Gmach kolegium jezuickiego w Braniewie
Zabytek architektury wzniesiony w połowie XVIII wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Budynek został wzniesiony na terenie Braniewa (niem. Braunsberg), w północno-zachodnim narożniku starego miasta. Obecnie znajduje się w pobliżu ulicy Gdańskiej.
Historia
Gmach powstał w latach 1743-1771, przy pomocy finansowej biskupa Adama Stanisława Grabowskiego, na miejscu dawnych budynków pofranciszkańskich. Swoją siedzibę miało tu kolegium jezuickie, a także gimnazjum (od 1565 roku), seminarium diecezjalne (od 1567 roku) i misyjne seminarium papieskie (od 1578 roku). W 1780 roku, po kasacie zakonu jezuitów, kolegium zostało przekształcone przez władze pruskie w Gymnasium Academikum, a w 1818 roku w Królewskie Liceum Hosianum, przemianowane w 1912 roku na Akademię Państwową. W 1904 roku gmach powiększono przez dobudowę przęsła zachodniego i włączenie wieży obronnej zwanej Kleszą. W 1907 roku i w 1932 roku w gmachu przeprowadzono remonty. W 1945 roku został częściowo zniszczony. Całkowitemu zniszczeniu uległ natomiast zespół budynków z nim sąsiadujących, m.in. kościół gimnazjalny, budynek seminarium. W 1956 roku poddano je rozbiórce. Sam budynek kolegium, wyremontowany w latach 1960-1973, został włączony w nowy kompleks zabudowań Technikum Ekonomicznego. Obecnie mieści się tu Zespół Szkół Zawodowych im. Jana Liszewskiego.
Opis
Jest to gmach późnobarokowy, murowany, otynkowany. Stanowi północne, frontowe skrzydło zespołu budynków zabudowanych w podkowę, z fasadą frontową od południa.. Posiada trzy kondygnacje i jest częściowo podpiwniczony. Wzniesiono go na planie prostokąta, z pomieszczeniami wzdłuż krużganku na parterze i korytarzy na piętrach, od strony południowej. Jedynie w piwnicach i na parterze zachowały dawne sklepienia kolebkowo-krzyżowe, w krużganku wsparte na łękach sklepiennych. Na piętrze pozostały jedynie nikłe ślady takich sklepień, zastąpionych stropami. W elewacji południowej, z wydzielonym, boniowanym parterem, znajdują się arkady krużganku; na piętrach – duże okna o łuku odcinkowym. Elewacja północna podzielona została pasami wertykalnymi, z szerokim pasem dzielącym parter od pięter oraz z gzymsem podokapowym. W poszczególnych przęsłach elewacji umieszczono płyciny, a w nich okna. Detal architektoniczny elewacji pochodzi z 1973 roku. Całość przykryto dachem dwuspadowym z dachówki.
Bibliografia
- Achremczyk, Stanisław: Braniewo / Stanisław Achremczyk, Alojzy Sztorc. Olsztyn - Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1995. – S. 163 in.
- Chorostian, Bogusława: Braniewo / Bogusława Chorostian // W: Braniewo: z dziejów miasta i powiatu / red. Jerzy Chojnowski [et al.]. – Olsztyn : Pojezierze, 1973, s. 134.
- Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 27-29.
- Szorc, Alojzy: Kolegium jezuickie w Braniewie i jego księgozbiór 1565-1626 / Alojzy Sztorc. – Olsztyn : Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum”, 1998.
Zobacz też
- Dawne Kolegium Jezuickie, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.it.braniewo.pl [dostęp 09.02.2014 r.]
