Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie (1901-1903) – największa i najwyższa świątynia w mieście, uznawana za jeden z najpiękniejszych przykładów neogotyku w północno-wschodniej Polsce
Spis treści
Historia
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie zbudowano w latach 1901-1903 według projektu Friedricha Heitmanna z Królewca, autora wielu świątyń na tym terenie. Wznoszono go w dużej części ze składek polskojęzycznych Warmiaków, kwestowała na ten cel „Gazeta Olsztyńska”. Kamień węgielny poświęcił 3 października 1901 roku biskup Andrzej Thiel, konsekracji dokonał 19 października 1903 roku biskup Edward Hermann. Otwarcie kościoła uświetniło obchody550-lecia miasta Olsztyna.
W czasie II wojny światowej spalona została cała plebania i zniszczony dom parafialny. W kościele uszkodzone zostały okna, organy i dach. Skradziono dwa dzwony.
W 1945 r. tuż po wojnie, ówczesny proboszcz A.Wardecki podjął się remontu świątyni. Odbudowano plebanię, w 1949 roku odrestaurowano wieże i dach. W kolejnych latach odmalowano prezbiterium, zmieniono oświetlenie. W 1957 roku, według projektu Koła Studentów z Gdańska, pracującego pod kierunkiem profesora Biszewskiego, urządzona została Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej. Pomalowano nawy boczne kościoła. W latach 1973- 1976 trwały prace zabezpieczające krzyż na głównej wieży.
Architektura
Kościół neogotycki, orientowany, murowany z czerwonej cegły, osadzony na kamiennej podmurówce z elementami zdobiącymi z zielono- glazurowej cegły i płytek. Dach pokrywają holenderskie dachówki, a wieże - łupki
Świątynia jest sześcioprzęsłową halą z wydzielonym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Po bokach prezbiterium znajdują się dwie analogiczne wieże. Fasada zachodnia jest jednowieżowa. Wysokość głównej wieży wynosi 82,5 m ( o dwa metry więcej od wieży kościoła Mariackiego w Krakowie), dwóch pozostałych - 47 m.
Portal kościoła zdobi mozaika wykonana w 1908 r., autorstwa P. Gostka , przedstawiająca Chrystusa jako Króla na złotym tle, między symbolami czterech Ewangelistów, oraz literami alfa i omega. Sylwetkę Jezusa otacza napis w języku łacińskim: " Pone me ut signaculum super cor tuum", co oznacza: "Połóż mnie jako pieczęć na sercu swoim".
Na skwerze przy Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa stoi figura Chrystusa trzymającego kulę ziemską - najstarszy pomnik Olsztyna,pochodzący z 1737 roku. Figurę fundowali mieszkańcy Olsztyna dla upamiętnienia epidemii dżumy,która na początku XVIII wieku zdziesiątkowała Olsztyn.
Wnętrze
Wystrój wnętrz a neogotycki, jednolity. Sklepienie nawy głównej spoczywa na dziesięciu ceglanych filarach. Sklepienia w nawie głównej są gwiaździste, w nawach bocznych trójdzielne, natomiast w prezbiterium kryształowe; oparte na 10 granitowych słupach /10,20m/. Długość kościoła wynosi 60 m, szerokość 18 m, wysokość bez wież 18,20m. Długość prezbiterium 13m, a szerokość 9 m.
W nawie głównej znajduje się ołtarz główny w kształcie tryptyku szafiastego, polichromowany i rzeźbiony. Rzeźby wykonał H. Hartmann, polichromię zaś J.Grewe z Wiedenbrűck w Westfalii. On też jest autorem kościelnej ambony. Ołtarz powstał w 1911 r., pochodzi z warsztatu firmy braci Bűscher.
Do ciekawszych zabytków ruchomych znajdujących się w kościele należą: ołtarze boczne oraz neogotycka ambona - przedstawiająca scenę pobytu 12-letniego Jezusa w świątyni, Jezusa nauczającego na dziedzińcu oraz Kazanie na Górze i rozmowę Jezusa z Samarytanką.
Do cennych zabytków zaliczyć trzeba neogotycką chrzcielnicę wykonaną z drewna rzeźbionego w formie kielicha oraz dwa konfesjonały neogotyckie z 1915 roku.
Do naw bocznych świątyni przylegają dwie kaplice: od północy – Kaplica pod wezwaniem Matki Bożej, od południa Kaplica św. Józefa. W Kaplicy Chrzcielnej widnieją postacie św. Franciszka i św. Notryburgii.
Na uwagę zasługują także piękne witraże pochodzące z 1903 r. wykonane przez Roberta Sieberta z Królewca. W witrażach po lewej stronie, umieszczone są wizerunki ojców Kościoła zachodniego, po prawej stronie natomiast proroków Starego Testamentu. W kaplicy św. Józefa witraże przedstawiają ucieczkę Świętej Rodziny do Egiptu oraz śmierć św. Józefa. Okna na chórze ukazują narzędzia męki Pańskiej i symbole sakramentu ołtarza, czyli : kielich, hostię, pelikana i baranka.
Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II
Od 1972 roku do dziś administratorem parafii jest ks. prałat Julian Żołnierkiewicz. Dekretem z dnia 20 września 1979 roku Biskup Warmiński dr Józef Glemp powołał do życia Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II - Studium Teologii dla Świeckich, działający przy parafii.
Instytut służy ewangelizacji przez apostolat wiedzy i kultury religijnej oraz życia wewnętrznego. Ważną formą działalności są wernisaże prac plastycznych i spotkania autorskie z poetami i pisarzami. W pomieszczeniach Instytutu, pełniących także funkcje galerii swoje prace wystawiają profesjonaliści, ale także artyści amatorzy z Olsztyna i regionu, osoby niepełnosprawne.
W IKCh odbywają się konferencje naukowe i popularno-naukowe, sympozja papieskie i ekumeniczne. Instytut jest organizatorem Warmińskich Dni Duszpasterskich. Dotychczas wydano kilka pozycji książkowych, których treść stanowią materiały Warmińskich Dni Duszpasterskich. W ciągu roku ukazują się dwa numery periodyku naukowego "Zeszyty Teologiczne".
Kościół Serca Jezusowego w latach 80-tych był świątynią ruchu „Solidarności”. 13 kwietnia 1988 r. został oficjalnie wpisany do rejestru zabytków województwa olsztyńskiego. W roku 2003 obchodził swój stuletni jubileusz. W tym czasie do parafii powróciła odrestaurowana figura Jezusa Chrystusa z krzyża misyjnego. 19 października odbyła się główna uroczystość, w czasie której odsłonięto tablice upamiętniające 100-lecie świątyni, jej budowniczego i proboszczów.
Multimedia
Bibliografia
1.Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, Tom I Święta Warmia,praca zbiorowa pod red.ks.Bronisława Magdziarza, Olsztyn 1999.
2.J.Obłąk, Historia diecezji warmińskiej, Olsztyn 1959.
3.K.Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku,Olsztyn,1978.
4.J.Obłąk, Historia diecezji warmińskiej,Olsztyn 1959.
5.http://pl.wikipedia.org/
6.http://www.moje-fotografie.olsztyn.pl
