Ratusz w Ornecie
Zabytkowy gmach użyteczności publicznej wzniesiony w Ornecie w II połowie XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Ratusz wybudowano w centralnej części rynku startego miasta. Obecnie znajduje się przy Placu Wolności.
Historia
Budynek wzniesiono po 1359 roku. W odnowionym wówczas akcie lokacyjnym miasta, wzmiankowano o istnieniu pośrodku rynku domu kupieckiego. Na jego miejscu w następnych latach wybudowano ratusz. Budowę gmachu ukończono w 1376 roku, natomiast obecny kształt nadano mu do roku 1384. Na początku XV wieku bryłę ratusza obudowano budami, które przed 1614 rokiem otrzymały formę domów budniczych (kupieckich). Po katastrofie budowlanej z 1721 roku, kiedy to zawaliła się część elewacji wschodniej, przeprowadzono remont, w trakcie którego przekształcono wnętrza przykrywając je na piętrze polichromowanymi stropami. W 1777 roku do ratusza dobudowano siedzibę policji municypalnej, w związku z czym wejście na piętro przeniesiono ze strony północnej na południową. W latach 1907-1908 przeprowadzono remont szczytów, dachu i okien budynku, natomiast w 1920 roku po raz kolejny przebudowano wnętrza i wykonano nowe wejście ze schodami na piętro od strony wschodniej. W czasie II wojny światowej budynek został poważnie uszkodzony. Od 1955 roku zaczęto rozbierać część okalających go domów budniczych. W 1atach 1968-1978 przeprowadzono prace konserwatorskie, a także remont, którego celem miało być przystosowanie pomieszczeń do działalności Domu Kultury. Obecnie ratusz jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy Orneta.
Opis
Jest to gotycka, ceglana budowla wzniesiona na planie prostokąta o długości 40 m. Posiada duże, sklepione piwnice i dwie kondygnacje ponad nimi. Dolna kondygnacja stanowiła niegdyś jednoprzestrzenną halę targową. Budowlę przykrywa dwuspadowy dach zwieńczonym na szczycie ośmioboczną drewnianą wieżą zegarową (cztery tarcze osadzone na obudowie podstawy wieży), utrzymaną w stylu barokowym. Najstarsze informacje o wieży pochodzą z 1586 roku, w 1622 roku zastąpiono ją nową, obecna pochodzi z 1721 roku. Wykonano ją z drewna opierzonego blachą. Posiada galeryjkę i jednolatarniowy hełmem zwieńczony iglicą z mosiężną kulą i wiatrowskazem. We jej wnętrzu znajduje się gotycki dzwon z 1384 roku, poświęcony św. Katarzynie (najstarszy dzwon na Warmii). Wschodnie wejście do budynku zawiera barokową sygnaturkę z dzwonkiem pożarowym, a po obu stronach umieszczono kamienne tablice z nazwiskami mieszkańców Ornety, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Na pierwszym piętrze zachował się polichromowany drewniany strop.
Bibliografia
- Milkiewicz, Andrzej: Remont wieży zegarowej ratusza w Ornecie / Andrzej Milkiewicz // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 3 (2001), s. 169-176.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 40.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 107-108.
- Województwo elbląskie / oprac. aut. Marian Arszyński i Marian Kutzner; red. nacz. Jerzy Z. Łoziński, Barbara Wolff-Łozińska. – Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980. – S. 160-162.
Zobacz też
- Ratusz gotycki w Ornecie, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.zabytki.mazury.pl [dostęp 29.10.2013 r.]
- Orneta: gotycki ratusz (XIV w.), materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.polskaniezwykla.pl [dostęp 29.10.2013 r.]
