzyńskiego: z piękna w ruinę / Adrian Puzio // „Gazeta Olsztyńska”. - 2004, nr 118, dod. „Gazeta w Kętrzynie”, nr 21, s. 8.
Zobacz też
- Prosna, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mazury.o-k.com.pl [dostęp 04.03.2014 r.]
- Prosna: pałac z XVII wieku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mojemazury.pl [dostęp 04.03.2014 r.]
