Halina Keferstein
(1929-2003) - żołnierz Armii Krajowej, bibliotekarz, historyk drukarstwa i książki, działaczka społeczno-polityczna, wieloletni kierownik Biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Spis treści
Biografia
Urodziła się 24 marca 1929 roku w Kalinówce, w województwie małopolskim. Fascynacje książkami rozbudziła w sobie już we wczesnym dzieciństwie. Mieszkała w domu pełnym literatury i czasopism. Jeszcze przed wojną sięgała do „Płomyka”, pisma „Nasz Świat”, „Bluszcz”, „Chimera”, „Wiadomości Literackie”. Wielką pasją w tym okresie były książki przyrodnicze, twórczość Kraszewskiego oraz literatura młodopolska. W czasie wojny, jako 13-letnia dziewczynka, w 1943 roku przystąpiła do Armii Krajowej i po odpowiednim przeszkoleniu została najmłodszą sanitariuszką w szeregach 106 Dywizji Piechoty. W 1948 roku zdobyła maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Kazimierza Wielkiego w Olkuszu. Następnie ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Uczęszczała na wykłady m.in. prof. Kazimierza Wyki, prof. Stanisława Pigonia, czy prof. Juliusza Kleinera. Z Krakowa przeniosła się do Wrocławia, gdzie ukończyła studia polonistyczne I stopnia i rozpoczęła pracę w szkole średniej, przeznaczonej dla dzieci z trudnościami w języku polskim (reemigrantów z Francji, emigrantów z Grecji, autochtonów i Żydów). Następnie podjęła pracę jako bibliotekarka w Zespole Katedr Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Jednocześnie kontynuowała studia na kierunku Bibliotekoznawstwo. Przyjęta została również do pracy w Studium Bibliotekoznawstwa. Po krótkim okresie przeniosła się do Biblioteki Akademii Rolniczo-Technicznej we Wrocławiu. Po obronie dyplomu u prof. Karola Głombiowskiego na temat Biblioteki Minorytów we Wrocławiu, zamieszkała w Olsztynie. Poświęciła się pracy bibliotekarskiej, naukowej i dydaktycznej. Po odejściu na emeryturę w 1985 roku związała się z Działem Przyrody Muzeum Warmii i Mazur. Zmarła 17 kwietnia 2003 roku. Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Olsztynie 23 kwietnia 2003 r.
Działalność
Bibliotekarska
Po osiedleniu się w Olsztynie krótko pracowała w Bibliotece Studium Języków Obcych ART. Następnie kierowała Biblioteką Instytutu Rybactwa Śródlądowego Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie. Wiosną 1965 roku objęła stanowisko kierownika Działu Piśmiennictwa Biblioteki w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Aby opracowywać starodruki, książki i czasopisma o wartości historycznej rozpoczęła intensywne samokształcenie. W tym celu kontaktowała się z wieloma bibliotekami naukowymi i placówkami PAN, Biblioteką Narodową, Ossolineum, Biblioteką w Kórniku. Szczególnie cenne okazały się konsultacje z dyrektorem Januszem Albinem, Alodią Kawecką-Gryczową, doc. Pauliną Buchwald-Pelcową. W tym okresie opracowała zbiór starodruków, liczący ponad 2000 woluminów oraz cały zasób posiadanych wówczas rękopisów. Była kontynuatorką prac zainicjowanych przez Hieronima Skurpskiego (dyrektora Muzeum), Michała Chomina (pierwszego kierownika Biblioteki) i Zofię Licharewą z Kętrzyna. Prowadziła akcje pozyskiwania i zachowywania starodruków ocalałych po okresie II wojny światowej. Dzięki niej w zbiorach Biblioteki Muzeum Warmii i Mazur znalazły się m.in. Starodruk z Biblioteki Mikołaja Kopernika, druki z Oficyny Braniewskiej, rzadkie książki lub rękopisy polskie z XIX i początków XX wieku oraz Rękopiśmienny Kancjonał Warmiński. Kierowała biblioteką Muzeum do chwili odejścia na emeryturę w 1985 roku.
