Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
Lokalizacja
Kościół został wybudowany w obrębie średniowiecznego założenia obronnego Susza (niem. Resenberg), w południowo-wschodnim narożniku murów miejskich (obecna ulica Kościelna).
Historia
Kościół powstał w latach 1330-1350. W roku 1350 jego konsekracji ku czci św. Rozalii dokonał biskup Arnold. W późniejszych czasach budowla była kilkakrotnie remontowana i przebudowywana. Od czasów reformacji do 1945 roku świątynia znajdowała się w posiadaniu wspólnoty ewangelickiej. W latach 1723-1846 w każdą niedzielę wygłaszano w niej polskie kazania. Po drugiej wojnie światowej przejęła ją ludność napływowa wyznania katolickiego. Kościół przekazano wówczas parafii rzymskokatolickiej pw. św. Rozalii (kościół katolicki pod tym wezwaniem wzniesiono w 1905 roku). Jako patrona otrzymał wówczas św. Antoniego z Padwy. Samodzielną parafię utworzono tu w 1993 roku. W 1998 roku kościół został podniesiony do godności fary, a w 2001 roku ustanowiono w nim Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego.
Opis
Jest to kościół gotycki, jednonawowy, murowany z czerwonej cegły. Wzniesiono go na rzucie prostokąta. Od strony północno-zachodniej, równolegle do nawy, dostawiono kwadratową wieżę dzwonniczą, ozdobioną płycinami ostrołukowymi i niewielkimi okienkami, przypominającymi otwory strzelnicze (w początkowym okresie wieża pełniła funkcje obronno-obserwacyjne) oraz zwieńczoną kopulastym hełmem, krytą gontem. Korpus nawowy został oszkarpowany, a jego ściany ozdobiono oknami witrażowymi i tynkowanymi wnękami o kształcie ostrołukowym. Szczyty, o łagodnych spływach, udekorowano tynkowanymi wnękami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, a także poziomymi pasami blend. Całość przykryto dachem dwuspadowym krytym dachówką. Do wnętrza prowadzi reprezentacyjny portal ostrołukowy czterouskokowy.
Wyposażenie
Do najstarszych zabytków kościoła zalicza się:
- XIV-wieczny fresk przedstawiający św. Weronikę z chustą oraz klęczącego fundatora świątyni,
- gotycką chrzcielnicę z XV wieku,
- ołtarz główny z 1607 roku,
- ambonę z 1604 roku,
- ławę z 1651 roku..
Z późniejszego okresu pochodzi cenna empora ozdobiona obrazami i organy z końca XIX wieku, XIX-wieczna płyta nagrobna oraz chorągiew Wilhelma Albrachta Schack von Wittenau. Jest tam również loża kolatorska z baldachimem należąca niegdyś do rodu Finckensteinów, przyozdobiona scenami zaczerpniętymi z Biblii.
Ciekawostki
- Budując kościół wkomponowano go w ciąg murów miejskich w taki sposób, by pełnił funkcję bastionu i dodatkowo wzmacniał obronność grodu.
Bibliografia
- Niesiobędzki, Wiesław: Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 51-57.
- Rzempołuch Andrzej: Parafialny kościół św. Antoniego. Z dziejów budowy i patronatu / Andrzej Rzempołuch // W: Susz : z dziejów miasta i okolic / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 65-102.
Zobacz też
- Historia Sanktuarium św. Antoniego w Suszu, materiał zmieszczony na stronie internetowej www.sanktuarium-susz.info [dostęp 26.02.2014 r.]
- Szczepański, Seweryn: Żołnierz Chrystusa i jego chorągiew w kościele Św. Antoniego w Suszu, materiał zmieszczony na stronie internetowej
www.powiat.ilawa.pl [dostęp 26.02.2014 r.]
