Obraz „Tron Łaski” w kościele pw. Świętego Krzyża w Braniewie
Zabytek sztuki sakralnej znajdujący się w kościele pw. Świętego Krzyża w Braniewie.
Spis treści
Historia
Obraz jest datowany na 1625 rok (sygnatura w prawym, dolnym rogu) i najprawdopodobniej został namalowany przez lokalnego artystę. Historia tego dzieła rozpoczyna się w 1626 roku. Obraz został wówczas umieszczony na dębie nad rzeką Pasłęką, nieco poza granicami Braniewa. Przypuszcza się, że mógł upamiętniać jakieś wydarzenie lub też był przeznaczony dla chorych, którzy podczas epidemii musieli opuścić miasto. W lipcu tego roku miasto zostało zajęte przez wojska szwedzkie. Jeden z patroli, złożony z trzech rajtarów, znalazł się w tej okolicy. Żołnierze dostrzegli obraz i zaczęli do niego strzelać. Trzy kule przeszyły obraz, a z powstałych otworów popłynęła ciecz podobna do krwi. Wieść o cudzie natychmiast rozeszła się po okolicy. Dotarła również do stacjonującego w pobliskich Rogitach, królewicza Władysława (późniejszego króla Polski, Władysława IV). Na jego życzenie obraz został przewieziony do polskiego obozu, a następnie odesłany do Warszawy. Miejsce, w którym do tej pory się znajdował, stało się celem licznych pielgrzymek i modlitw wiernych. Przez lata okupacji (1626-1635) oraz potopu szwedzkiego (1655-1660) obraz przechowywany był w skarbcu króla Jana Kazimierza. Istnieją dwie wersje wydarzeń późniejszych. W pierwszej, kolejny król postanowił przenieść obraz do swojej posiadłości w Nieporęcie. W tym celu przekazał go tamtejszemu proboszczowi, Stanisławowi Węgierskiemu. Miał też zamiar zbudować tam dla niego świątynię. Braniewscy jezuici sprzeciwiali się takiej decyzji i zwrócili się do biskupa kijowskiego Tomasza Ujejskiego z prośbą o wstawiennictwo u króla. W efekcie podjętych starań biskup przywiózł obraz na Warmię i pozostawił go w Lidzbarku Warmińskim. Ten został następnie przewieziony do Braniewa i umieszczony w nowej kaplicy. W drugiej, często powielanej wersji, Jan Kazimierz wyjeżdżając do Francji po swojej abdykacji (16 września 1668 roku) zabrał obraz ze sobą. Po wielu staraniach ze strony jezuitów obraz ostatecznie powrócił do Braniewa. Niezależnie od wersji wydarzeń 12 października 1672 roku obraz uroczyście wniesiono do kaplicy wybudowanej na przedmieściach miasta. W tym miejscu znajduje się do dnia dzisiejszego. Konserwację obrazu przeprowadzono w 1968 roku i w 2000 roku. Potwierdzono wówczas obecność w jego płótnie trzech otworów, o wielkości odpowiadającej kalibrowi broni używanej w czasach, w których cała historia się wydarzyła.
Opis
Obraz wykonany został w technice temperowej. Przedstawiono na nim Boga Ojca, odzianego w płaszcz i z koroną na głowie, podtrzymującego obiema rękami krzyż, do którego przybito Chrystusa. Nad nimi unosi się Duch Święty w postaci gołębicy z rozpostartymi skrzydłami, w świetlistych promieniach. Po bokach Boga Ojca znajdują się dwa adorujące anioły w pozycji klęczącej oraz księżyc i słońce. Na samym dole kompozycji przedstawiono miasto, nad którym rozciągają się ciemne chmury. Obraz zamyka rama ozdobiona ornamentem okuciowo-kwiatowym. Środek każdego jej ramienia zajmuje ornament przypominający stylizowaną koronę. Postacie przybrane są 24. koszulkami wykonanymi w różnych technikach i różnym czasie. Część z nich pochodzi z XVII, a część z XVIII wieku. Treść i symbolika obrazu przekazuje najważniejsze informacje o dziele odkupienia i zbawienia człowieka. Obecnie zabytek ten znajduje się w centralnym miejscu ołtarza głównego.
Bibliografia
- Bosko, Janina: Braniewski „Tron Łaski” / Janina Bosko // „Posłaniec Warmiński”. – 2009, nr 10, s. 49.
- Kopiczko, Andrzej: Porta Domini: kościoły jubileuszowe i sanktuaria Świętego Krzyża w archidiecezji warmińskiej / Andrzej Kopiczko. - Olsztyn : „Posłaniec Warmiński”, 2002. – S. 130-135.
- Szymańska, Anna: Konserwacja obrazu „Tron Łaski” z kościoła Świętego Krzyża w Braniewie // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – 2000, nr 2, s. 195-200.
Zobacz też
- Braniewo: Sanktuarium Świętego Krzyża, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.naszawarmia.pl [dostęp 24.10.2013 r.]
- Sanktuarium p.w. Krzyża Świętego, materiał zamieszczony na stronie internetowej,
www.it.braniewo.pl [dostęp 24.10.2013 r.]
