Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony prawdopodobnie w XIV wieku.
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie Bartoszyc (niem. Bartenstein), w północno-wschodniej części miasta, na lewym brzegu Łyny (obecna ulica Nowowiejskiego).
Historia
Pierwsze potwierdzone informacje na temat istnienia tej świątyni pochodzą z 1404 roku. Niektórzy autorzy uważają, że dolne partie budowli powstały około 1330 roku, ponieważ budowano ją jako świątynię farną dla pierwszej lokacji Bartoszyc z 1326 roku. Kiedy jednak miasto zostało translokowane na prawy brzeg rzeki, stał się kościołem szpitalnym i filialnym. Po 1466 roku został odrestaurowany po zniszczeniach spowodowanych wojną trzynastoletnią (1454-1466). W ciągu wieków powiększano go o liczne przybudówki, m.in. w 1857 roku u fasady dobudowano wieżę dzwonną (w miejsce wcześniejszej, drewnianej) o wysokości muru obwodowego. Od czasów reformacji do 1945 roku kościołem dysponowała gmina ewangelicka. W latach 1562-1827 były w nim głoszone kazania w języku polskim. Po drugiej wojnie światowej opuszczoną i zaniedbaną budowlę przejęli katolicy. Biskup Józef Drzazga konsekrował tę świątynię 4 czerwca 1967 roku ku czci św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej Ostrobramskiej. Samodzielną parafię utworzono tu 12 stycznia 1973 roku.
Historia
Jest to kościół gotycki, orientowany, salowy, murowany z cegły. Zbudowano go na rzucie prostokąta z zakrystią od północy i kruchtą od południa, a także dostawioną do fasady niską wieżą dzwonną. Ściany korpusu, naprzemiennie z pojedynczymi oknami zamkniętymi łukiem ostrym i płyciznami o tym samym kształcie, wzmocnione zostały szkarpami i ozdobione szerokimi schodkowymi szczytami. Podobne szczyty osłaniają zakrystię i kruchtę. Wnętrze nawy przykryte zostało drewnianym stropem płaskim.
Wyposażenie
Świątynię zdobią XVIII-wieczne freski i nieliczne pozostałości późnobarokowego wystroju. Ołtarz główny wykonany w latach 1715-1720, przypisywany jest Józefowi Antoniemu Krausowi z Królewca. Umieszczono w nim figury Mojżesza, Jana Chrzciciela, Aarona, Jana Ewangelisty, a w zwieńczeniu Chrystusa Triumfatora. Najstarszą częścią ołtarza jest ceglana, gotycka mensa. Ambona została wykonana w 1706 roku w królewieckim warsztacie Izaaka Rigi. Wsparto ją na figurze anioła, a pomiędzy kręconymi kolumnami korynckimi wyrzeźbiono postacie Chrystusa, ewangelistów i proroków. Na drzwiach ambony znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca ubiczowanego Chrystusa w koronie cierniowej. Baldachim ozdobiono rzeźbionymi figurami i zwieńczono rzeźbą pelikana karmiącego pisklęta.
Bibliografia
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 2 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 22-23.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 64.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 87.
Zobacz też
- Kościół św. Jana Chrzciciela, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.bartoszyce.pl [dostęp 12.02.2014 r.]
