Kościół pw. św. Antoniego Opata w Radziejewie

Źródło: pieniezno.pl

Fot. Sager 1942 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 57886.

Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 261.

Widok na ambonę i ołtarz główny. Fot. Anton Ulbrich około 1904 roku.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 57887.

Późnogotycki krucyfiks. Fot. Anton Ulbrich około 1904 roku.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 57889.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w XVII wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Radziejewo (niem. Sonnwalde). Wieś położona jest w powiecie braniewskim, na południowy wschód od Pieniężna.

Historia

Dotacja na rzecz budowy kościoła w tej miejscowości została przeznaczona przez Kapitułę Warmińską już w 1326 roku. Nie zachowały się jednak informacje na temat wyglądu pierwszej budowli. Wiadomo, że była ona konsekrowana w 1583 roku przez biskupa warmińskiego Marcina Kromera. Obecny kościół wzniesiono w kilku etapach. Część wschodnia pochodzi z 1630 roku, część zachodnią dobudowano w 1681 roku, kolejna przebudowa nastąpiła w roku 1716. W 1737 roku dobudowano kaplicę, a w 1854 wieżę dzwonniczą. Kościół odnowiono w 1880 roku. W 1933 roku dobudowano nową zakrystię i założono hełm na wieży.

Opis

Jest to budowla bezstylowa, z barokową kaplicą i neogotycką wieżą. Wzniesiono ją z cegły, na kamiennym cokole, na planie litery L. Przyziemie wieży, zakrystia i obramienia okien są otynkowane. Kaplica posiada pilastrowe podziały ścian i szczytu. Trzykondygnacyjna wieża ozdobiona została blendami, ostrołukowymi oknami i okienkami zamkniętymi półkoliście. Hełm wieży ma formę barokową, baniasty kształt i zwieńczony został latarnią. Wnętrze przykryto pozornym sklepieniem kolebkowym.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza jest barokowe i neobarokowe. Ołtarz główny pochodzi z 1700 roku. Umieszczono w nim rzeźby św. Piotra, św. Pawła i Chrystusa Zmartwychwstałego (w zwieńczeniu) oraz obrazy: św. Antoniego i Zmartwychwstania (w górnej kondygnacji). Ołtarz boczny, regencyjny, pochodzi z lat 1730-1740 i zawiera rzeźby św. Antoniego i św. Wawrzyńca. Ambona została wykonana około 1680 roku, ozdobiono ją rzeźbami czterech Ewangelistów i Chrystusa Zmartwychwstałego. Chór muzyczny i prospekt pochodzi z połowy XVIII wieku, natomiast granitowe chrzcielnica i kropielnica pochodzą z okresu średniowiecza. W kościele znajduje się także późnogotycki krucyfiks z około 1525 roku (pierwotnie umieszczony w Krośnie i przeniesiony po w 1894 roku), a także krucyfiks późnobarokowy z około 1740 roku. Są tutaj także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

• monstrancja w kształcie słońca z 1718 roku,
• pacyfikał w kształcie słońca,
• kielich z 1737 roku, wykonany przez Samuela Grewe w Królewcu.

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 137-139.
2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 184-186.
3. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 260-261.
4. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 94.
5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 141.

Zobacz też

• Mazurek, Radosław: Kościół p.w. św. Antoniego Opata w Radziejewie, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.poznajmazury.pl [dostęp 10.12.2013 r.]