Kościół pw. św. Jana w Żegotach

Źródło: www.picasaweb.google.com

Źródło: www.ciekawemazury.pl

Fot. Anton Ulbrich. Ambona 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 367-333-001.

Fot. Anton Ulbrich. Ołtarz główny 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 059383.

Zabytek architektury sakralnej w zniesiony na początku XX wieku.

Lokalizacja

Świątynię wybudowano na terenie wsi Żegoty (niem. Siegfriedswalde). Wieś położona jest w powiecie lidzbarskim, w gminie Kwity.

Historia

Uposażenie kościoła w tej miejscowości przewidziano już w przywileju lokacyjnym z 1358 roku. Pierwsze wzmianki na temat proboszcza pochodzą z 1374 roku. Pierwotna budowla istniała w Żegotach już w XIV wieku. Jednak spalona w XVI wieki została odbudowana dopiero w 1606 roku. W tym samym czasie konsekracji świątyni dokonał biskup Szymon Rudnicki. Ponieważ budowla nie przetrwała czasów, poważnie naruszoną konstrukcję, na początku XX wieku postanowiono rozebrać. W latach 1909-1910 wzniesiono nową świątynię, którą konsekrował w 1912 roku biskup Augustyn Bludau.

Opis

Jest to kościół o charakterze neogotyckim, murowany z cegły, o trójnawowej hali, z wydzielonym prezbiterium i wieżą. Na wieżyczce z sygnaturką zachowano pochodzącą z poprzedniej świątyni chorągiewkę z datą 1515. Wnętrze kościoła przykrywa sklepienie żebrowe. Kościół otacza neogotyckie ogrodzenie z czterema kapliczkami w narożach. W dwóch z nich znajdują się barokowo-ludowe rzeźby Matki Bożej i św. Józefa, wykonane w XIX wieku, a także figury św. Katarzyny i św. Barbary.

Wyposażenie

Wystrój wnętrza jest w większości neogotycki. Ołtarz główny pochodzi z 1912 roku. Na szczególną uwagę zasługują zabytki sztuki sakralnej, przeniesione z wcześniejszego budynku. Są wśród nich m.in.:

• dawna zagroda chrzcielna o cechach ludowego rokoka, z przełomu XVIII i XIX wieku
• barokowy krucyfiks z końca XVII wieku, umieszczony w południowej nawie bocznej, wyróżniający się rzeźbionym wieńcem z winnymi gronami, w które wplecione zostały tzw. Arma Christi, czyli Narzędzia Męki Pańskiej
• prymitywny krucyfiks o cechach gotyckich, z XVII wieku, umieszczony w kruchcie pod wieżą
• zabytkowy lichtarz cynowy z XVIII wieku
• rokokowa pasyjka z XVIII wieku
• późnogotycka rzeźba Matki Boskiej Bolesnej, z około 1520-1530 roku, przechowywana obecnie na plebani.

Są tam także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym, m.in.:

• kielich z XVII wieku, wykonany przez złotnika z Braniewa, Krzysztofa Schmidta,
• kielich z XVII wieku, a także taca mszalna z ampułkami z 1605 roku, wykonane przez Michała Bartolomowicza, złotnika z Dobrego Miasta,
• kadzielnica rokokowa z 1767 roku, którą wykonał Gotfryd Rssel,
• łódka srebrna, wykonana przez złotnika dobromiejskiego, Antoniego Kriegera.

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. - S. 168-170.
2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 181-182.
3. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 133-134.