Naukowa
Zainteresowanie starodrukami rozwinęła w pracy doktorskiej, której tematem był Książka w Braniewie 1565-1626. Tytuł doktora uzyskała w 1978 roku. Promotorem pracy był prof. Karol Głombiowski. Równocześnie zajmowała się pracą naukowo-badawczą obejmującą historię drukarstwa i książki polskiej w Prusach Wschodnich. Celem jej pracy była ochrona straych druków od zapomnienia i zniszczenia. Opublikowała około 50 prac naukowych. Była znanym specjalistą w zakresie opracowania inkunabułów i starych druków. Na jej bezinteresowną pomoc w tym zakresie mogły liczyć wszystkie olsztyńskie biblioteki. Halina Keferstein to autorka licznych publikacji naukowych (m.in. w „Roczniku Olsztyńskim”, [[Komunikaty Mazursko-Warmińskie |„Komunikatach Mazursko-Warmińskich”]], „Roczniku Bibliotecznym”), kilkunastu scenariuszy wystaw, popularyzatorka wiedzy o książce (prelekcje i odczyty, wystąpienia na sesjach).
Dydaktyczna
W latach 70-tych była także nauczycielem akademickim, pracującym w Zakładzie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Od początku istnienia punktu konsultacyjnego POKKB w Olsztynie, potem Filii Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy aż do końca pracy zawodowej prowadziła wykłady z nauki o książce. Także od uruchomienia Zakładu Bibliotekoznawstwa WSP w Olsztynie do lat 80-tych była zatrudniona na pracach zleconych w Zakładzie. Wypromowała ok. 50 studentek bibliotekarstwa.
Publikacje
- Katalog czasopism Biblioteki Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie (1964) - współautrstwo z Janiną Leonard
- Olsztyn literacki. Przewodnik po wystawie zorganizowanej z okazji jubileuszy 25-lecia olsztyńskiego oddziału Związku Literatów Polskich i 80-lecia urodzin dr. Władysława Gebika (1980)
Udział w organizacjach
Była członkiem kilku organizacji o charakterze społeczno-politycznym i naukowym: Stronnictwa Demokratycznego (od 1948 roku), Polskiego Towarzystwa Historycznego, Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego i innych. Należała do wybitnych działaczy SBP na Warmii i Mazurach. W latach 1967-70 przewodnicząca Zarządu Okręgowego SBP w Olsztynie. W latach 1984-1990 została radną Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie (jako jedyna spośród bibliotekarzy Warmii i Mazur), a następnie wiceprzewodniczącą Rady Społeczno-Gospodarczej przy WRN. Była członkinią Komisji Ochrony Środowiska, ZBoWiD-u, a także kandydatem na posła.
Nagrody i odznaczenia
Za swą działalność zawodową, patriotyczną i społeczną została uhonorowana licznymi odznaczeniami i medalami, m.in.:
- Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
- Medalem KEN
- Krzyżem Partyzanckim
- Odznaką „Zasłużonym dla Warmii i Mazur”
- Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”
- Honorową Odznaką SBP.
- Krzyżem Partyzanckim (1984) za udział w AK
Ciekawostki
Nauczyła się czytać w wieku 5 lat. Po opanowaniu tej umiejętności tak intensywnie pochłaniała wszystko, co wpadło jej w ręce, aż rodzice zmuszeni byli zamykać przed nią na klucz domową biblioteczkę.
Bibliografia
- Kto jest kim w bibliotekarstwie i informacji naukowej // „Poradnik Bibliotekarza”. – 1986, nr 6, s. 21-22.
- Keferstein, Halina : Moim marzeniem było pracować z książką dawną / Halina Keferstein ; rozm. Halina Giżyńska // „Bibliotekarz Olsztyński”. – 1988, nr 4, s. 37-40.
